Ν. ΓΛΩΣΣΑ ΛΥΚΕΙΟΥ: ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ-ΚΕΙΜΕΝΑ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ: ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ, ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ, ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΩΝ.

Ακολουθούν σχεδιαγράμματα και κείμενα πάνω στα θέματα: «Ποιότητα ζωής», «ισότητα των δύο φύλων» και «προβλήματα σύγχρονων κοινωνιών». Καλή μελέτη! 

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ

Α. Διάγραμμα

Πρόλογος                            

παραδοχή του δεδομένου όσον αφορά τον καταναλωτισμό
ορισμός ποιότητας ζωής

Κυρίως Θέμα

1. Περιεχόμενο του όρου

• Ορισμός: Ποιοτική θεωρείται η ζωή ενός ανθρώπου, όταν αυτός έχει εξασφαλίσει ένα βιοτικό επίπεδο στον υλικό τομέα και ταυτόχρονα είναι σε θέση να εκπληρώνει τις ψυχοπνευματικές του ανάγκες και να ολοκληρώνει αρμονικά το χαρακτήρα και την προσωπικότητά του.

Η ποιότητα ζωής συνίσταται στην εξασφάλιση των ακόλουθων:

• βιοτικό επίπεδο: σίτιση, στέγαση, ένδυση…άνετη διαβίωση
• σωματική υγεία: ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, εξασφάλιση όρων υγιεινής
• εργασία: προϊόν προσωπικής επιλογής, δημιουργικότητα, κοινωνική προσφορά, ασφάλεια, οικονομική άνεση…
• θεσμικό πλαίσιο: πολιτειακή οργάνωση στην υπηρεσία ατόμων και κοινωνικών ομάδων…
• κοινωνικές σχέσεις: αλληλοσεβασμός, συνεργασία, αλληλεγγύη, αποδοχή μειονοτήτων, φιλικοί δεσμοί…
• ψυχοπνευματική έκφραση: παιδεία, πλουραλισμός, ελευθεροτυπία, δικαίωμα στη γνώδη-έκφραση-δημιουργία (τέχνη)-ψυχαγωγία…
• φυσικό & κοινωνικό περιβάλλον: οργανική ένταξη του κοινωνικού στο φυσικό περιβάλλον…
• ελεύθερος χρόνος
• μόρφωση
• τεχνολογική αρωγή
• απουσία αμοραλισμού

2. Αιτίες μη επίτευξης ποιοτικής ζωής

• υλιστική εποχή 
• αναζήτηση της ποιότητας στην ποσότητα (αποπροσανατολισμός)
• υπερβολική «πίστη» στην πρόοδο-ανάπτυξη με οποιοδήποτε τίμημα
• ατομικισμός, ωφελιμισμός…
• ανταγωνισμοί σε πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό… επίπεδο
• βία
• αλλοτρίωση
• κρίση αξιών
• κρίση θεσμών
• μείωση ελεύθερου χρόνου, κακή αξιοποίηση υπάρχοντος
• αστυφιλία, μεγαλουπόλεις, προβλήματα: κυκλοφοριακή συμφόρηση, νέφος, ηχορύπανση…
• αστικοποίηση, έλλειψη επικοινωνίας…
• κατοικία ακατοίκητη (πολυκατοικία…)
• πόλεμοι
• επισφαλής ειρήνη
• άσχημος ρόλος Μ.Μ.Ε.
• ο ρόλος της παιδείας, της μόρφωσης
• σταδιακή καταστροφή-υποβάθμιση φυσικού περιβάλλοντος

3. Τρόποι επίτευξης ποιοτικής ζωής

• συνειδητοποίηση της κατάστασης, αιτιών
• παιδεία (δωρεάν)
• αγώνας-διεκδίκηση
• προβολή «σωστών» προτύπων, αρνητικού ρόλου Μ.Μ.Ε.
• η θέση στόχων-ιδανικών, προσπάθεια επίτευξής τους
• ισορροπία στην ανάπτυξη των τριών επιπέδων του πολιτισμού: υλικού-πνευματικού-ηθικού
• σώφρων χρήση τεχνολογίας-μηχανής
• ανεργίας
• νομικές προϋποθέσεις: ισότητα, ίσες ευκαιρίες
• γνώση-εκμετάλλευση ιστορίας/παράδοσης
• επιστροφή στη φύση
• κοινωνικοί-φιλικοί… δεσμοί
• δραστήρια συμμετοχή στα κοινά
• ελευθερία, δημοκρατία
• προϋποθέσεις σωστής ψυχαγωγίας/διασκέδασης
• ύπαρξη ελεύθερου χρόνου

Επίλογος

Συμπέρασμα: Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου, η καταναλωτική ικανότητα και γενικά τα ποσοτικά επιτεύγματα της εποχής μας δεν μπορούν να αντισταθμίσουν τις σοβαρές ποιοτικές απώλειες.

Β) Κείμενα:

Ο άνθρωπος ως βιολογικός δείκτης

Εφ. Τα Νέα, 11/11/1997

Ο άνθρωπος έχει αποδειχθεί είδος εξαιρετικά ανθεκτικό και προσαρμόσιμο, ικανό να επιβιώνει σε αντίξοες συνθήκες. Η παρουσία του και μόνο δεν αποτελεί δείκτη για την καλή ή την κακή κατάσταση του περιβάλλοντος.

Γεγονός όμως είναι ότι ζούμε περισσότερο. Η παιδική θνησιμότητα μειώνεται συνεχώς κατά τις τελευταίες δεκαετίες ενώ η μέση διάρκεια ζωής αυξάνεται στις αναπτυγμένες χώρες. Αυτό σημαίνει ότι ζούμε καλύτερα; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα δεν είναι εύκολη, γιατί εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις πολιτισμικές, τις ηθικές και τις αισθητικές μας αξίες.

Η βρεφική θνησιμότητα και η μέση διάρκεια ζωής των ανθρώπων σε μια χώρα αποτελούν ωστόσο δείκτες που συνοψίζουν την κατάσταση της υγείας ενός πληθυσμού. Η καλή ή κακή υγεία των ανθρώπων καθορίζεται με τη σειρά της από τις καλές ή κακές συνθήκες ζωής και γενικότερα από το βιοτικό τους επίπεδο. Η βρεφική θνησιμότητα και η μέση διάρκεια ζωής δίνουν με άλλα λόγια πληροφορίες όχι τόσο για την κατάσταση του «φυσικού» όσο για την κατάσταση του «ανθρώπινου» περιβάλλοντος και τις πιέσεις που αυτό δέχεται και ασκεί.

Η ποιότητα του αέρα, η καθαρότητα του πόσιμου νερού, η έκθεση σε τοξικές ουσίες, ακτινοβολίες και θορύβους, το είδος και η επάρκεια της διατροφής, οι συνθήκες κατοικίας και εργασίας, η αποτελεσματικότητα και το επίπεδο του συστήματος υγείας είναι οι γνωστότεροι από τους παράγοντες που επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά την ποιότητα ζωής των ανθρώπων και κατά συνέπεια καθορίζουν τους δύο παραπάνω δείκτες της υγείας ενός πληθυσμού.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση ο δείκτης βρεφικής θνησιμότητας είναι από τους χαμηλότερους στον κόσμο και μειώνεται σταθερά. Από το 1960 ως το 1990 μειώθηκε κατά 5 φορές, από 0,34% σε 0,07%. Η μέση διάρκεια ζωής είναι με 72,5 χρόνια για τους άνδρες και 79,1 για τις γυναίκες, από τις υψηλότερες στον κόσμο. (Στην πρώην Σοβιετική Ένωση η βρεφική θνησιμότητα είναι 0,22% και η μέση διάρκεια ζωής 64,3 χρόνια για τους άνδρες και 73,9 για τις γυναίκες).

Η Ελλάδα με 0,1% βρεφική θνησιμότητα βρίσκεται στην προτελευταία θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση με ουραγό την Πορτογαλία. Αντίθετα τα βρέφη που επιζούν παρά τις συνθήκες υγιεινής που επικρατούν στα ελληνικά μαιευτήρια έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες μακροζωίας από τον μέσο όρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Κλίμα, διατροφή και τρόπος ζωής εξηγούν ως ένα βαθμό τη μακροζωία των Ελλήνων. Όμως οι συνθήκες αυτές αλλάζουν ραγδαία και κανείς δεν ξέρει ποια θα είναι η μέση διάρκεια ζωής της γενιάς του αθηναϊκού νέφους. Οι ασθένειες που προκαλεί η ρύπανση όπως είναι τα αναπνευστικά προβλήματα, οι αλλεργίες, οι καρκίνοι, οι καρδιοαγγειακές παθήσεις, οι μολύνσεις, οι νευρολογικές παθήσεις και οι παθήσεις του ανοσοποιητικού αναμένεται ότι θα αυξηθούν, αν και χάρη στις προόδους της ιατρικής αυτό ενδέχεται να μην έχει πλήρη αντίκτυπο στον δείκτη της μέσης διάρκειας ζωής. (…)

«Αφθονία» και οι σύγχρονες όψεις της απανθρωποίησης

Βασίλειος Φίλιας, Κοινωνιολογικές Προσεγγίσεις, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα ⁹1989, σελ. 127 κ.ε.

Εκείνο που δυστυχώς για πολλούς λόγους δεν έχουμε συνειδητοποιήσει είναι η ανάγκη για την κατάκτηση και τη διατήρηση μιας υψηλής ποιότητας ζωής. Επειδή μπήκαμε αργά στον κόσμο της τεχνικής κι αποκτήσαμε καθυστερημένα ό,τι αγαθά αυτός εξασφαλίζει, είναι αναπόφευκτο και δικαιολογημένο να πέφτουμε σε μια σειρά από συγχύσεις.

Η βασικότερη σύγχυση είναι ότι πιστεύουμε ότι το αυτοκίνητο, η τηλεόραση, οι χίλιες δυο ηλεκτρικές συσκευές εξασφαλίζουν ποιότητα ζωής. Τώρα που η δίψα γι' αυτά τα πράγματα έχει σε μεγάλο βαθμό ικανοποιηθεί κι άρχισαν να εμφανίζονται σημάδια κορεσμού, είμαστε υποχρεωμένοι να αναθεωρήσουμε τις αντιλήψεις μας αυτές.

Τα αντικείμενα, οι επιτεύξεις της τεχνολογίας, αποτελούν προϋποθέσεις για μια ανώτερη ποιότητα ζωής, όταν και εφ' όσον χρησιμοποιούνται ορθολογικά και προς την κατεύθυνση της βελτίωσης των όρων ζωής, ώστε να μένει στον άνθρωπο και περισσότερος χρόνος και καλύτερη διάθεση, για ν' ασχοληθεί με κάτι ουσιαστικότερο. Από τη στιγμή όμως που χωρίς να το καταλαβαίνουμε υποδουλωνόμαστε στα αντικείμενα και υπάρχουμε γι' αυτά, η ζωή μας φτωχαίνει, δεν πλουτίζει. Καταντάμε να ζούμε με το άγχος της απόκτησης πραγμάτων και φυραίνουν οι ανθρώπινες σχέσεις μας, εξαφανίζονται σιγά σιγά πολύτιμες ανθρώπινες αξίες, εκφράσεις και εκδηλώσεις, που αυτές και μόνο αυτές δίνουν τη βάση και το θεμέλιο για την ανάπτυξη μιας ανώτερης ποιότητας ζωής.

Ακριβώς γι' αυτό συμβαίνει σήμερα, που έχουμε τόσα και τόσα πράγματα που μας έλλειπαν στο παρελθόν, να πλήττουμε όσο ποτέ, να είμαστε τόσο αδιάφοροι, τόσο αλλοτριωμένοι, τόσο αποξενωμένοι ο ένας από τον άλλο. Ακριβώς γι' αυτό συμβαίνει η ευημερία μας να μη συνοδεύεται με αντίστοιχη πνευματική ανάπτυξη και ψυχική ολοκλήρωση. Ακριβώς γι' αυτό συμβαίνει να αποδυναμώνεται και φθείρεται ό,τι δεν είναι στενά ατομικό και κάθε μορφή γνήσιας και αυθόρμητης συλλογικότητας έχει σχεδόν εξαφανιστεί.

Το χειρότερο όμως απ' όλα είναι ότι οι ηγεσίες και πριν απ' όλα ο κατεξοχήν υπεύθυνος διαμορφωτής της δημόσιας ζωής, δηλαδή το κράτος, αφήνει τα πράγματα να τραβάνε το δρόμο τους στην τύχη, χωρίς καμιά σύλληψη του μελλοντικού, χωρίς κατευθυντήριο γνώμονα, χωρίς αντίληψη για την πορεία του έθνους. Το κράτος, που θα έπρεπε να αποτελεί την ενσάρκωση ορισμένων συλλογικών συμφερόντων και προτεραιοτήτων, δίνει το παράδειγμα φαυλότητας, εκμαυλισμού και ασυναρτησίας, επιτείνοντας έτσι τη γενική ακαταστασία, το απρογραμμάτιστο και διαλυτικό της σημερινής μας ζωής (…)

(…) δε μας μένει χρόνος να διαβάσουμε ένα βιβλίο, να χαρούμε ένα λουλούδι, να καλλιεργήσουμε μια γλάστρα. Κατάκοποι απ' τον ανήφορο αυτό της «επιτυχίας» μαζευόμαστε κάπου, όχι για να συζητήσουμε και να διασκεδάσουμε πραγματικά, αλλά για να θορυβήσουμε μέσα σε μια ατμόσφαιρα φορτσαρισμένης ευθυμίας και ιλαρότητας. Και όταν μαζευόμαστε, και πάλι λειτουργούμε μέσα στο κλίμα του υπερκαταναλωτισμού, που μας έχει γίνει δεύτερη φύση. Τρώμε περισσότερο απ' ό,τι μας χρειάζεται και «γλεντάμε» βαραίνοντας το στομάχι σε βαθμό, που να μην μπορούμε πια να σκεφτούμε, σε σημείο που το μυαλό μας πέφτει σε αφασία.

Η σιωπή, η έλλειψη επικοινωνίας απλώνεται ανάμεσά μας όλο και περισσότερο και το κενό που δημιουργείται προσπαθούμε να το καλύψουμε μ' έναν ανταγωνισμό καταναλωτικής επίδειξης και απλοχεριάς, εκεί όπου πραγματική αρχοντιά και ουσιαστικός σεβασμός του άλλου έχουν πια χαθεί. Στεκόμαστε βουβοί και παθητικοί μπροστά στην τηλεόραση και δεχόμαστε κάθε ανόητη φαντασμαγορία, κάθε ηλίθιο φιλμ και κάθε ασυνάρτητο «σόου» σαν ευχαρίστηση. Οι έμποροι του ελεύθερου χρόνου σερβίρουν αποβλακωτικά «υπερθεάματα», που μας φαίνονται διασκεδαστικά, επειδή ξεμάθαμε να επικοινωνούμε φυσιολογικά και νιώθουμε την απειλή της πλήξης και της μοναξιάς να μας κυκλώνει από παντού.

Σημεία των καιρών, ενδεικτικά μιας γιγάντιας πολιτιστικής κρίσης και ενός γενικευμένου κλίματος παρακμής. Αναμφισβήτητα, και το τίμημα που πληρώνει ο καθένας μας ατομικά και η κοινωνία στο σύνολό της είναι πολύ μεγάλο, για να μπορέσει να αγνοηθεί. Από κάπου πρέπει να αρχίσει η αντίδραση προς αυτή την καθολική πορεία εκχυδαϊσμού και αλλοτρίωσης, που χαρακτηρίζει την εποχή μας.

Οι νέοι και οι σκεπτόμενοι άνθρωποι είναι η ελπίδα. Οι νέοι, γιατί διατηρούν μέσα τους ζωντανό το όνειρο και τη μεγάλη προσδοκία και δεν έχουν ακόμα παραιτηθεί ούτε συμβιβαστεί, και οι σκεπτόμενοι, γιατί αρνούνται τη θυσία των γνήσιων ανθρώπινων αξιών στο βωμό της καταναλωτικής «ευδαιμονίας».

Ναρκωτικά, εκχυδαϊστικά πρότυπα «επιτυχίας», διαφημιστική ακολασία, αποβλακωτική τηλεόραση, η αποθέωση της βίας, της αποκτήνωσης και της συναισθηματικής ψυχρότητας σ' όλους τους τόνους και σ' όλες τις αποχρώσεις· και όλα αυτά στο όνομα μιας υποθετικής ελεύθερης, πολυδιάστατης, και πολυφωνικής κοινωνίας, την οποία προσπαθούν να μας πείσουν έχουμε το τεράστιο προνόμιο να απολαμβάνουμε. Να απολαμβάνουμε με τίμημα την πνευματική, την ψυχική αλλά και τη σωματική απονέκρωση μεγάλων μερίδων του πληθυσμού και βεβαίως της νέας γενιάς, που ζουν ένα εντελώς πλαστό όνειρο «ευτυχίας» και «ηδονής», που τους προσφέρεται μέσα από χίλιους δυο αγωγούς που τους διαποτίζουν μέχρι το κόκαλο, διαμορφώνοντας μια ψεύτικη συνείδηση και ακόμα πιο ψεύτικη ιδεολογία.

Εκφράζουν συμφέροντα αυτοί οι αγωγοί; Μα και βέβαια εκφράζουν συμφέροντα· συμφέροντα μιας οικονομίας, που για να λειτουργήσει και να επιβιώσει έχει απόλυτη ανάγκη τον καταναλωτικό τύπο ανθρώπου, τον τύπο εκείνο που συγκεντρώνει όλο το νόημα της ζωής του σε πρότυπα «αφθονίας», που του καλλιεργούνται συστηματικά από μια κυριολεκτικά καταιγιστική διαφήμιση. Μια διαφήμιση ταγμένη να συντηρεί το κέρδος, μαστιγώνοντας την καταναλωτική ζήτηση με κάθε εκμαυλιστικό μέσο. Η τρομακτική αντίφαση έγκειται στο ότι όσο πληρέστερα «ικανοποιείται» το άτομο τόσο περισσότερο υποβαθμίζονται και καταστρέφονται τα συλλογικά αγαθά της ανθρώπινης ύπαρξης. Τα δάση χάνονται, οι θάλασσες και τα ποτάμια γίνονται βούρκοι, η ατμόσφαιρα μολύνεται, οι πόλεις γίνονται άξενες, αφόρητες, ασφυκτικά πιεστικές. Το άτομο σουπερκαταναλωτής, για να λειτουργήσει «σωστά» στην οικονομία του κέρδους του ύστερου καπιταλισμού, πρέπει να «απεκδυθεί» κάθε αντίληψη συλλογικού αγαθού.

Η ομορφιά της ζωής πρέπει να περιοριστεί στην ακόρεστη καταβόθρα ενός καταναλωτικού «πάθους». Όχι το «είναι» της ζωής μας αλλά το «έχειν» είναι ο νόμος της ύπαρξής μας στο σύγχρονο κόσμο. Όσο διογκώνεται το «έχειν» τόσο συρρικνώνεται το «είναι», τόσο λιγότερο ικανοί γινόμαστε να ολοκληρώσουμε την προσωπικότητά μας και να βιώσουμε πολυδιάστατα τη ζωή μας.

Χάνουμε βαθμιαία την επαφή και την αίσθηση της φύσης, χάνουμε την επαφή με το σώμα μας, επικοινωνούμε τι ειρωνεία στην εποχή της γιγάντιας ανάπτυξης των μέσων μαζικής επικοινωνίας! όλο και λιγότερο, σκεφτόμαστε όλο και επιδερμικότερα και βεβαίως στη βάση πάντοτε των διαφημιστικών-προπαγανδιστικών υποδειγμάτων.

Ο γραπτός λόγος μας κουράζει, ο προφορικός περιορίζεται μόνο στα απολύτως αναγκαία και καθημερινά· μόνο η εικόνα μας «διευκολύνει» να καταλάβουμε (;;) τον κόσμο μας. Τι άνετη αλήθεια κατάσταση για όσους έχουν κάθε λόγο να μείνει αναλλοίωτος ο κόσμος που ζούμε!! Το κράτος, στο βαθμό που δεν είναι ταυτισμένο με τα πανίσχυρα συμφέροντα που καθορίζουν το πλάνο της ζωής μας, είναι ανίσχυρο να αντιδράσει στην ασύλληπτη πλύση εγκεφάλου που υφιστάμεθα μέρα νύχτα. Πλύση εγκεφάλου που κάνει εμάς τους ίδιους πράκτορες απογύμνωσης και εκχυδαϊσμού της ζωής μας στο όνομα της αφθονίας.(…)

ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ

 (γυναίκα)

Διάγραμμα 

Σε ομιλία στο σχολείο σας την ημέρα της γιορτής της γυναίκας αναφέρεστε στο  ρόλο της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα και στις προοπτικές βελτίωσης της θέσης της στον επαγγελματικό και γενικότερο κοινωνικό χώρο. (500-600λέξεις)

• Φεμινισμός (<γαλλ. feminisme<λατιν. femina= γυναίκα): κίνημα που διεκδικεί την εξίσωση της γυναίκας με τον άνδρα σε όλα τα πεδία της κοινωνικής ζωής
• Χειραφέτηση (<χειρ + αφίημι): απαλλαγή ανηλίκου από την πατρική εξουσία ή γυναίκας από την ανδρική εξουσία και απόκτηση δικαιωμάτων εργασίας και οικονομικής διαχειρίσεως / απαλλαγή από κάθε είδους επιρροή / απελευθέρωση (συνώνυμα: χειραφεσία, ανεξαρτησία, αυτεξουσιότητα, αυτοτέλεια, ελευθερία, αυτονομία, αυτάρκεια...)
• Ανθρωπισμός: Το σύνολο των ψυχικών και πνευματικών ιδιοτήτων που προσιδιάζουν στον άνθρωπο και τον διακρίνουν από τα ζώα / φιλανθρωπία, αλτρουισμός / φιλοσοφικό δόγμα κατά το οποίο η παιδεία πρέπει να βασίζεται στη σπουδή της κλασικής αρχαιότητας, ουμανισμός / η πίστη στην ιδέα και αξία του ανθρώπου ως ελεύθερης ύπαρξης, που έχει δικαίωμα να ζήσει, να μορφωθεί και να δημιουργήσει μέσα σε συντεταγμένη πολιτική κοινωνία.

Πρόλογος

Ορισμός ισότητας-ισοτιμίας
Ανθρώπινα δικαιώματα δικαιώματα γυναίκας
«Ειδολογικός χωρισμός»: Επισήμανση των διαφορετικών εξελίξεων στα διάφορα μέρη του κόσμου

Κυρίως Θέμα

1. Ρόλος - θέση

Η γυναίκα, ανάλογα με τους ρόλους της, καταλαμβάνει και τις ανάλογες θέσεις στην κοινωνία που ζει και κινείται. Δεν μπορούμε να βάλουμε όλες τις γυναίκες «στο ίδιο τσουβάλι», να τις ομαδοποιήσουμε... Μιλώντας για την ελληνική πραγματικότητα, θα είχαμε σε γενικές γραμμές να παρατηρήσουμε τα εξής:

2.Ρόλος-Θέση

• Μαθήτρια-φοιτήτρια: Ίσα δικαιώματα-περισσότερες επιτυχίες (Περισσότερες κατά 29% είναι στην Eλλάδα είναι οι γυναίκες πτυχιούχοι από τους άνδρες, ενώ στο μέσο ευρωπαϊκό όρο, οι γυναίκες διπλωμα-τούχοι ανώτατης εκπαίδευσης είναι κατά 10% περισσότερες από τους άνδρες, Εφ. Ελευθεροτυπία, 13/2/1998)
• Νοικοκυρά: ως επί το πλείστον θύμα
• Εργαζόμενη:Οικονομικά ανεξάρτητη, χειραφετημένη, προσφέρει· ενίοτε άνιση μεταχείριση
• Σύζυγος: διαλέγει αν & πότε θα παντρευτεί ή θα κάνει παιδιά, ισότητα
• Μητέρα: ως επί το πλείστον αποκλειστική υπεύθυνη θύμα
• Καταναλώτρια: Σε μειονεκτική θέση, εξαπατάται - παρασύρεται εύκολα
• Πολίτης - πολιτικός: Ισοτιμία θεωρητική, τάση ισότητα· πρακτικά ελάχιστοι πολιτικοί είναι γυναίκες
• Επιστήμων, τεχνίτρια: Ίσες ευκαιρίες-ίση προσφορά
• Παραγωγός πολιτισμού: Επιφυλακτικότητα, διστακτικότητα, αυξημένη ευαισθησία

Σύμφωνα με το ρόλο της, λοιπόν, ή με το συνδυασμό ρόλων, κάθε γυναίκα καταλαμβάνει την ανάλογη θέση στην κοινωνία που ζει... Η θέση της επίσης εξαρτάται από τη συγκεκριμένη κοινωνία, από το μορφωτικό επίπεδο των ανθρώπων, από τις ευρύτερες κοσμοθεωρίες και αντιλήψεις τους κ.λπ.:

• τόπο διαμονής: πόλη, χωριό...
• μόρφωση - παιδεία
• οικονομική κατάσταση
• νόμους (κατά περιπτώσεις)
• επικοινωνία με εξωτερικές ιδέες, στάσεις, αντιλήψεις

3. Τρόποι επίτευξης ισότητας

• συνειδητοποίηση του παραλογισμού της ανισότητας
• απαλλαγή από προλήψεις - προκαταλήψεις
• αλλαγή νοοτροπίας
• παιδεία (εν γένει)
• σωστή εκπαίδευση - αγωγή - διαπαιδαγώγηση των νέων από σχολείο, οικογένεια...
• αλλαγή - προσαρμογή νομοθεσίας (νομοθετική κατοχύρωση κατακτήσεων)
• κατάργηση αναχρονιστικών θεσμών
• ισότιμες ευκαιρίες για εργασία οικονομική αυτοτέλεια, εν γένει χειραφέτηση
• συνειδητοποίηση - προσπάθεια από την ίδια τη γυναίκα: διεκδίκησηδικαιωμάτων...
• αποφυγή υπερβολών (μη φτάσουμε και στο άλλο άκρο!)
• πολιτική ευαισθησία - πρωτοβουλία (και σε διεθνές επίπεδο)
• παγκόσμια συνεργασία
• ενημέρωση

Επίλογος

Συμπέρασμα: Είναι σχεδόν παράλογο σήμερα, αν δεν υποκρύπτει άλλου είδους σκοπιμότητες, να μιλά κάποιος για υπεροχή του ενός ή του άλλου φύλου...
Ο αγώνας για την ισότητα ανδρών και γυναικών είναι αγώνας για την εξύψωση του ανθρώπου εν γένει...

Β΄ΚΕΙΜΕΝΑ

Ανέκδοτο

Αλέκος Μαρκόπουλος, εφ. Έθνος, 9/3/1986

(από σοβιετικό ανέκδοτο)

Μια φορά κι έναν καιρό... κάποια κοινότητα αποφάσισε να κάνει γκάλοπ στα 40 σπίτια του χωριού. Και σ’ όποιο σπίτι κυβερνούσε η γυναίκα, θα της έδινε μια κότα· σ’ όποιο έκανε κουμάντο ο άνδρας θα του ’δινε ένα άλογο. Πήραν λοιπόν σβάρνα τα σπίτια του χωριού ο κοινοτάρχης και οι σύμβουλοι, σέρνοντας μαζί τους 40 κότες και 40 άλογα.

Όταν φτάσανε στο τελευταίο σπίτι, είχε απομείνει μια κότα. Ο κοινοτάρχης ρώτησε ποιος κυβερνάει· τότε βγήκε μπροστά ο άνδρας και με θάρρος είπε: «Εγώ!». Χαρούμενη η επιτροπή, που βρέθηκε επιτέλους κι ένας άντρας, του λέει να διαλέξει ένα άλογο. Ο άντρας διάλεξε ένα, αλλά μόλις κινήθηκε να το πάρει, του φωνάζει η γυναίκα του: Όχι το μαύρο, το άσπρο να πάρεις...

Πάει να πάρει το άσπρο και τότε η επιτροπή... τού έδωσε την τελευταία κότα!

         

               "Πρωταθλήτριες" οι Σκανδιναβές

Έρση Βάτου,εφ. Ελευθεροτυπία, 29/10/2009

Δυνατές γυναίκες που θα συμμετέχουν πλήρως σε όλες τις δραστηριότητες της κοινωνίας, της οικονομικής και της πολιτικής περιλαμβανομένων, είναι απαραίτητο συστατικό για την ανάπτυξη μιας χώρας έπειτα από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση αλλά και για οικονομική ευημερία με διάρκεια.

«Το κλείσιμο της ψαλίδας μεταξύ των φύλων σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής εξασφαλίζει τα θεμέλια για μια ευημερούσα και ανταγωνιστική κοινωνία» επισημαίνει η έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για τις διαφορές των φύλων (φωτ. Ass. Press) Η σημαντική παρατήρηση συνοδεύει τα ευρήματα της ετήσιας έρευνας του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για τις διαφορές στη ζωή αντρών και γυναικών λόγω φύλου.

Στην έκθεση Global Gender Gap Index 2009, η οποία ιεραρχεί τις χώρες βάσει δεικτών που αφορούν την πρόσβαση των γυναικών σε υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης και την παρουσία τους στην οικονομική και πολιτική ζωή του τόπου, οι σκανδιναβικές χώρες βρίσκονται στην κορυφή.

Την πρώτη θέση το 2009 πήρε η Ισλανδία στέλνοντας στην τρίτη την περσινή «πρωταθλήτρια» Νορβηγία, με δεύτερη τη Φινλανδία και τέταρτη τη Σουηδία. Στη δεκάδα εντυπωσιακή είσοδο (6) από τη θέση 22 έκανε η Νότια Αφρική αλλά και το μικρό Λεσόθο (10).

Στην 86η θέση η Ελλάδα

Η Ελλάδα είναι στη θέση 86 από τις 134 χώρες, με δείκτη 66,6%, κυρίως εξαιτίας της μικρής συμμετοχής γυναικών στις υψηλές βαθμίδες της πολιτικής και της οικονομίας. Την προηγούμενη χρονιά ήταν στη θέση 75. Ο δείκτης αριστείας είναι το 100%, που σημαίνει ισότητα και ισονομία.

Τη σημαντικότερη πρόοδο στην έκθεση του 2009 σημείωσε η Παραγουάη (66) που ανέβηκε 36 θέσεις και η Μποτσουάνα (39) που ανέβηκε 26, κυρίως λόγω της αύξησης συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας αλλά και της τάσης εξίσωσης των ημερομισθίων αντρών και γυναικών.

Παρουσιάζοντας την έκθεση ο ιδρυτής και πρόεδρος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, Κλάους Σβαμπ, δήλωσε ότι «κορίτσια και γυναίκες αποτελούν τον μισό πληθυσμό της Γης και χωρίς την εμπλοκή τους, την ενδυνάμωσή τους και τη συνεισφορά τους, δεν μπορούμε να ελπίζουμε σε σύντομη οικονομική ανάρρωση, ούτε σε αποτελεσματική αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων, όπως η κλιματική αλλαγή, η ασφάλεια των τροφίμων και οι συρράξεις».

Κατά τη Λόρα Τάισον, καθηγήτρια στη διοίκηση επιχειρήσεων στο Μπέρκλεϊ και εκ των συγγραφέων της έκθεσης, αυτή "δείχνει ότι το κλείσιμο της ψαλίδας μεταξύ των φύλων σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής εξασφαλίζει τα θεμέλια για μια ευημερούσα και ανταγωνιστική κοινωνία. Οι ηγεσίες θα πρέπει να αναλάβουν δράση, καθώς ανοικοδομούν τις πληγωμένες οικονομίες τους, και να τις θέσουν σε τροχιά αειφόρου ανάπτυξης».

Η κρίση είναι... γυναίκα

Πάντως ο αντίκτυπος της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης στη θέση των γυναικών δεν έχει απολογιστεί (δεν έχουν υπολογιστεί στοιχεία του τρέχοντος έτους), ενώ δεν έχουν απαντηθεί ερωτήματα όπως: μήπως μια αυξημένη παρουσία γυναικών σε θέσεις λήψης αποφάσεων θα μπορούσε να έχει μετριάσει την ανάληψη κινδύνων εκ μέρους των αντρών σε αντίστοιχες θέσεις;

Aσθενές φύλο οι Eλληνίδες!

Κίττυ Ξενάκη, εφ. Τα Νέα, 17/5/2005

Ουραγός η Eλλάδα μεταξύ 58 χωρών σε θέματα ισότητας ανδρών και γυναικών

Ακόμα μία θλιβερή πρωτιά «κατέκτησε» η Ελλάδα: έρευνα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ την ανέδειξε ως τη λιγότερο φιλική προς τις γυναίκες χώρα της Ευρώπης των 15 - τη χώρα, δηλαδή, που τιμά λιγότερο την ισότητα των φύλων.

Κάπου μεταξύ Βενεζουέλας και Βραζιλίας. Εκεί τοποθετείται στην πραγματικότητα η χώρα μας σε ό,τι αφορά την ισότητα των φύλων. Διότι η έρευνα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, με τίτλο Έκθεση για το Χάσμα των Φύλων (Gender Gap Report) δεν αφορά μόνο τις 15 χώρες τής προ διεύρυνσης Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αφορά συνολικά 58 χώρες: τις 30 χώρες του ΟΟΣΑ και 28 ακόμα αναδυόμενες αγορές. Στη σχετική κατάταξη, η Ελλάδα βρίσκεται στην 50ή θέση - ανάμεσα στη Βενεζουέλα και τη Βραζιλία.

Οι συντάκτες της έκθεσης βάσισαν τα συμπεράσματά τους σε πέντε κριτήρια: την οικονομική συμμετοχή (ισότιμη εργασία, με ισότιμο μισθό), τις οικονομικές ευκαιρίες (πρόσβαση στην αγορά εργασίας), την πρόσβαση στην πολιτική εξουσία (εκπροσώπηση των γυναικών στα όργανα λήψης αποφάσεων), την απόκτηση γνώσης (πρόσβαση στην εκπαίδευση), και τέλος, την υγεία και ευημερία (πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη).

Οι «χειραφετημένες» χώρες

Οι 58 χώρες που μελετήθηκαν, βαθμολογήθηκαν με άριστα το επτά και στους πέντε αυτούς επιμέρους τομείς· βάσει των βαθμολογιών αυτών υπολογίστηκε κατόπιν η μέση βαθμολογία τους. Σουηδία, Νορβηγία και Ισλανδία επιβεβαίωσαν τη «χειραφετημένη» τους φήμη καταλαμβάνοντας τις τρεις πρώτες θέσεις με την καλύτερη βαθμολογία - 5,53, 5,39 και 5,32 αντίστοιχα. Πακιστάν, Τουρκία και Αίγυπτος κατέλαβαν τις τρεις τελευταίες θέσεις με τη χειρότερη βαθμολογία: 2,90, 2,67 και 2,38 αντίστοιχα. H χώρα μας συγκέντρωσε 3,41 βαθμούς. Κι αν η Ιταλία με τους 3,50 βαθμούς της είχε κάποια διάθεση να μας παρηγορήσει (με βάση την αγγλοσαξονική αρχή: «η κακομοιριά αγαπά την παρέα»), η διαφορά πέντε θέσεων ανάμεσα στην «προτελευταία» και την «τελευταία» της Ευρώπης δεν αφήνει κανένα περιθώριο.

«Μέσω της έκθεσης αυτής, οι χώρες μπορούν να εντοπίσουν τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία τους σε έναν τομέα ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη. Μπορούν επίσης να διδαχθούν από τις εμπειρίες των άλλων χωρών όσον αφορά την προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών». Κατά την παρουσίαση της έκθεσης, η Σερί Μπλερ, σύζυγος του Βρετανού πρωθυπουργού, τάχθηκε υπέρ της καθιέρωσης ποσοστώσεων όσον αφορά τη συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική. Όμως το κατά πόσο μπορούν οι νοοτροπίες να αλλάξουν μέσω «θετικών διακρίσεων», όπως ονομάζονται, είναι ένα θέμα που χωρά πολλή συζήτηση...

H χειρότερη επίδοση στην ισότιμη πρόσβαση στην πολιτική

THN ΚΑΛΥΤΕΡΗ επίδοση σε θέματα ισότητας των δύο φύλων η Ελλάδα την εμφανίζει στον τομέα ισότιμης πρόσβασης στην υγεία: κατατάσσεται 22η σε σύνολο 58 χωρών. Τη χειρότερη, στον τομέα ισότιμης πρόσβασης στην πολιτική εξουσία: κατατάσσεται 50ή. Παράλληλα, έρχεται 44η όσον αφορά την οικονομική συμμετοχή, 45η την πρόσβαση στην εκπαίδευση και 48η τις οικονομικές ευκαιρίες. «Καμία χώρα δεν έχει καταφέρει ακόμη να εξαλείψει τις ανισότητες ανάμεσα στα φύλα», σημειώνουν οι συντάκτες της έκθεσης. «Τα αποτελέσματα, όμως, των σκανδιναβικών χωρών δείχνουν πως, όταν η προσπάθεια είναι συνεχής και οργανωμένη, αποφέρει καρπούς», σχολίασε ο Αουγκούστο Λόπεζ-Κλάρος, διευθυντής του Προγράμματος για την Παγκόσμια Ανταγωνιστικότητα.

Oι ρόλοι ανδρών-γυναικών δεν άλλαξαν

Μαρία Δεληθανάση, εφ. Καθημερινή, 21/11/2004 

Aν και το ισχυρό φύλο διατυμπανίζει τη συμμετοχή του στις υποχρεώσεις του σπιτιού, η πραγματικότητα το διαψεύδει

Στην αυγή του 21ου αι., ύστερα από δεκαετίες αγώνων των γυναικών για κοινωνική χειραφέτηση και οικονομική ανεξαρτησία, απόρριψη και στη συνέχεια εξύψωση της μητρότητας, το ερώτημα είναι: Tι έχει πραγματικά αλλάξει στο μοίρασμα των ρόλων μεταξύ άνδρα και γυναίκας μέσα στο σπίτι και στην οικογένεια;

Aπό ευρεία έρευνα που έγινε σε επτά ευρωπαϊκά κράτη για την εργασία του άνδρα και της γυναίκας μέσα και έξω από το σπίτι (πληρωμένη και μη πληρωμένη εργασία) διαπιστώνεται ότι οι παραδοσιακοί ρόλοι παραμένουν ισχυροί.

Oι άνδρες συνεχίζουν να είναι οι «κουβαλητές» του σπιτιού που αφιερώνουν λίγο χρόνο στην ανατροφή των παιδιών τους και ελάχιστο στο νοικοκυριό. Oι γυναίκες συνεχίζουν να είναι υπεύθυνες για τη διατήρηση και συντήρηση της «εστίας» και των μελών της. H μοναδική εμφανής διαφοροποίηση συνίσταται στη λεκτική τοποθέτηση των ανδρών: πλέον δηλώνουν ότι εκτιμούν τη συμβολή της γυναίκας στη συντήρηση της οικογένειας, διατυμπανίζουν ότι η συμμετοχή τους στις υποχρεώσεις του σπιτιού είναι «αυτονόητη» από τη στιγμή που η σύντροφός τους εργάζεται. Oμως η πραγματικότητα έρχεται σε αντίφαση με την πρακτική που ακολουθούν. Kι αν σε ορισμένα κράτη του Bορρά το κυρίαρχο μοντέλο σήμερα είναι οι γυναίκες να ημι-απασχολούνται για όσο καιρό το επιλέξουν, όταν τα παιδιά είναι μικρά, στον Nότο οι συνθήκες είναι πολύ σκληρότερες για τις γυναίκες.

Oι «σύγχρονοι» Nότιοι θεωρούν γυναικεία «υπόθεση» τη φροντίδα των νεότερων και των γηραιότερων μελών της οικογένειας, συμβάλλουν ελάχιστα ή καθόλου στις υποχρεώσεις του «σπιτιού» που προκύπτουν από τη συμβίωση και ταυτόχρονα επιδοκιμάζουν την πλήρη απασχόληση της γυναίκας έξω από το σπίτι! Πλέον ένθερμοι υποστηρικτές στην Eυρώπη της γυναικείας εργασίας πέρα από τις υποχρεώσεις της οικογένειας, οι Eλληνες που φαίνεται να έχουν απλώς εκσυγχρονίσει την παλιά νοοτροπία που ήθελε μετά τις κοινές αγροτικές εργασίες τον μεν άνδρα στο καφενείο, τη δε γυναίκα είλωτα στις υποχρεώσεις του σπιτιού...

H κατάσταση αυτή έχει οδηγήσει -τόσο στην Eλλάδα όσο και στην υπόλοιπη Nότια Eυρώπη- τις γυναίκες στον λεγόμενο «υποχρεωτικό αλτρουισμό» - ωραιοποιημένη διατύπωση του δυσβάστακτου βάρους που πέφτει στους ώμους τους. H κατάσταση αυτή συμβάλλει στο φαινόμενο των όλο και χαμηλότερων ποσοστών γεννητικότητας στην Eλλάδα.

«Διπλή βάρδια» για τις Eλληνίδες μητέρες

Στην Eλλάδα, η έρευνα διεξήχθη με ευθύνη της κ. Xάρης Συμεωνίδου, διευθύντριας ερευνών στο Eθνικό Kέντρο Kοινωνικών Eρευνών. Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι Eλληνες εργάζονται σε ποσοστό σχεδόν διπλάσιο (88%) από τις γυναίκες (45%). Στα ζευγάρια όπου εργάζονται εξίσου ο άνδρας και η γυναίκα διαπιστώνεται ότι οι άνδρες αφιερώνουν στα παιδιά τους το μισό χρόνο από τις εργαζόμενες συντρόφους τους και ξοδεύουν κατά μέσο όρο το 25% του χρόνου που αφιερώνουν οι σύντροφοί τους για τις δουλειές του σπιτιού.

Aν και δεν βοηθούνται από τους άνδρες τους, οι Eλληνίδες φαίνεται να λαμβάνουν σημαντική βοήθεια από τους παππούδες και τις γιαγιάδες που αναλαμβάνουν σε ποσοστό 46% τη φύλαξη των παιδιών. Aποτέλεσμα είναι να έχει δημιουργηθεί το εξής παράδοξο: την ώρα που οι οικογενειακές σχέσεις μεταβάλλονται (μείωση της γονιμότητας, αύξηση των συμβιώσεων, των διαζυγίων, των μονογονεϊκών νοικοκυριών και των γεννήσεων εκτός γάμου), οι παραδοσιακές αξίες παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ισχυρές στην Eλλάδα. Mε άλλα λόγια, ενώ οι σχέσεις μεταξύ των γενεών απειλούνται, συνεχίζουν να θεωρούνται εγγύηση για την κοινωνική ενσωμάτωση.

Tο επίπεδο εκπαίδευσης

Oσο υψηλότερο είναι το επίπεδο εκπαίδευσης ανδρών και γυναικών, τόσο συχνότερα εκφράζονται θετικές απόψεις για τη γυναικεία απασχόληση και τη συμμετοχή των ανδρών στις εργασίες του νοικοκυριού. Oμως αποδεικνύεται ότι οι απόψεις αυτές παραμένουν σε θεωρητικό επίπεδο. Eλάχιστα βοηθούν οι Eλληνες τη σύζυγο που επιστρέφει κουρασμένη από την εργασία της για να «ενδυθεί» το ρόλο της μητέρας και της νοικοκυράς.

Mοιραία, οι γυναίκες με χαμηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης και σε χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας αποχωρούν ευκολότερα από τη δουλειά, όταν αποκτούν οικογένεια. Aντιστοίχως, οι πιο μορφωμένες Eλληνίδες και αυτές με ανώτερο επίπεδο απασχόλησης τείνουν να εργάζονται συχνότερα, καθώς ενδεχόμενη αποχώρησή τους από την εργασία «κοστίζει» περισσότερο στο οικογενειακό εισόδημα. Aυτές επιλέγουν να αναθέσουν σε τρίτα πρόσωπα με αμοιβή τις εργασίες του νοικοκυριού και τη φροντίδα των παιδιών και των ηλικιωμένων. Στο ενδημικό φαινόμενο της αμειβόμενης βοήθειας στο σπίτι δεν συμβάλλει μόνο η νοοτροπία των ανδρών, αλλά και η έλλειψη δικτύου κοινωνικής στήριξης και η ουσιαστική απουσία από την ελληνική αγορά εργασίας της θεσμοθετημένης ημι-απασχόλησης.

«Mαύρη» εργασία

Mία από τις σκοτεινότερες πτυχές της γυναικείας απασχόλησης στη χώρα μας είναι η απλήρωτη δουλειά των γυναικών όχι μέσα στο σπίτι αλλά έξω από αυτό. Στην Eλλάδα συναντώνται από τα υψηλότερα ευρωπαϊκά ποσοστά «μαύρης» γυναικείας εργασίας. Tο 14,7% των γυναικών άνω των 15 ετών εργάζονται σε οικογενειακές επιχειρήσεις χωρίς να πληρώνονται. Γυναίκες ύστερα από 30 ή 40 χρόνια εργασίας, πρώτα στη δουλειά του πατέρα τους και ύστερα του συζύγου, δεν έχουν ούτε ένα ένσημο «κολλημένο», καμία πηγή εισοδήματος. Mη καταμετρημένο, εξίσου σημαντικό, εκτιμάται ότι είναι το ποσοστό των γυναικών που παίρνουν δουλειά «φασόν» στο σπίτι με χαμηλές απολαβές και χωρίς ασφάλιση. Oπως σημειώνεται, όλα αυτά συμβαίνουν στη Nότια Eυρώπη, όπου δεν είναι διαδεδομένη η ημι-απασχόληση με ταυτόχρονη κατοχύρωση των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων των γυναικών. Kαι επειδή στην Eλλάδα οι γυναίκες συχνά δεν πληρώνονται καθόλου ή πληρώνονται ελάχιστα και «μαύρα», δεν αποφασίζουν εύκολα να πάρουν διαζύγιο όταν έχουν σοβαρούς λόγους για κάτι τέτοιο. Mπορεί, δηλαδή, η συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας να έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια –ιδιαίτερα μεταξύ των μητέρων– οι Eλληνίδες όμως έχουν πολύ δρόμο να διανύσουν μέχρι να κατακτήσουν την οικονομική τους αυτάρκεια.

Στην Eυρώπη

H έρευνα για το μοίρασμα της πληρωμένης και της απλήρωτης δουλειάς (φροντίδα των παιδιών και συντήρηση του σπιτιού) ανάμεσα στους άντρες και στις γυναίκες διεξήχθη στη Φινλανδία, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στην Eλλάδα, στην Iταλία, στην Oλλανδία και στην Πορτογαλία.

Στην Eλλάδα, στην Iσπανία και στην Iταλία παρουσιάζονται τα χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό. Aιτία και αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης είναι ότι οι γυναίκες επωμίζονται σχεδόν αποκλειστικά την ευθύνη φροντίδας του σπιτιού και στήριξης των μελών της οικογένειας.

Kαι στις επτά χώρες όπου διεξήχθη η έρευνα, οι εργαζόμενοι πατέρες (96,7%) είναι πολύ περισσότεροι από τις εργαζόμενες μητέρες (52,1%). Tα ποσοστά των εργαζόμενων μητέρων ποικίλλουν από 75% στην Πορτογαλία μέχρι 39% στην Eλλάδα. Mεταξύ των ανδρών, τα ποσοστά κυμαίνονται από 99% (Πορτογαλία) έως 92% (Γαλλία). Σε ό,τι αφορά τον χρόνο που αφιερώνεται στην εργασία, οι πατέρες αφιερώνουν κατά μέσο όρο 53 ώρες εβδομαδιαίως και οι μητέρες 19 ώρες εβδομαδιαίως.

Hμιαπασχόληση

Για τους γονείς που εργάζονται σε σχέση εξαρτημένης εργασίας και έχουν τουλάχιστον ένα παιδί κάτω των επτά ετών διαπιστώνονται τα εξής: η ημιαπασχόληση είναι ιδιαιτέρως διαδεδομένη στην Ολλανδία μεταξύ των μητέρων, όπου ο μέρος χρόνος εξαρτημένης εργασίας είναι 22 ώρες εβδομαδιαίως. Στη Γαλλία και στην Ελλάδα, οι μητέρες εργάζονται 40 ώρες εβδομαδιαίως, στη Φινλανδία 45 ώρες και στην Πορτογαλία 46 ώρες. Αντιστοίχως, οι πατέρες σε σχέση εξαρτημένης εργασίας απασχολούνται 56-58 ώρες εβδομαδιαίως.

Tα ποσοστά απασχόλησης των γυναικών διαφοροποιούνται ανάλογα με το επίπεδο εκπαίδευσής τους. Στην Ελλάδα, μόλις το 16,6% των γυναικών με γνώσεις βασικής, υποχρεωτικής εκπαίδευσης φαίνεται να εργάζεται, ενώ για τις κατόχους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 61,4%. Κατά μέσο ευρωπαϊκό όρο, εργάζεται το 45% των γυναικών με βασική εκπαίδευση, το 48% των γυναικών με μέση εκπαίδευση και το 65% με ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση.

Σε ό,τι αφορά τη στάση των τοπικών κοινωνιών απέναντι στην εργασία των γυναικών εκτός οικίας, διαπιστώνεται ότι το υψηλότερο ποσοστό επιδοκιμασίας της εργαζόμενης μητέρας συναντάται στην Ελλάδα και το χαμηλότερο στην Ολλανδία. Σε μία κλίμακα από το 1 έως το 5, οι Έλληνες και οι Έλληνιδες επιδοκιμάζουν με 3,6 την πολύωρη εργασία των μητέρων και εκτός οικίας, ενώ οι Ολλανδοί και οι Ολλανδές την αποδοκιμάζουν με 2,5. Όσον αφορά τον προσανατολισμό των μητέρων προς την εργασία, η Φινλανδία (3,1) και η Ολλανδία (3,1) παρουσιάζουν τη μικρότερη βαθμολογία και η Ελλάδα την υψηλότερη (4,1).

Όπως σχολιάζεται στην έρευνα, η αρνητική στάση απέναντι στη συμμετοχή των μητέρων στην αγορά εργασίας συνιστά ένδειξη ότι σε συγκεκριμένες κοινωνίες –όπως Ολλανδία και Φινλανδία– αποδοκιμάζεται ο συνδυασμός εξόδου στην αγορά εργασίας και οικογενειακών υποχρεώσεων για τις μητέρες, ενώ στην Ελλάδα παρατηρείται το ακριβώς αντίθετο. Tην ίδια στιγμή, όπως σημειώνεται, οι στάσεις αυτές υποδεικνύουν ότι σε κάποια κράτη (π.χ. Ολλανδία) υπάρχουν κοινωνικές δομές που στηρίζουν τέτοιες επιλογές, κάτι που δεν συμβαίνει στην Ελλάδα.

Ιστορική Αναδρομή

Μετά από το μεταβατικό στάδιο της μητριαρχίας σε μια πολύ πρώιμη εποχή η θέση της γυναίκας, ιδιαίτερα στην αρχαία Ελλάδα, θεωρούταν και ήταν κατώτερη από του άνδρα. Μάλιστα ορισμένοι αρχαίοι συγγραφείς, όπως ο Αριστοτέλης, παραδέχονταν την ανισότητα των δύο φύλων και θέλησαν να υποστηρίξουν την άποψη πως το αρσενικό είναι από τη φύση του ηγεμονικότερο από το θηλυκό (Τὸ γὰρ ἄρρεν φύσει τοῦ θήλεος ἡγεμονικότερον: [ Αριστοτέλης, Πολιτικά). Η γυναίκα λοιπόν βρίσκεται κλεισμένη στο σπίτι (εξαίρεση βέβαια αποτελούν οι γυναίκες του δωρικού κόσμου, ιδίως της Σπάρτης), χωρίς δυνατότητες μόρφωσης, χωρίς κοινωνικές δραστηριότητες και βέβαια απολύτως εξαρτημένη από τον άνδρα (οικονομικά, κοινωνικά, ηθικά...), με εξαίρεση κάποιες γυναίκες, όπως η Ασπασία του Περικλή, που όμως θεωρούνταν κατώτερης στάθμης.

Ο χριστιανισμός προσπάθησε να ξεριζώσει τις αναχρονιστικές αντιλήψεις για την κατωτερότητα της γυναίκας και να την εξισώσει με τον άνδρα. Στη μεσαιωνική εποχή, παρά το κήρυγμα του χριστιανισμού (δυστυχώς όμως με τις προτεσταντικές ή καθολικές εκφάνσεις του), η γυναίκα για το ανδρικό φύλο εξακολουθεί να θεωρείται η ενσάρκωση της αμαρτίας, σκεύος της ηδονής, όργανο του Σατανά.

Στην περίοδο της γαλλικής επανάστασης το φεμινιστικό κίνημα δεν ευνοήθηκε, παρά τις διακηρύξεις και τις αρχές της ελευθερίας και ισότητας. Αντίθετα, καταδίκασε τις διεκδικήσεις των γυναικών και καταδίωξε κάθε πρόσωπο που είχε φεμινιστικές ιδέες. Με τον τρόπο αυτό η Μαρία Γκουζ, η πρώτη σουφραζέτα του κόσμου, η οποία συνέταξε τη «δήλωση των δικαιωμάτων της γυναίκας» (1791), πιάστηκε από τον τρομερό γάλλο επαναστάτη Ροβεσπιέρο και καρατομήθηκε.

Από το 1830 ως τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο το φεμινιστικό κίνημα παρουσίασε σημαντική δράση σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Σημειώθηκε αξιόλογη δραστηριότητα γυναικείων οργανώσεων και σε ορισμένες χώρες παραχωρήθηκε το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες.

Διεθνή αναγνώριση πήρε το ζήτημα της κοινωνικής και πολιτικής ισοτιμίας της γυναίκας κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Είναι η εποχή που η γυναίκα αναγκάστηκε, εξαιτίας της έλλειψης σε αντρικά εργατικά χέρια, να εργαστεί σε εργαστήρια και βιομηχανίες και να αποδείξει στην πράξη την ισότητα.

Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο διακηρύχτηκε στον Καταστατικό Χάρτη του Ο.Η.Ε. η ισοτιμία της γυναίκας. «Σκοπός των Ηνωμένων Εθνών είναι: η προαγωγή του σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών, χωρίς καμιά διάκριση φυλής, φύλου, γλώσσας ή θρησκείας». (άρθρο 1, §3)

Η φεμινιστική κίνηση στην Ελλάδα απέκτησε δυναμικό χαρακτήρα από το 1897. Πρωτοστάτης του κινήματος υπήρξε η δημοσιογράφος Καλλιρρόη Παρέν, η οποία από τότε άρχισε την έντονη κοινωνική της δράση με δημοσιεύσεις γύρω από τη χειραφέτηση της γυναίκας. Ύστερα από πολλούς αγώνες, το 1930, δόθηκε στις γυναίκες πάνω από 30 χρονών το δικαίωμα ψήφου στις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές. Αλλά το δικαίωμα να ψηφίζουν και να ψηφίζονται οι γυναίκες στις βουλευτικές εκλογές δόθηκε το 1952. Το 1955, με την έκδοση άλλου νόμου, απέκτησαν ουσιαστική ισοπολιτεία με τους άνδρες.

Στην περίπτωση αυτή οι γυναίκες έχουν το δικαίωμα να ασκούν δημόσια λειτουργήματα, να διορίζονται σε δημόσιες θέσεις, να προάγονται και να εξελίσσονται κανονικά, να υπηρετούν στις ένοπλες δυνάμεις και να εργάζονται σε όλους τους τομείς της ιδιωτικής και δημόσιας δραστηριότητας.

Παρά τις τελευταίες νομοθετικές ρυθμίσεις για τη χειραφέτηση και κοινωνική απελευθέρωση της γυναίκας δεν έχουν εξαλειφθεί ακόμη και σήμερα οι αντιδραστικές προκαταλήψεις των ανδρών. Πολλοί άνδρες εξακολουθούν να πιστεύουν πως οι γυναίκες βρίσκονται σε κατώτερη μοίρα απ’ αυτούς και πιστεύουν πως αυτό οφείλεται σε αίτια βιολογικά, ψυχικά, πνευματικά. Τελευταίες όμως επιστημονικές έρευνες έχουν δώσει διαφορετικά αποτελέσματα...

Στο μετερίζι του νοικοκυριού

Αύρα Γρηγορίου, εφ. Ελευθεροτυπία, 16/3/2003

Σκληρά εργαζόμενες γυναίκες είναι οι Ελληνίδες στο σπίτι τους. Ούτε καν το... 35ωρο δεν έχουν κατακτήσει στο νοικοκυριό τους. Κατά κανόνα απασχολούνται διπλάσιο χρόνο σε σύγκριση με τους άντρες στη φροντίδα των παιδιών και τετραπλάσιο στο νοικοκυριό. Τα στοιχεία προέρχονται από πανελλήνια έρευνα του ΕΚΚΕ σε 6.629 γυναίκες που έγινε με ευθύνη της οικονομολόγου δημογράφου Χάρης Συμεωνίδου και δείχνουν ότι η ύπαρξη συντρόφου επιβαρύνει αντί να «ελαφρύνει» τη γυναίκα!

* Οι γυναίκες που ανατρέφουν μόνες παιδιά (μονογονεϊκά νοικοκυριά) έχουν χαμηλότερο μέσο όρο εβδομαδιαίας απασχόλησης (35 ώρες) για τις εργασίες του νοικοκυριού από τις γυναίκες με σύντροφο και παιδιά.

«Χαλαροί» οι άντρες

* Σε περίπτωση ύπαρξης συντρόφου οι άντρες επαφίενται σε μεγάλο βαθμό στη γυναίκα, σε σύγκριση με αυτούς που συγκατοικούν με άλλο ή άλλα άτομα... Η έρευνα έδειξε ότι σε μια οικογένεια που υπάρχει τουλάχιστον ένα παιδί κάτω των 7 ετών οι γυναίκες συμμετέχουν με 37 ώρες κατά μέσο όρο την εβδομάδα στις δουλειές του σπιτιού, ενώ οι άντρες μόνο με 8 ώρες.

* Όταν το παιδί είναι μεγαλύτερο των 7 ετών οι διαφορές γίνονται ακόμα μεγαλύτερες: οι γυναίκες εργάζονται κατά μέσο όρο 42 ώρες την εβδομάδα στο σπίτι, ενώ οι άντρες παραμένουν στο γνωστό 8ωρο.

Κατανομή των ρόλων

* Όσον αφορά τη φροντίδα των παιδιών, οι γυναίκες αφιερώνουν κατά μέσο 36 ώρες την εβδομάδα και ο άντρας 17 ώρες όταν το παιδί είναι μικρότερο των 7 ετών, ενώ για μεγαλύτερα παιδιά οι ώρες απασχόλησης των συντρόφων γίνονται αντίστοιχα 15,4 και 7,3, με τις γυναίκες βεβαίως να σηκώνουν και πάλι το μεγαλύτερο βάρος

«Η μελέτη μας για την οικογένεια, η οποία διεξήχθη το 1999 με το συντονισμό των Ηνωμένων Εθνών ταυτόχρονα και σε άλλες 22 χώρες, αποδεικνύει ότι η παραδοσιακή κατανομή των ρόλων των δυο φύλων εξακουλουθεί να είναι πολύ ισχυρή στην Ελλάδα», επισημαίνει η κ. Συμεωνίδου. «Οι άντρες εξακολουθούν να μετέχουν στην αγορά εργασίας σε διπλάσιο σχεδόν ποσοστό (88%) σε σύγκριση με τις γυναίκες (44%), ενώ αντίστροφα στο νοικοκυριό η συμμετοχή τους είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Οι άντρες, ακόμα και όταν εκφράζονται υπέρ της κατανομής των οικιακών εργασιών, εξακολουθούν να συμμετέχουν σε χαμηλά ποσοστά στις εργασίες του νοικοκυριού και τη φροντίδα των παιδιών, από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη».

* Η έρευνα του ΕΚΚΕ έδειξε ότι το υψηλότερο επίπεδο εκπαίδευσης αντρών και γυναικών συσχετίζεται θετικά με τις απόψεις υπέρ της γυναικείας απασχόλησης στην αγορά εργασίας και υπέρ της υψηλότερης συμμετοχής των αντρών στις εργασίες του νοικοκυριού.

Μόρφωση και εισόδημα

- Οι πιο μορφωμένες γυναίκες και με ανώτερο επίπεδο απασχόλησης εντάσσονται συχνότερα από τις υπόλοιπες στην αγορά εργασίας, αφού η αποχώρησή τους θα κόστιζε περισσότερο από πλευράς εισοδήματος, σε σύγκριση με τις γυναίκες που έχουν κατώτερο επάγγελμα και χαμηλότερη εκπαίδευση.

- Επιπλέον, όσο πιο θετική είναι η στάση των γυναικών υπέρ της εργασίας και της κατανομής των εργασιών στο νοικοκυριό, τόσο πιθανότερο είναι να εργάζονται.

Εξωτερική βοήθεια

Οι ίδιες μεταβλητές στους άντρες (υψηλή μόρφωση, ανώτερο επίπεδο εκπαίδευσης) συνδέονται με χαμηλότερη συμμετοχή στις εργασίες του νοικοκυριού και στην ανατροφή των παιδιών. Φαίνεται ότι στην περίπτωση αυτή το ζευγάρι απασχολείται λιγότερο με τα θέματα αυτά και τρίτα πρόσωπα με αμοιβή αναλαμβάνουν τις εργασίες του νοικοκυριού και τη φροντίδα των παιδιών.

* Τα ζευγάρια που έχουν θετική στάση υπέρ των οικογενειακών θεσμών ασχολούνται σε μεγαλύτερο βαθμό, τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες, με τις εργασίες του νοικοκυριού και τη φροντίδα των παιδιών.

* Τέλος καταγράφεται ότι, αν και δεν βοηθούνται από τους άντρες, οι γυναίκες φαίνεται ότι έχουν σημαντική βοήθεια από τους γονείς τους ή τους γονείς του συντρόφου τους: 46% της φύλαξης των παιδιών, όταν η μητέρα εργάζεται, γίνεται από τους παππούδες.

Γένους αρσενικού η πανεπιστημιακή καριέρα

Αριστοτελία Πελώνη, εφ. Τα Νέα, 26/1/2001

«Το χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών στην Ελλάδα είναι τεράστιο. Και αν λάβουμε υπόψη το πόσο καθυστερημένα απέκτησαν οι γυναίκες δικαίωμα ψήφου σε σχέση με τους άνδρες, δεν θα πρέπει να μας κάνει εντύπωση το γεγονός ότι οι γυναίκες μπαίνουν στα Πανεπιστήμια, αλλά δεν προχωρούν στις πρωτοκλασάτες ερευνητικές θέσεις»...

Οι μύθοι δεν έχουν ακόμα καταρριφθεί και η επιστημονική καριέρα φαίνεται πως εξακολουθεί να είναι γένους αρσενικού. Όπως λέει στα «ΝΕΑ» η κοινωνιολόγος-ερευνήτρια στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών κ. Αφροδίτη Τεπέρογλου, «πρέπει να γίνει πολλή δουλειά ακόμα για να αλλάξουν τα πράγματα και να καταργηθεί ο διαχωρισμός ανάμεσα σε γυναικεία και ανδρική σειρά επιστημών».

Η επιστημονική υποεκπροσώπηση των γυναικών στους τομείς της επιστημονικής έρευνας και ανάπτυξης είναι εμφανής και αποτελεί γεγονός στη χώρα μας, όπως και στα περισσότερα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρά την αυξημένη συμμετοχή των γυναικών στην Ανώτερη Εκπαίδευση (στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης τουλάχιστον το 50% των πτυχιούχων Πανεπιστημίου είναι γυναίκες) και παρά το γεγονός ότι όλο και περισσότερες γυναίκες συνεχίζουν μετά το πτυχίο για διδακτορικές και μεταδιδακτορικές σπουδές, πολύ λίγες είναι αυτές που καταλαμβάνουν υψηλές θέσεις στην επιστήμη τους ή σε επιστημονικές επιτροπές και θέσεις-κλειδιά. Αυτό έδειξε έρευνα της «ΕΤΑΝ» (Εuropean Τechnology Αssessment Νetwork) που ξεκίνησε με πρωτοβουλία της Γενικής Διεύθυνσης Έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και πραγματοποιήθηκε από διακρατική ομάδα γυναικών που έχουν διακριθεί στον τομέα των επιστημών και της τεχνολογίας.

Αυτό που παρατηρείται συστηματικά, σύμφωνα με την έρευνα, είναι ότι οι γυναίκες εξαφανίζονται από την ακαδημαϊκή ζωή πριν προλάβουν να καταλάβουν θέσεις καριέρας. Όσο υψηλότερη είναι μια θέση στην ιεραρχία τόσο χαμηλότερο είναι το ποσοστό των γυναικών που εμφανίζεται. Επιπλέον, το ποσοστό γυναικών που είναι καθηγήτριες σε πανεπιστημιακές σχολές είναι ακόμα χαμηλότερο και κυμαίνεται από 5% έως 18% σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η χώρα μας βρίσκεται στην όγδοη θέση, δηλαδή περίπου στη μέση, με ποσοστό 9,5% σε καθηγήτριες, 20,3% σε αναπληρώτριες και 30,6% σε επικούρους. Οι περισσότερες γυναίκες καθηγήτριες στην Ευρώπη βρίσκονται στα Πανεπιστήμια της Φινλανδίας(18,4%), ενώ οι λιγότερες στα Πανεπιστήμια της Ολλανδίας (5%).

Την ίδια ώρα τα αντίστοιχα ποσοστά για τις αναπληρώτριες και τις επικούρους καθηγήτριες είναι σε πολλά κράτη-μέλη διπλάσια του ανώτερου 18% των καθηγητριών, φθάνοντας το 36% για την πρώτη κατηγορία και το 44% για τη δεύτερη. Τα ποσοστά αυτά μπορεί να φαίνονται υψηλά σε σχέση με τα προηγούμενα, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι, αφού, όπως λένε οι ερευνητές, «είναι χαμηλά σε σχέση με το σύνολο των διδασκόντων». Εξαίρεση στον παραπάνω κανόνα αποτελεί η Τουρκία με τον αριθμό των γυναικών που είναι καθηγήτριες στα Πανεπιστήμια να ξεπερνά τα ευρωπαϊκά και τα αμερικανικά ποσοστά και να φθάνει το 21,5% ­ με 30,7% αναπληρώτριες και 28% σε επικούρους.

Μπορεί τα ποσοστά να ποικίλλουν από χώρα σε χώρα, αφού σε μερικές περιπτώσεις είναι πολύ δύσκολο να συγκρίνει κανείς τις θέσεις μεταξύ διαφορετικών πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων, ωστόσο ο ετήσιος μέσος όρος αύξησης του αριθμού των καθηγητριών στα Πανεπιστήμια είναι μόλις 0,5-1%. Και σαν να μην έφθανε αυτό, ο αριθμός των γυναικών μειώνεται ακόμη περισσότερο στο μεταδιδακτορικό επίπεδο, όταν δηλαδή αρχίζει να χτίζεται μια ακαδημαϊκή καριέρα. «Ίσως οι ίδιες οι γυναίκες μπαίνουν στην ψυχολογία ότι αυτός δεν είναι ο χώρος τους και φοβούνται να αναλάβουν τις ευθύνες. Η γυναίκα έχει περισσότερη λογική ως προς το θέμα οικογένεια και ίσως να μην παίρνει εύκολα αποφάσεις. Δεν είναι εύκολο για μια γυναίκα να τα πάρει όλα πάνω της και να ριψοκινδυνεύσει. Κι αν ρωτήσεις μια γυναίκα που προχώρησε σε αυτούς τους τομείς θα σου πει ότι ρίσκαρε και τόλμησε», τονίζει η κ. Τεπέρογλου.

Παρόμοια είναι η εικόνα που παρουσιάζουν και οι Ακαδημίες Επιστημών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίες όχι μόνο ανδροκρατούνται, αλλά και με μεγάλη διαφορά. Το 1999 μόλις το 5,6% των μελών της Ακαδημίας της Ευρώπης ήταν γυναίκες, ενώ τα ποσοστά στις Ακαδημίες της Γερμανίας(4%), τη Βασιλική Ακαδημία του Λονδίνου (3,6%) και τη Γαλλική Ακαδημία Επιστημών (3,6%) είναι ακόμη χαμηλότερα. Στην Ελλάδα, το αντίστοιχο ποσοστό είναι 0,06%, αφού μόνο μία γυναίκα είναι μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Στην αγορά εργασίας και στα επαγγέλματα που έχουν σχέση με την έρευνα και την τεχνολογία το τοπίο δεν διαφέρει. Τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνουν ότι οι γυναίκες που βρίσκονται σε διευθυντικές θέσεις εταιρειών έρευνας μόλις φθάνουν το 6%, ενώ, σε αντίθεση, το αντίστοιχο ποσοστό των γυναικών που είναι συνεργάτες σε έρευνες είναι πολύ υψηλότερο (24%).

Και στις ΗΠΑ

Η χαμηλή εκπροσώπηση των γυναικών σε θέσεις-κλειδιά της επιστήμης, της έρευνας και των αντίστοιχων θέσεων εργασίας δεν είναι μόνο ευρωπαϊκό φαινόμενο. Στις ΗΠΑ, οι καθηγήτριες σε Πανεπιστήμια αντιστοιχούν σε ποσοστό 13,8%, ενώ οι αναπληρώτριες φθάνουν το 30% και οι επίκουροι 43,1%, όπως συμβαίνει και στην Ευρώπη. Όσον αφορά την αγορά εργασίας, το 1999 μόνο το 3-5% των διοικητικών στελεχών των 1.000 μεγαλύτερων εταιρειών (σύμφωνα με τη λίστα του αμερικανικού περιοδικού «Fortune») ήταν γυναίκες. Στον κατάλογο του ίδιου περιοδικού με τις 500 μεγαλύτερες εταιρείες, μόνο τρεις εταιρείες εμφανίζονταν να διευθύνονται από γυναίκες.@ Προσπάθεια να προωθηθούν ίσες ευκαιρίες

Το θέμα της υποεκπροσώπησης του γυναικείου φύλου στην επιστημονική έρευνα απασχολεί σοβαρά την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1990 και μετά. Με την έναρξη του Πέμπτου Προγράμματος - Πλαισίου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης(1998-2002), η Επιτροπή αποφάσισε να συμπεριλάβει τη διάσταση των ίσων ευκαιριών, προωθώντας την ερευνητική δραστηριότητα των γυναικών στην Ευρώπη. Η προώθηση αφορά την έρευνα από τις γυναίκες, για τις γυναίκες και σχετικά με τις γυναίκες. Από ελληνικής πλευράς, η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) συμμετέχει σ΄ αυτή την ευρωπαϊκή προσπάθεια, ενώ αυτή τη στιγμή το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών ξεκινά σε συνεργασία με τη ΓΓΕΤ μελέτη για την ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στην επιστημονική έρευνα στην Ελλάδα.

Ισότητα; Ποια ισότητα;

Εφ. Τα Νέα, 12/10/2000

Στο 20% ανέρχεται η διαφορά στο ποσοστό απασχόλησης μεταξύ ανδρών και γυναικών στις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ακόμα πιο αρνητική είναι η εικόνα στις μεσογειακές χώρες (με εξαίρεση την Πορτογαλία), όπου το 1998 το ποσοστό των εργαζομένων γυναικών δεν ξεπέρασε το 40%. Σύμφωνα με συγκριτικά στοιχεία της Εuropean Labour Force Survey για το 1994 και το 1998, η χώρα μας έχει το τρίτο χαμηλότερο ποσοστό γυναικείας απασχόλησης (40,3% το 1998), ενώ προηγούνται η Ισπανία και η Ιταλία. Και στις τρεις μεσογειακές χώρες πάντως η διαφορά με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη ξεπερνά τις δέκα ποσοστιαίες μονάδες για το 1998. Οι περισσότερες εργαζόμενες γυναίκες ζουν στη Δανία (70,3%), τη Μεγάλη Βρετανία (63,2%), τη Σουηδία (66,4%) και τη Φινλανδία (60,5%).

Πάντως είναι γεγονός ότι σε όλες τις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης τα ποσοστά στη γυναικεία απασχόληση παρουσιάζουν αύξηση το διάστημα από το 1994 έως το 1998. Αντίστοιχη είναι η κατάσταση που παρουσιάζεται στη συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψεως πολιτικών αποφάσεων. Αν και από το 1984 και έπειτα η εκπροσώπηση των γυναικών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αυξάνεται, ακόμα και σήμερα δεν ξεπερνά το 30,2%. Και στην Επιτροπή, όμως, οι γυναίκες αποτελούν πολύ μικρή μειοψηφία, κατέχουν δηλαδή μόλις το 2,8%. Έως το 1999 δεν υπήρχε καμία εκπρόσωπος του γυναικείου φύλου στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ενώ και στο Ελεγκτικό Συνέδριο μετέχουν μόνο δύο. Σε όλες τις εθνικές κυβερνήσεις, με εξαίρεση τη Σουηδία, οι γυναίκες είναι λιγότερες από τους άνδρες. Η συμμετοχή τους στα εθνικά Κοινοβούλια των χωρών τους έφθασε το 1999 το 18,6% κατά μέσον όρο. Πάντως και από τις υποψήφιες χώρες για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση μόνο στην Εσθονία, τη Λιθουανία και τη Λετονία το ποσοστό των γυναικών στα εθνικά Κοινοβούλια ξεπερνά το 15%.

Τα στοιχεία αυτά αποτελούν μέρος των συμπερασμάτων που βγήκαν από την εφαρμογή του 4ου Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δράσης για την Ισότητα των Φύλων και τα οποία κατατέθηκαν από την Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στο Συμβούλιο, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών. (...)

Στην Ελλάδα

Το Κέντρο Γυναικείων Μελετών και Ερευνών «ΔΙΟΤΙΜΑ» μελέτησε την ισότητα ευκαιριών των δύο φύλων, που προάγονται από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Στην έρευνα εξετάσθηκε ο τραπεζικός, ο ασφαλιστικός και ο τουριστικός τομέας στην Ελλάδα, την Ιταλία, τη Σουηδία και τη Μεγάλη Βρετανία. Και στους τρεις τομείς, παρά το γεγονός ότι το σύνολο των απασχολουμένων γυναικών ήταν ικανοποιητικό, ελάχιστη ήταν η γυναικεία εκπροσώπηση στα υψηλά κλιμάκια.

Οι γυναίκες μηχανικοί δείχνουν περισσότερο πρόθυμες να «αφιερώσουν τον εαυτό τους» στην επιχείρηση που εργάζονται, σε αντίθεση με τους άνδρες οι οποίοι μετακινούνται ευκολότερα προκειμένου να κατακτήσουν καλύτερες θέσεις. Μπορούν να συνεργάζονται καλύτερα με τους άνδρες συναδέλφους τους από ό,τι εκείνοι με τις γυναίκες. Αντίθετα, η έντονη γυναικεία συμπεριφορά και η προβολή των γυναικείων χαρακτηριστικών μπορεί να αποτελέσει ανασταλτικό παράγοντα στην εξέλιξη της μηχανικού, αφού θεωρείται ένα επάγγελμα «ανδροπρεπές». Στην έρευνά της η Ένωση Διπλωματούχων Ελληνίδων Μηχανικών έδειξε επίσης ότι οι γυναίκες δεν θεωρούνται ικανά στελέχη στον τομέα των διαπραγματεύσεων, ενώ πιστεύεται ότι δεν έχουν την ικανότητα να επιβληθούν σε ομάδες εργασίας που απαρτίζονται από άνδρες.

Μόνον το 8% των γυναικών που εργάζονται ως δημοσιογράφοι στα ελληνικά Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης κατέχουν διευθυντικές θέσεις. Αντίθετα, γυναίκες και άνδρες έχουν ίση εκπροσώπηση στον δημοσιογραφικό χώρο. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της Ένωσης Ελλήνων Γυναικών στα ΜΜΕ, δεν «έχουν μέλλον» οι γυναίκες που είναι παντρεμένες και κυρίως όσες έχουν παιδιά.

Η φτώχεια είναι γένους θηλυκού

Εφημερίδα Τα Νέα, 8/6/2000

Η επαναβεβαίωση των δεσμεύσεων για την επίτευξη των στόχων που υιοθέτησαν πριν από πέντε χρόνια στην Δ' Παγκόσμια Διάσκεψη του Πεκίνου 181 χώρες και η ανάληψη νέων πρωτοβουλιών για την ενίσχυση των υποχρεώσεων που έχουν αναληφθεί για την ισότητα των δύο φύλων ήταν ο στόχος της πέμπτης ειδικής συνόδου της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, με θέμα «Οι Γυναίκες το 2000: Ισότητα, Ανάπτυξη και Ειρήνη για τον 21ο αιώνα». Παρά τη βελτίωση που σημειώθηκε την τελευταία πενταετία, κυρίως στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης, ο απολογισμός είναι φτωχός: οι γυναίκες εξακολουθούν να υποφέρουν από τη φτώχεια και τη βία, μάστιγες που εξαπλώνονται από την παγκοσμιοποίηση και τους πολέμους. Τα κυριότερα εμπόδια που ορθώνονται για τις γυναίκες στο δρόμο προς την ισότητα είναι τα ακόλουθα:

Η φτώχεια. Ο όρος είναι γένους θηλυκού και παραμένει το κύριο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες. Το 70% των φτωχών της Γης είναι γυναίκες. Παρά τις διακηρύξεις, το χάσμα μεταξύ ανδρών και γυναικών, παγιδευμένων στον φαύλο κύκλο της μιζέριας, εξακολουθεί να διευρύνεται και η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας επιδεινώνει ακόμη περισσότερο την παγιωμένη κατάσταση. Η γενική πολιτικοοικονομική τάση απαιτεί τη μείωση των δημοσίων δαπανών και των κοινωνικών προγραμμάτων και τη μετακύλιση αυτών των εξόδων στις οικογένειες. Ο αριθμός όμως των οικογενειών, των οποίων τροφοδότης είναι οι γυναίκες, σημειώνουν σταθερή αύξηση. Με τη γενική τάση της μείωσης των οικογενειακών επιδομάτων, με μισθούς που ισοδυναμούν στο 50% των αποδοχών των ανδρών και ένα αυξημένο ποσοστό ανεργίας, οι γυναίκες συγκεντρώνουν όλους τους αρνητικούς παράγοντες.

Η εκπαίδευση. Υπάρχει μια αργή, αλλά σταθερή, πρόοδος. Το ποσοστό των νέων, ηλικίας 15-24 χρόνων, που γνωρίζουν γραφή και ανάγνωση, δεν εμφανίζει διαφορές που να συνδέονται με το φύλο στις περισσότερες περιοχές του κόσμου. Το χάσμα, εν τούτοις, παραμένει γιγάντιο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Unesco, τα δύο τρίτα των 875 εκατομμυρίων αναλφάβητων ενηλίκων είναι γυναίκες.

Η υγεία. Η πρόοδος που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια στον τομέα της υγείας είναι θεαματική. Στην Ουγκάντα, στο Περού και στη Νιγηρία, π.χ., αυξάνεται το ποσοστό των γυναικών που γεννούν με τη βοήθεια γιατρού ή μαίας. Παραμένουν, όμως, ορισμένα ανατριχιαστικά στατιστικά στοιχεία: ανά λεπτό, στον κόσμο, πεθαίνει μια γυναίκα από επιπλοκές κατά την εγκυμοσύνη ή τον τοκετό. Ένα ακόμη ανησυχητικό στοιχείο είναι το γεγονός ότι ο αριθμός των γυναικών, οι οποίες έχουν προσβληθεί από τον ιό του ΑΙDS, σημειώνει σταθερή άνοδο, και σύντομα θα ξεπεράσει τον αντίστοιχο των ανδρών. Από τα 5,6 εκατομμύρια ενηλίκους, που μολύνθηκαν από τον ιό το 1999, τα 2,3 εκατ. ήταν γυναίκες.

Η βία: Στην Παγκόσμια Διάσκεψη του Πεκίνου, η Αυστρία, η Λευκορωσία, η Ουγγαρία, το Μεξικό και η Πορτογαλία αποφάσισαν να ποινικοποιήσουν τις πράξεις σεξουαλικής βίας που διαπράττονται από έναν σύζυγο εις βάρος της συζύγου του. Η οικογενειακή βία όμως έχει πάρει τέτοιες διαστάσεις, πού πιστεύεται ότι σήμερα πεθαίνουν περισσότερες γυναίκες από κακοποίηση παρά από καρκίνο του μαστού και του τραχήλου της μήτρας. Επιπλέον, περίπου 100 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια, κυρίως στην Αφρική, στη Μέση Ανατολή και στην Ασία, εξακολουθούν να υφίστανται ακρωτηριασμούς των γεννητικών οργάνων, ενώ η σεξουαλική εκμετάλλευση των γυναικών αποφέρει κέρδη οκτώ δισεκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο, σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Μετανάστευσης.

Η εξουσία είναι γένους... αρσενικού

Αριστοτελία Πελώνη, εφ. Τα Νέα, 16/3/2000

Όλοι είναι ίσοι, αλλά φαίνεται ότι ορισμένοι εξακολουθούν να είναι πιο ίσοι από τους άλλους. Πώς αλλιώς να εξηγηθεί η τελευταία στην Ευρωπαϊκή Ένωση θέση που καταλαμβάνουν οι Ελληνίδες σε εκπροσώπηση στη Βουλή και την κυβέρνηση, αλλά και η χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψεως αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης;

Και παρ’ όλο που το 52% του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει γυναικείο πρόσωπο, δεν συμβαίνει το ίδιο και με τα κέντρα λήψεως αποφάσεων στα κοινοτικά όργανα και τα εθνικά Κοινοβούλια και κυβερνήσεις. Όλ’ αυτά, την ώρα που ήδη από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ έως και τη Συνθήκη του Άμστερνταμ οι Ευρωπαίοι εταίροι συμφώνησαν στην υποχρέωση των κρατών-μελών να κάνουν σύνθημα τη φράση «ίσες ευκαιρίες», ενώ οι λίγες γυναίκες που έχουν πρόσβαση στα κοινά «φωνάζουν» εδώ και χρόνια ότι «η έλλειψη γυναικών στην πολιτική, είναι έλλειψη δημοκρατίας».

Από τους αριθμούς της ευρωπαϊκής βάσης δεδομένων (www.db-decision.de) που συγκεντρώνει και επεξεργάζεται τα στοιχεία για τη συμμετοχή των γυναικών στα πολιτικά ­ εθνικά και ευρωπαϊκά ­ κέντρα λήψεως αποφάσεων προκύπτει ότι η Ελλάδα κατέχει την τελευταία θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά στην εκπροσώπηση γυναικών στη Βουλή.

Οι Ελληνίδες στη Βουλή είναι μόλις 19 ανάμεσα σε 300 συνολικά, αριθμός που μεταφράζεται σε ποσοστό 6,3%. Την ίδια ώρα η Σουηδία κατέχει την πρώτη θέση με ποσοστό 43,6%, αφού από τα 349 μέλη της Βουλής, τα 152 είναι γυναίκες, ενώ η Δανία έρχεται δεύτερη με ποσοστό 37,7%.

Όσον αφορά στη συμμετοχή των γυναικών στις κυβερνήσεις των χωρών τους, η χώρα μας έρχεται και πάλι τελευταία με ποσοστό 7%, αφού η κυβέρνηση αποτελείται από τρεις γυναίκες και σαράντα άνδρες. Πρώτη είναι και πάλι η Σουηδία με ποσοστό συμμετοχής 52,6%, αφού στην κυβέρνησή της υπάρχουν 10 γυναίκες απέναντι σε εννέα άνδρες!

Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η χώρα μας κατέχει αυτήν τη φορά την προτελευταία θέση σε εκπροσώπηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών του Ιουνίου, μόλις τέσσερις από τις 25 θέσεις κατέλαβαν οι Ελληνίδες, δηλαδή το 16%, ενώ η Ιταλία παίρνει την τελευταία θέση με ποσοστό 10,3% και εννέα γυναίκες ανάμεσα σε 78 άνδρες. Η Σουηδία κρατά σταθερά την πρώτη θέση και εδώ, αφού η εκπροσώπηση είναι ισάξια μοιρασμένη ανάμεσα σε γυναίκες και άνδρες: οι θέσεις είναι συνολικά 22, 11 άνδρες και 11 γυναίκες.

Τα στοιχεία της ευρωπαϊκής βάσης δεδομένων συνεχώς ανανεώνονται. Και στόχος του προγράμματος είναι, σύμφωνα με την κ. Αντιγόνη Καραλή-Δημητριάδη, πρόεδρο του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ), το οποίο αποτελεί τον ελληνικό εταίρο του προγράμματος, «να συγκεντρώσουμε ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία για τη συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψεως αποφάσεων, τα οποία θα αποτελέσουν μέσο πίεσης προς τα κόμματα και την κυβέρνηση.

Οι γυναίκες δεν έχουν βγει προς τα έξω για να καταθέσουν τις απόψεις τους, ώστε η ελληνική κοινωνία να γνωρίσει τις αξίες και τα χαρίσματά τους. Η έλλειψη γυναικών σε θέματα εξουσίας, είναι έλλειψη δημοκρατίας. Και πρέπει να δοθούν ίσες ευκαιρίες στις γυναίκες, γιατί οι πολλαπλοί της ρόλοι δεν της δίνουν τη δυνατότητα να ανοιχθεί σε αυτόν το χώρο από τον φόβο ότι η κοινωνία δεν θα της στηρίξει και δεν θα εκλεγούν».

«Δεν υπάρχει τίποτα στην Ελλάδα που να δικαιολογεί σήμερα τον αποκλεισμό των γυναικών από τα πολιτκά κέντρα λήψεως αποφάσεων. Υπάρχουν δυσκολίες που προέρχονται από την αρνητική μας κληρονομιά, από την επιβίωση παρωχημένων και αναχρονιστικών αντιλήψεων για τους ρόλους των δύο φύλων. Οι ισχυρές πατριαρχικές αντιλήψεις που επικρατούν στην ελληνική κοινωνία και ο αριστοτελικός διαχωρισμός ανάμεσα στον ιδιωτικό και τον δημόσιο βίο, είναι ένα στερεότυπο που επιδρά στις συνειδήσεις», λέει η κ. Άννα Καραμάνου, ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ, τονίζοντας ότι «η αντίληψη πως οι γυναίκες προορίζονται για τον ιδιωτικό βίο και οι άνδρες για τον δημόσιο κάνουν τις ίδιες να μην είναι σε θέση να διεκδικήσουν αυτό που τους ανήκει και να αρνούνται να συμμετάσχουν σ’ ένα παιχνίδι, τους όρους του οποίου τους έχουν καθορίσει άνδρες».

Όσο για τις επικείμενες εκλογές, η κ. Καραμάνου τονίζει πως «πρόσφατα ζήσαμε το φαινόμενο αξιόλογες γυναίκες να επιθυμούν τη συμμετοχή τους σε εκλογικούς συνδυασμούς και να αποκλείονται από τους κομματικούς μηχανισμούς. Όλ’ αυτά συνέβαιναν στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες τριάντα χρόνια πριν. Κάποιες από εμάς έσπασαν το γυάλινο ταβάνι, αλλά δεν μπορούμε να περιμένουμε από τη μέση Ελληνίδα να ασχοληθεί ενεργά με την πολιτική αν δεν δώσουμε ίσες ευκαιρίες».

Οι γυναίκες εκπόρθησαν τα «κάστρα» των ανδρών

Λαμπρινή Σταμάτη, εφ. Τα Νέα, 24/4/1999

Οι γυναίκες κερδίζουν διαρκώς έδαφος. Βρίσκονται πια σχεδόν παντού: πρωταθλήτριες σε αθλήματα δύσκολα, όπως η άρση βαρών, επαγγελματίες στα Σώματα Ασφαλείας, στις ένοπλες δυνάμεις, ακόμη και στο Πολεμικό Ναυτικό. Τα μέχρι χθες απόρθητα ανδροκρατούμενα «κάστρα» έπεσαν. Κι εκείνοι οι ειδικοί που μετρούν με μαθηματικούς τύπους τις δυνατότητες τού... πρώην ασθενούς φύλου, δηλώνουν πια απερίφραστα πως οι διαφορές υπάρχουν μεν, αλλά τελικά δεν είναι αυτές που καθορίζουν την επιτυχία.

Οι αθλήτριες, οι οποίες ανοίγουν τον δρόμο για την έρευνα των διαφοροποιήσεων μεταξύ των δύο φύλων, δείχνουν τη διαφορά. Σύμφωνα με τις μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν στο Εργομετρικό Κέντρο Αθλητικών Ερευνών του Ολυμπιακού Σταδίου, οι γυναίκες (εκείνες που αθλούνται, αλλά και εκείνες που δεν έχουν σχέση με τον αθλητισμό) έχουν μεγαλύτερο δείκτη νοημοσύνης από αυτόν των ανδρών. Όπως εξηγεί ο κ. Τάσος Σταλίκας, ερευνητής-αθλητικός ψυχολόγος στο Εργομετρικό Κέντρο, οι γυναίκες υπερέχουν σε πολλούς ακόμη τομείς. «Αντιδρούν πιο γρήγορα από τους άνδρες σε κινητικά και οπτικά ερεθίσματα, συγκεντρώνονται ευκολότερα και διατηρούν την ηρεμία τους».

Η αθλητίατρος Σοφία Δάρα δέχεται πως σε ό,τι αφορά τους μυς και τη δύναμή τους, οι άνδρες διατηρούν την υπεροχή. «Ωστόσο, οι διαφορές έχουν μειωθεί αισθητά τα τελευταία χρόνια. Επιπλέον, οι γυναίκες διαθέτουν προτερήματα που μπορούν να υπερνικήσουν τη μυική δύναμη, όπως για παράδειγμα την αντοχή και την υπομονή. Και αυτό δεν φαίνεται μόνο στον αθλητισμό, αλλά και σε πολλούς τομείς της καθημερινής ζωής. Δεν είναι τυχαίο, για παράδειγμα, ότι κάθε χρόνο είναι περισσότερα τα κορίτσια που περνούν στα Πανεπιστήμια. Οφείλεται στο ότι οι γυναίκες είναι από τη φύση τους περισσότερο οργανωτικές και επιμένουν στον στόχο που θα ορίσουν».

Είναι πάντως φανερό πως οι γυναίκες ξεπέρασαν το... άγχος της ισότητας και τώρα πια απολαμβάνουν (;) τη θέση τους απέναντι στο άλλο φύλο. Αυτό τουλάχιστον αποδεικνύει το γεγονός ότι η ίση αντιμετώπιση με τους άνδρες απασχολεί μόνο το 8% των Ευρωπαίων γυναικών, σύμφωνα με μεγάλη έρευνα που πραγματοποίησε η εταιρεία Avon.

«Φαίνεται πως οι μύθοι σιγά σιγά ξεδιαλύνονται» υποστηρίζει η πρωταθλήτρια Ευρώπης Άννα Βερούλη που, από τη θέση του αντιδημάρχου που κατέχει στον Δήμο Νέου Ηρακλείου, δραστηριοποιείται έντονα τόσο σε σχέση με τον αθλητισμό όσο και σε σχέση με γυναικεία θέματα. «Οι διαφορές μεταξύ των δύο φύλων "ισοπεδώθηκαν" πρώτα στον αθλητισμό», εκτιμά η ίδια. «Μια γυναίκα που ασχολείται με τον πρωταθλητισμό δεν έχει διαφορές από έναν άνδρα που ασχολείται με τον πρωταθλητισμό. Η προσπάθεια και τελικά η δύναμη των δύο είναι κοινή».

Μύθοι και αλήθειες για τις δυνατότητες των γυναικών

- Μύθος: Σε ό,τι αφορά τη μυϊκή δύναμη και την ταχύτητα, οι γυναίκες είναι κατώτερες από τους άνδρες. Για αυτό και οι επιδόσεις τους στον αθλητισμό είναι μικρότερες.

- Αλήθεια: Οι μετρήσεις του Εργομετρικού Κέντρου Αθλητικών Ερευνών δείχνουν πως η δύναμη των γυναικών είναι ελάχιστα μικρότερη από αυτή των ανδρών. Επιπλέον, το σώμα των γυναικών είναι περισσότερο εύκαμπτο και πιο μικρό, με αποτέλεσμα οι επιδόσεις τους σε ορισμένα σπορ, όπως για παράδειγμα ο στίβος ή οι δρόμοι αντοχής, να είναι πολύ καλύτερες.

- Μύθος: Οι γυναίκες είναι δύσκολο να αναλάβουν θέσεις προπονητών, γιατί θα πρέπει να αφιερώνουν πολύ χρόνο στην ανατροφή των παιδιών και την οικογένειά τους.

- Αλήθεια: Αυτή είναι συνήθως η «εύκολη δικαιολογία» στο γιατί είναι λίγες οι γυναίκες-προπονητές. Στην πραγματικότητα, οι γυναίκες δεν αφήνουν πια τη δουλειά τους για να μείνουν σπίτι και να αφοσιωθούν στην οικογένεια. Στην Ευρώπη, το ποσοστό των μητέρων με παιδιά μικρότερα των έξι ετών που εργάζονται, υπολογίζεται πως ξεπερνά το 50%.

- Μύθος: Οι γυναίκες μπορούν εύκολα να σταματήσουν για λίγα χρόνια να δουλεύουν, μέχρι να μεγαλώσουν κάπως τα παιδιά.

- Αλήθεια: Έχει υπολογιστεί πως για κάθε χρόνο που μια γυναίκα μένει στο σπίτι της προκειμένου να φροντίσει τα παιδιά, θα πρέπει να δουλέψει πέντε επιπλέον χρόνια έτσι ώστε να επανακτήσει το χαμένο εισόδημα, την ασφαλιστική κάλυψη και την επαγγελματική της εξέλιξη.

- Μύθος: Στην Ελλάδα τα ποσοστά ανεργίας των γυναικών αυξάνονται διαρκώς.

- Αλήθεια: Έρευνα που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ απέδειξε πως, από το 1990 μέχρι σήμερα, ο αριθμός των ανέργων γυναικών μειώνεται διαρκώς. Συγκεκριμένα, το 1996 οι άνεργες γυναίκες έφταναν τις 279.000, ενώ το 1997 ο αριθμός αυτός έπεσε στις 267.000.

Η Ελληνίδα στη σύγχρονη κοινωνία

Χριστίνα Δαμουλιάνου, εφ. Καθημερινή, 8/3/1996

Σήμερα, 8 Μαρτίου, Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, η Βουλή των Ελλήνων με 5,3% γυναίκες να εκπροσωπούν το 51% του πληθυσμού της χώρας θα ασχοληθεί με το πόρισμα της Έκθεσης της Διακομματικής Επιτροπής για τη θέση της γυναίκας στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Το πόρισμα έτοιμο από το Νοέμβριο του 1994 μετά τη σημερινή παρθενική χρήση του «προς πρώτη ανάγνωση» το πιθανότερο είναι να ξαναγυρίσει στη θαλπωρή του συρταριού του (...)

(...) Το πόρισμα στη σύντομη επισκόπηση των σημερινών και διαχρονικών προβλημάτων της Ελληνίδας επισημαίνει ότι οι δείκτες στον τομέα της απασχόλησης και ειδικότερα στις ίσες αμοιβές για την επαγγελματική εξέλιξη παραμένουν αρνητικοί. Η ετεροαπασχόληση των γυναικών αυξάνεται, δηλαδή η εργασία σε τομέα διαφορετικό ή υποδεέστερο εκείνου που δηλώνει η μόρφωση και η επαγγελματική ειδίκευσή τους. Από τα συμπεράσματα της έκθεσης είναι ότι συντελείται η προοδευτική φθορά της γυναικείας παραγωγικής εργατικής δύναμης.

Περισσότερες από 2 εκατομμύρια γυναίκες που έχουν μείνει έξω από την παραγωγική διαδικασία δεν έχουν προσωπικό εισόδημα και ασφαλιστικά δικαιώματα. Η ανεργία τους μεγαλώνει και τα ποσοστά των γυναικών που εργάζονται σε δεύτερη δουλειά πριν το γάμο αυξάνονται. Ενώ μειώνεται ο αριθμός των γυναικών που εργάζονται κατά τη διάρκεια του γάμου. «Αυτό δείχνει», επισημαίνουν οι συντάκτες της έκθεσης, «ότι η κοινωνική υποδομή δεν ευνοεί την εργασία της γυναίκας, όταν εκείνη δημιουργεί οικογένεια».

Η έλλειψη βρεφονηπιακών σταθμών και η χαμηλή ποιότητα υπηρεσιών τους, η λειτουργία των σχολείων πρωί απόγευμα εναλλάξ, η ανεπαρκής ενημέρωση των πολιτών στον τομέα του οικογενειακού προγραμματισμού, με αποτέλεσμα τον μεγάλο αριθμό αμβλώσεων, η μη αμειβόμενη γονική άδεια, κάθε άλλο παρά σύμμαχοι της ελληνικής οικογένειας είναι. Κυρίως όμως δε βοηθούν στην απεμπλοκή της Ελληνίδας από μια κακή παράδοση που είναι πλέον ασύμβατη με τις νέες κοινωνικές συνθήκες.

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

                                 Α΄Διάγραμμα

«Ως εκπρόσωπος του δεκαπενταμελούς  να συντάξετε επιστολή που να απευθύνεται στον Πρωθυπουργό, στην οποία να επικεντρώνεστε στα προβλήματα που απασχολούν τις σύγχρονες κοινωνίες και να προτείνετε τρόπους επίλυσής τους με τη συνδρομή των δημοκρατικών δυνάμεων της χώρας μας» [500-600 λέξεις περίπου]

Πρόλογος

Διαπιστώνουμε πληθώρα προβλημάτων, τοπικών και παγκόσμιων.

Κυρίως Θέμα

1. Σύγχρονα προβλήματα

• παραβίαση ατομικών δικαιωμάτων
• παραπληροφόρηση
• ναρκωτικά, βία
• ελαχιστοποίηση ελεύθερου χρόνου
• αστικοποίηση
• ανεργία
• εκμετάλλευση αδύναμων κοινωνικών ομάδων
• εργασιακό άγχος, ψυχολογικά προβλήματα
• κρίση του θεσμού της οικογένειας
• καταστροφή φυσικού περιβάλλοντος
• οικονομική δυσπραγία
• κοινωνική ανισότητα, έλλειψη βασικών ειδών διατροφής
• πόλεμοι-επισφαλής ειρήνη
• εξάντληση πρώτων υλών
• μοναξιά, περιθωριοποίηση
• αναλφαβητισμός, ανεπαρκής εκπαίδευση
• απουσία πνευματικής καλλιέργειας,
• υλιστικό πνεύμα εποχής
• αδιαφορία για τον συνάνθρωπο, ωχαδερφισμός

2. Τρόποι επίλυσης

• στήριξη δημοκρατικών θεσμών
• εδραίωση δημοκρατικών καθεστώτων
• ενεργοποίση συλλογικών φορέων, ΜΚΟ
• οικονομική στήριξη υπανάπτυκτων κρατών, αλληλεγγύη
• περιορισμός κρατικών δαπανών για εξοπλισμούς
• αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ανακύκλωση
• αναδιανομή εισοδήματος, εξάλειψη οικονομικών-κοινωνικών ανισοτήτων
• παροχή ανθρωπιστικής παιδείας για όλους
• έγκαιρη, έγκυρη αντικειμενική ενημέρωση
• μελέτη των προβλημάτων από ειδικούς κοινωνιολόγους και πολιτικά πρόσωπα
• ενιαία και συνεχής κοινωνική πολιτική

Επίλογος

Αισιόδοξη προοπτική,εφόσον συνεργαστούν συντονισμένα ιδιωτικοί και κρατικοί φορείς.

Β΄Κείμενα

Οι επτά στόχοι για τη νέα χιλιετία

The Guardian, εφ. Καθημερινή, 16/12/2007

Η αναφορά προόδου της Unicef για φτώχεια, πείνα, ασθένειες διαπιστώνει σημαντικά βήματα, ωστόσο χρειάζεται να γίνουν ακόμα πολλά

Οι στόχοι για την ανάπτυξη στη νέα χιλιετία που έθεσαν στα τέλη του περασμένου αιώνα τα Ηνωμένα Εθνη συνέθεσαν το πιο φιλόδοξο αναπτυξιακό πρόγραμμα στα χρονικά της ανθρωπότητας. Μολονότι πρόσφατα στατιστικά στοιχεία δείχνουν μείωση του αριθμού των οικογενείων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και παρά το γεγονός ότι ολοένα και περισσότερα νεογνά επιβιώνουν σήμερα τις πρώτες εβδομάδες μετά τη γέννα, η τελευταία αναφορά προόδου της Unicef υπογραμμίζει την ανάγκη άμεσης δράσης, προκειμένου να καταστεί δυνατή η επίτευξη των στόχων του αναπτυξιακού προγράμματος μέχρι το 2015. Εξετάζουμε επτά από τους στόχους και εκτιμούμε την πρόοδο που έχει επιτευχθεί.

Στόχος 1: Η εξάλειψη της ακραίας φτώχειας και της πείνας

Πρώτο βήμα: Η μείωση κατά το ήμισυ του ποσοστού των ανθρώπων που υπόφεραν από την πείνα το 1990. Η μείωση κατά το ήμισι του ποσοστού των ανθρώπων το ημερήσιο εισόδημα των οποίων είναι μικρότερο του ενός δολαρίου.

Προς όφελος της επίβλεψης της μάχης κατά της πείνας, τα Ηνωμένα Εθνη έθεσαν ως μέτρο τον αριθμό των παιδιών ηλικίας κάτω των πέντε ετών το βάρος των οποίων είναι λιγότερο του φυσιολογικού. Το 1990, το 32% των παιδιών ηλικίας κάτω των πέντε ετών στις αναπτυσσόμενες χώρες ζύγιζαν λιγότερο του φυσιολογικού με αποτέλεσμα οι πιθανότητες να αρρωστήσουν ή να πεθάνουν να είναι ιδιαίτερα αυξημένες. Σήμερα το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί στο 27%. Σημαντική προόδος έχει σημειωθεί στις χώρες της Ανατολικής Ασίας, του Ειρηνικού και της ανατολικής Ευρώπης. Συνολικά 58 κράτη βρίσκονται κοντά στην επίτευξη του στόχου της εξάλειψης της ακραίας φτώχειας μέχρι το 2015.

Παρά ταύτα, 143 εκατομμύρια παιδιά κάτω των πέντε ετών εξακολουθούν να υποφέρουν από το πρόβλημα του υποσιτισμού στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Τα μεγαλύτερα ποσοστά παρατηρούνται στη νότια Ασία, όπου το 54% των παιδιών κάτω των πέντε ετών υποσιτιζόταν το 1990. Το 2006, πάντως, το ποσοστό αυτό μειώθηκε κατά οκτώ ποσοστιαίες μονάδες. Στην Ασία, το ποσοστό των οικογενειών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας μειώθηκε από 41,1% το 1990 σε 29,5% το 2004. Δεν σημειώθηκε, ωστόσο, ουσιαστική πρόοδος στην υποσαχάρια Αφρική. Αν οι ρυθμοί της προόδου εξακολουθήσουν να είναι αργοί και εφόσον δεν βελτιωθεί η κατάσταση στην υποσαχάρια Αφρική τότε ο στόχος του 2015 θα χαθεί για 30 περίπου εκατομμύρια παιδιά.

Επιπλέον, η φτώχεια είναι περισσότερο διαδεδομένη στην υποσαχάρια Αφρική από οποιαδήποτε άλλη περιοχή του πλανήτη. Το 1990, το 46,8% του πληθυσμού της υποσαχάριας Αφρικής ζούσε με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα. Το 2004, το ποσοστό αυτό είχε μειωθεί κατά περίπου έξι ποσοστιαίες μονάδες. Χάρη στην ραγδαία οικονομική ανάπτυξη της Ασίας, τα επίπεδα της φτώχειας παγκοσμίως μειώθηκαν από 31,6% σε 19,2% και εφόσον συνεχιστούν αυτοί οι ρυθμοί προόδου ο στόχος του 2015 θα επιτευχθεί.

Αναφορά προόδου: Ο στόχος για την παγκόσμια φτώχεια είναι εφικτός, όχι όμως και αυτός της καταπολέμησης της πείνας.

Στόχος 2: Η επαρκής εκπαίδευση όλων των κατοίκων του πλανήτη

Πρώτο βήμα: Να διασφαλιστεί ότι μέχρι το 2015 όλα τα παιδιά του κόσμου, ανεξαρτήτως φύλου, θα είναι σε θέση να ολοκληρώνουν ομαλά την πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

Οι δύο ενδείξεις με τις οποίες τα Ηνωμένα Εθνη υπολογίζουν την πρόοδο σ’ αυτόν τον τομέα είναι το ποσοστό των παιδιών που εγγράφονται σε δημοτικά σχολεία και αυτό εκείνων που τελειώνουν την έκτη δημοτικού. Τόσο οι αναπτυγμένες, όσο και οι αναπτυσσόμενες χώρες έχουν καταβάλει σημαντική προσπάθεια για την επίτευξη του στόχου της εκπαίδευσης, ενώ η αναφορά της Unicef κάνει λόγο για «ουσιαστική πρόοδο». Εν μέρει ως αποτέλεσμα της διαγραφής των χρεών, χώρες όπως η Τανζανία βρίσκονται κοντά στον στόχο της συμμετοχής του 100% των παιδιών στα προγραμμάτα της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης μέχρι το 2015. Παρά ταύτα, η αφρικανική ήπειρος στο σύνολό της δύσκολα θα καταφέρει να πετύχει τον στόχο εκτός και αν σημειωθεί αναπάντεχη και ραγδαία πρόοδος την προσεχή επταετία.

Σύμφωνα με την αναφορά της Unicef η βασική εκπαίδευση παρέχεται σήμερα το 85% των παιδιών ηλικίας από 6 μέχρι 12 ετών. Το ποσοστό αυτό, ωστόσο, μειώνεται σε 70% και 62% στην ανατολική και στην κεντρική Αφρική αντίστοιχα. Από το 2002 μέχρι το 2005, ο αριθμός των παιδιών εκτός σχολείου μειώθηκε από 115 εκατομμύρια σε 93 εκατομμύρια. Σαράντα ένα εκατομμύρια απ’ αυτά βρίσκονται στην υποσαχάρια Αφρική και 31,5 ζουν στη νότια Ασία.

Επιπλέον, τα ποσοστά των παιδιών που παρακολουθούν τα μαθήματα είναι σαφώς μικρότερα από τα ποσοστά εκείνων που έχουν εγγραφεί στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Στην ανατολική Αφρική, για παράδειγμα, τρία στα πέντε παιδιά παρακολουθούν τα μαθήματα. Παράλληλα, η Unicef υπογραμμίζει ότι πολλοί εκ των μαθητών είναι άνω των 12 ετών, καθώς πολλά παιδιά απορροφίθηκαν αργά από το εκπαιδευτικό σύστημα.

Αναφορά προόδου: Υπάρχουν σήμερα 86 χώρες που ακόμα δεν έχουν πετύχει τον στόχο της καθολικής συμμετοχής στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Με τα σημερινά δεδομένα 58 απ’ αυτές της χώρες δεν θα πετύχουν τον στόχο μέχρι το 2015. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν βάσιμες ελπίδες ότι η πρόοδος θα επιταχυνθεί τα επόμενα χρόνια, καθώς οι χώρες που τα κατεφέρνουν ήδη καλύτερα στον τομέα της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης επιδιώκουν πλέον την επέκταση της δευτεροβάθμιας.

Στόχος 3: Η μείωση της παιδικής θνησιμότητας

Πρώτο βήμα: Η μείωση κατά 2/3 του ποσοστού θνησιμότητας των παιδιών κάτω των πέντε ετών στο διάστημα 1990 - 2015

Η Unicef πανηγύρισε πρόσφατα μια σημαντική νίκη στον αγώνα για τη μείωση των θανάτων μεταξύ νεογνών στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Το 2006, για πρώτη φορά από τη στιγμή της δημιουργίας στατιστικού αρχείου για το εν λόγω ζήτημα, ο αριθμός των παιδιών που πέθαναν πριν τα πέμπτα τους γενέθλια μειώθηκε από 10 εκατομμύρια ετησίως σε 9,7.

Παρά ταύτα, οι θάνατοι νεογνών εξακολουθούν να είναι ανησυχητικά πολλοί. Τα ποσοστά θνησιμότητας είναι σαφώς μεγαλύτερα στην υποσαχάρια Αφρική απ’ οποιαδήποτε άλλη περιοχή του πλανήτη. Το 1990, 187 νεογνά και μικρά παιδιά κάτω των πέντε ετών πέθαιναν για κάθε 1.000 γεννήσεις. Μέχρι πέρυσι τα παραπάνω στοιχεία είχαν ελαφρώς βελτιωθεί με τον αριθμό των θανάτων ανά 1.000 γέννες να πέφτει στους 160. Η νότια Ασία, από την πλευρά της, εξακολουθεί μεν να παρουσιάζει τη δεύτερη μεγαλύτερη θνησιμότητα μικρών παιδιών στον κόσμο, πλην όμως στην περιοχή έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος τα τελευταία χρόνια. Το 1990, η αντιστοιχία θανάτων μικρών παιδιών ή νεογνών και γέννων ήταν 123 προς 1.000. Σήμερα, ωστόσο, 83 παιδιά κάτω των πέντε ετών πεθαίνουν για κάθε 1.000 γέννες.

Εφόσον, τελικά, επιτευχθεί ο στόχος του 2015, εκείνο το έτος μόνο θα έχουν σωθει οι ζωές 5,4 εκατομμυρίων παιδιών. Οι περισσότεροι θάνατοι, πάντως, συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της γέννας ή λίγο μετά (37%), αλλά η προσβολή από ασθένειες, όπως η πνευμονία (19%), η διάρροια (17%)και η ελονοσία (8%), αφαιρούν επίσης σημαντικό αριθμό ζωών. Το δυσάρεστο είναι ότι πρόκειται για ασθένειες ή προσβολή των νεογνών από τις οποίες μπορεί να αποτραπεί.

Ενθαρρυντική είναι, ωστόσο, η επιτυχία του συστηματικού εμβολιασμού στην υποσαχάρια Αφρική, χάρη στον οποία κατέστη εφικτή η μείωση των θανάτων από ιλαρά κατά 75% την περίοδο 1999 - 2005. Είναι, επίσης, θετικό ότι όταν οι μητέρες φέρνουν τα παιδιά τους για εμβολιασμό τους παρέχονται δίχτυα για το κρεβάτι -με στόχο την προστασία των παιδιών από τα τσιμπήματα εντόμων που μεταφέρουν τον ιό της ελονοσίας- βιταμίνες και άλλα φάρμακα.

Αναφορά πρόοδου: Βρισκόμαστε πολύ μακριά από την επίτευξη του στόχου.

Στόχος 4: Η βελτίωση της μητρικής υγείας

Πρώτο βήμα: Η μείωση κατά 2/3 του ποσοστού θνησιμότητας των εγκύων γυναικών του 1990.

Μισό εκατομμύριο γυναίκες πεθαίνουν κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή της γέννας - η συντριπτική τους πλειοψηφία στην υποσαχάρια Αφρική και τη νότια Ασία. Ιδιαίτερα στη υποσαχάρια Αφρική η απόφαση μιας γυναίκας να κάνει παιδί θεωρείται ριψοκίνδυνη. Εκεί, οι πιθανότητες μιας γυναίκας να πεθάνει στη γέννα είναι μία στις είκοσι δύο, τη στιγμή που στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι μία στις οκτώ χιλιάδες.

Η συλλογή στοιχείων αναφορικά με τους θανάτους εγκύων στις αναπτυσσόμενες χώρες έχει αποδειχτεί εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Πολλά κράτη δεν διαθέτουν σύστημα καταγραφής θανάτων και επιπλέον οι θάνατοι από ασθένειες όπως η ελονοσία ή το έιτζ δεν καταγράφονται ως αίτια θανάτου των εγκυμονούσων, μολονότι η εγκυμοσύνη αυξάνει τις πιθανότητες προσβολής μιας γυναίκας απ’ αυτές.

Οι ειδικοί πιστεύουν ότι ο πάγκοσμιος μέσος όρος θνησιμότητας των εγκύων μειώθηκε μεταξύ του 1990 και του 2005, αλλά μόνο κατά 5,4%. Προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος του 2015, ο μέσος όρος θνησιμότητας των εγκύων πρέπει να μειώνεται κατά 5,4% περίπου σε ετήσια βάση. Παρά ταύτα και όσον αφορά την υποσαχάρια Αφρική δεν υφίσταται καν μικρή πρόοδος. Σύμφωνα με έρευνα της Παγκόσμιας Τράπεζας, της Unicef και του Ταμείου για τον Πληθυσμό του ΟΗΕ, ο αριθμός των θανάτων εγκυμονουσών γυναικών αυξήθηκε την περίοδο 1990 - 2005 από 210.000 ετησίως σε 270.000.

Το 1/3 των θανάτων οφείλεται σε εσωτερική αιμορραγία και το 16% σε δηλητηριάσεις και ασθένειες, όπως το έιτζ. Η μείωση των θανάτων προϋποθέτει την παρουσία εξειδικευμένων νοσοκόμων κατά τον τοκετό. Τα κράτη της υποσαχάριας Αφρικής και της νότιας Ασίας δεν κατόρθωσαν να αυξήσουν σημαντικά την παρουσία των εξειδικευμένων νοσοκόμων στις γέννες (εξειδικευμένοι νοσοκόμοι ήταν παρόντες μόνο στο 43% των γεννών στην υποσαχάρια Αφρική του 1990. Σήμερα, εξειδικευμένοι νοσοκόμοι είναι παρόντες στο 47% των γεννών. Οσον αφορά τη Νότια Ασία, το 1990 εξειδικευμένοι νοσοκόμοι ήταν παρόντες στο 31% των γεννών. Σήμερα, εξειδικευμένοι νοσοκόμοι είναι παρόντες στο 40% των γεννών).

Ωστόσο, η περίθαλψη των εγκύων παρουσιάζει βελτίωση σ’ όλες τις περιοχές του κόσμου. Η πρόληψη της ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης συνέβαλε στη μείωση των θανάτων κατά 1/4. Παρ’ όλα αυτά, η διαπίστωση ότι μόλις το 23% των γυναικών στην Αφρική χρησιμοποιεί κάποια μορφή αντισύλληψης είναι πολύ ανησυχητική.

Αναφορά πρόοδου: Πολύ μακριά από τον στόχο.

Στόχος 5: Η καταπολέμηση του έιτζ, της ελονοσίας και άλλων ασθενειών

Πρώτο βήμα: Να τερματιστεί η διάδοση του HIV και του έιτζ. Να τερματιστεί η διάδοση της ελονοσίας και άλλων θανατηφόρων ασθενειών.

Το ποσοστό των φορέων του HIV και εκείνων που πάσχουν από έιτζ μειώθηκε για πρώτη φορά φέτος στα 32,2 εκατομμύρια. Ο αριθμός των νέων μολύνσεων μειώθηκε στα 2,5 εκατομμύρια και πλέον οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η περίοδος ακμής του ιού ήταν στα τέλη της δεκατίας ’90 όταν προσέβαλε τρία εκατομμύρα ανθρώπους ετησίως. Παρά ταύτα, ο αριθμός των φορέων του HIV εξακολουθεί να αυξάνεται, καθώς περισσότεροι άνθρωποι επιβιώνουν για περισσότερα χρόνια, χάρη στις νέες μορφές θεραπείας. Παράλληλα, οι προσπάθειες ενημέωρσης των νέων ανθρώπων αναφορικά με το έιτζ και την αναγκαιότητα του προφυλακτικού δεν έχουν επιφέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα. Μόλις το 24% των νέων ηλικίας από 15 μέχρι 24 ετών στις χώρες χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων κατανοεί σε ικανοποιητικό βαθμό τους τρόπους διάδοσης του έιτζ και τις συνέπειές του.

Την ίδια στιγμή, η ελονοσία σκοτώνει περισσότερους από 1 εκατομμύρια ανθρώπων ετησίως - το 80% πρόκειται για παιδιά κάτω των πέντε ετών στην υποσαχάρια Αφρική. Η χρήση των συγκεκριμένων φαρμάκων και τα μέτρα κατά της ελονοσίας που συνιστά η Παγκόσμια Οργάνωση για την Υγεία έχει υιοθετηθεί σε θεωρητικό επίπεδο απ’ όλα τα αφρικανικά κράτη, πλην όμως, σε πολλές περιπτώσεις δεν χορηγούνται στα παιδιά που τα έχουν πραγματικά ανάγκη. Ενώ 16 στις 20 χώρες έχουν τριπλασιάσει τη χρήση διχτυών κρεβατιού προς όφελος της προστασίας των παιδιών από τα κουνούπια που μεταφέρουν τον ιό, εν τούτοις ελάχιστες είχαν μέχρι το 2000 εκπληρώσει τον στόχο της κάλυψης του 60% των κρεβατιών με τα προστατευτικά δίχτυα. Στην υποσαχάρια Αφρική μόλις το 5% των παιδιών κοιμούνται υπό την προστασία τέτοιων διχτυών.

Αναφορά προόδου: Πιθανή η επίτευξη του στόχου, αλλά είναι ακόμα νωρίς για ασφαλή συμπεράσματα.

Στόχος 6: Η διασφάλιση της περιβαλλοντικής διάρκειας

Πρώτο βήμα: Η μείωση κατά το ήμισυ του ποσοστού των ανθρώπων που στρερούνται των βασικών συνθηκών υγιεινής στο διάστημα 1990 - 2015.

Καθώς η υγεία και η εκπαίδευση αποτελούν τις μεγαλύτερες προτεραιότητες του αναπτυξιακού προγράμματος για τη νέα χιλιετία, το ζήτημα της βασικής υγιεινής μοιάζει να έχει ξεχαστεί. Μολονότι ο αριθμός των ανθρώπων που απολαμβάνουν τις βασικές συνθήκες υγιεινής αυξήθηκε από 49% το 1990 σε 59% το 2004, η πρόοδος είναι πολύ αργή, προκειμένου να επιτευχθούν οι αρχικοί στόχοι. Με τα σημερινά δεδομένα και σύμφωνα πάντα με την αναφορά της Unicef θα χαθεί για περισσότερους από 500 δισεκατομμύρια ανθρώπους, παρά το γεγονός ότι ο ΟΗΕ κάνει λόγο για άμεση σχέση μεταξύ του στόχου της διάδοσης των βασικών συνθηκών υγιεινής και των υπολοίπων στόχων του προγράμματος παγκόσμιας ανάπτυξης.

Η απουσία βασικής καθαριότητας, η κακή υγιεινή και η έλλειψη καθαρού πόσιμου νερού ευθύνεται για τον θάνατο 1,5 εκατομμυρίων παιδιών ετησίως από ασθένειες που προκαλούν διάρροια. Πρόκειται, επίσης, για ασθένειες που κρατούν εκατομμύρια παιδιά -κυρίως κορίτσια- εκτός σχολείου για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία (2004), ο μισός σχεδόν πληθυσμός του πλανήτη (σχεδόν 2,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι) ζουν δίχως βασικές συνθήκες υγιεινής. Στην υποσαχάρια Αφρική, ο αριθμός των ανθρώπων που ζουν δίχως πρόσβαση στη βασική υγιεινή αυξήθηκε κατά 100 εκατομμύρια από το 1990.

Αναφορά προόδου: Δεδομένου ότι η Unicef παραδέχεται ότι η έλλειψη πολιτικής υποστήριξης αποτελεί σημαντικό εμπόδιο, πρόκειται για τον στόχο με τις λιγότερες πιθανότητες να επιτευχθεί. Με τους σημερινούς ρυθμούς προόδου θα χρειαστούν εβδομήντα περίπου χρόνια για την επίτευξη του.

Στόχος 7: Η προώθηση της ισότητας μεταξύ των φύλων και η ενίσχυση των γυναικών

Πρώτο βήμα: Η εξάλειψη του φαινομένου της εγγραφής λιγότερων κοριτσιών στα πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα μέχρι το 2005 και σ’ όλα τα κλιμάκια της εκπαίδευσης μέχρι το 2015.

Το χάσμα στη συμμετοχή των αγοριών και των κοριτσιών στα οποία παρέχεται η πρωτοβάθμια εκπαίδευση μειώθηκε από 8% το 1990 σε 4% το 2005. Η Unicef, ωστόσο, υποστηρίζει ότι το πρόβλημα εξακολουθεί να είναι έντονο στην κεντρική και δυτική Αφρική, όπως και στη Μέση Ανατολή, αλλά και τη νότια Ασία. Μόλις το 2/3 των κρατών είχε πετύχει τον στόχο της ίσης συμμετοχής των δύο φύλων στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση μέχρι το 2005.

Αναφορά προόδου: Με τα σημερινά δεδομένα ο στόχος της ισότητας των δύο φύλων δύσκολα θα επιτευχθεί.

Θέμα:"Όλοι συσχετίζουμε την ύπαρξη ελεύθερου χρόνου με την ποιότητα ζωής .Εξαιτίας όμως της υπερκαταναλωτικής τάσης μας μειώνουμε τον ποιοτικό ελεύθερο χρόνο μας. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις της  ποιότητας  ζωής ; Ποιοι είναι οι παράγοντες που δυσχεραίνουν την επίτευξη ποιοτικής ζωής και πώς αυτή θα μπορούσαμε να βελτιώσουμε την καθημερινότητα μας" ;