ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΠΟ (21) ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΛΥΚΕΙΟΥ.

Ακολουθούν διαγράμματα από 21 θέματα για την Νεοελληνική γλώσσα Λυκείου.

 Καλή μελέτη!

1.   ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ-ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ

2.   ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

3.   ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ-ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ

4.   ΑΣΤΥΦΙΛΙΑ

5.   ΗΘΙΚΗ-ΣΕΒΑΣΜΟΣ

6.   ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ

7.  ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ

8.  ΒΙΑ-ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΣ-ΔΟΓΜΑΤΙΣΜΟΣ

9.  ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

10.  ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ

11.  ΤΕΧΝΗ

12.  ΕΡΓΑΣΙΑ

13.  ΑΝΕΡΓΙΑ

14.  ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ

15.  ΠΡΟΤΥΠΑ- ΕΙΔΩΛΑ

16.  ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ

17.  ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ

18.  ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

19.  ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

20.  ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ

21.  ΜΕΣΙΑΝΙΣΜΟΣ 

1. ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ-ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ

 ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ

ΟΡΙΣΜΟΣ Ο όρος εθνικισμός, που προέρχεται από το όνομα εθνικός, το οποίο ανάμεσα στις άλλες σημασίες που είχε αποκτήσει από την αρχαιότητα ακόμη και τη σημασία του ειδωλολάτρη, σημαίνει την παθολογική προσήλωση στο έθνος και στα εθνικά ιδεώδη και όταν ακόμη αυτά πραγματώνονται σε βάρος άλλων εθνών. Χωρίζει έτσι ,τα έθνη σε ανώτερα και κατώτερα και δηλώνει τις επεκτατικές προθέσεις. Συνώνυμο του εθνικισμού είναι ο σοβινισμός. Ο όρος δεν πρέπει να συγχέεται με τον εθνισμό που δηλώνει τον αγνό πατριωτισμό , τη φιλοπατρία, τη συνείδηση ότι ανήκει κανείς σε κάποιο έθνος και μαζί το πατριωτικό αίσθημα που πηγάζει από αυτή τη συνείδηση. Γνώρισμα του εθνισμού είναι η προσήλωση στα ιδεώδη ενός έθνους, χωρίς, ωστόσο, να περιφρονούνται ως υποδεέστερα τα άλλα έθνη. Δεν παρουσιάζει επεκτατικές τάσεις ,διακρίνεται από ευγένεια και υγεία κοινωνική . Δε διαιρεί τους λαούς ,αλλά τους ενώνει.

Α. ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ - ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ

• Μεταπολεμική Ευρώπη (1950-1990): ύφεση εθνικισμού, συμβίωση λαών-εθνών, περίοδος συμμαχιών και ψυχρού πολέμου, με ελάχιστα αυτονομιστικά κινήματα (Β. Ιρλανδία-Αγγλία, Βάσκοι-Ισπανοί).

• Πρόσφατη αφύπνιση ευρωπαϊκού εθνικισμού:

-Διαμελισμός ενωμένης Γιουγκοσλαβίας και εμφύλιος πόλεμος.

- Διάσπαση Σοβιετικής Ένωσης και εθνικιστικές συγκρούσεις.

- Αποσχιστικές τάσεις στην Κεντρική Ευρώπη (Τσεχία, Σλοβακία, Β. Ιταλία).

-Ρατσιστικές επιθέσεις κατά των ξένων στη Γερμανία.

-Αναταραχές και απειλή γενικής ανάφλεξης στα Βαλκάνια.

-Ένταση στις σχέσεις γειτονικών χωρών (Ελλάδα-Αλβανία, Σκόπια, Τουρκία).

Β. ΑΙΤΙΑ ΑΝΑΒΙΩΣΗΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ

1. Σκοπιμότητες

- Οικονομικά συμφέροντα μεγάλων κρατών και ισχυρών ομάδων.

- Εκμετάλλευση και διαιώνιση κοινωνικών διαφορών.

-Ικανοποίηση ιμπεριαλιστικών τάσεων και επιδιώξεων.

-Πολιτική προσπάθεια αποπροσανατολισμού ομάδων και λαών.

-Μέσο επίλυσης προβλημάτων (ανεργία, βιομηχανία όπλων, εμπορικές ζώνες).

2. Ψυχολογικά

- θρησκευτικοί και ιδεολογικοί φανατισμοί.

-Ομαδικά συμπλέγματα ανωτερότητας ή κατωτερότητας.

-Σκόπιμη και κατευθυνόμενη προπαγάνδα κάθε μορφής.

- Αλαζονεία της δύναμης, της προόδου, της υπεροχής.

3. Ιστορικά

- Ιστορικές εκκρεμότητες γειτονικών κυρίως λαών.

-Πολιτικές και πολιτισμικές διαφορές (τοπικιστικό πνεύμα).

-Διαχρονική αδυναμία κατανόησης εθνικών ιδιαιτεροτήτων.

Γ. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΗΣ ΕΞΑΡΣΗΣ

-Ανθρώπινες απώλειες από πολεμικές συρράξεις και εμφύλιες διαμάχες.

-Οικονομικές (καταστροφή της οικονομίας)

- Πνευματική οπισθοδρόμηση (δογματισμός, προγονοπληξία).

-Ηθική στασιμότητα (σοβινισμός, ρατσισμός, φανατισμός, μισαλλοδοξία).

-Διατάραξη εθνικής και κοινωνικής ειρήνης, εντάσεις, πόλεμοι.

- Σπατάλη πολύτιμου εθνικού δυναμικού (έμψυχου και άψυχου).

- Κίνδυνοι συρράξεων και εξαφάνισης των μικρών και αδύνατων λαών ή εθνικών ομάδων.

ΠΑΤΡΙΩΤΙΣΜΟΣ

Η αξία που έχει ο πατριωτισμός για ένα λαό

• προσδιορίζει την εθνική ταυτότητα που είναι σημαντική για τη συνοχή του συνόλου. Καθορίζει μια πολιτιστική ομοιογένεια που μας διαφοροποιεί δημιουργικά από τους άλλους λαούς.
• η συνείδηση της ιστορικότητας προσφέρει την αίσθηση της αυτοπεποίθησης στα μέλη της κοινότητας με συνακόλουθη την ασφάλεια που προκύπτει από

         τη γνώση του κοινού παρελθόντος. Παράλληλα ενεργοποιεί την αίσθηση του σκοπού, της συνέχειας και προβάλλει προοπτικές για το μέλλον

• ικανοποιεί την ανάγκη του ανήκειν, τη συλλογικότητα και διευκολύνει τις

κοινωνικές συναλλαγές με βάση την εμπιστοσύνη και την αλληλεγγύη που

αναπτύσσονται ανάμεσα στα μέλη μιας εθνικής ομάδας

• προτάσσει το κοινό καλό με αντίστοιχες αξίες που δημιουργεί. Ενεργοποιεί το δυναμικό μιας χώρας περιορίζοντας την αυθαιρεσία του ατομικού συμφέροντος

• λειτουργεί ως σημείο αναφοράς για τα μέλη του συνόλου (και για τη νέα γενιά) που είναι καθοριστικό γεγονός σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης ,όπως οι σημερινές
• προσφέρει ιδανικά απορρίπτοντας την υλιστική προσέγγιση του καταναλωτισμού

• στρέφει την προσοχή μας στον πλούτο του παρελθόντος ξεφεύγοντας από την υπεραπλουστευτική κυριαρχία του προσωρινού και του εφήμερου που επιβάλλουν οι σύγχρονες κοινωνίες

ωστόσο ο πατριωτισμός δεν να αλλοιώνεται παράγοντας συντηρητικούς και εθνικιστικούς μύθους γεννώντας στερεότυπα ρατσιστικά εναντίον άλλων λαών και να καθηλώνεται σε απλοϊκά σχήματα που αρνούνται την εξέλιξη στο όνομα μιας υποτιθέμενης «εθνικής καθαρότητας» 

2) ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

1. ΕΝΝΟΙΑ

Είναι η αβίαστη έκφραση της βούλησης του ατόμου, χωρίς να παρεμποδίζεται το αντίστοιχο δικαίωμα των άλλων. Βασικό της γνώρισμα είναι η σχετικότητα της: η ελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζει του άλλου.

2. ΜΟΡΦΕΣ

α) Εθνική ελευθερία: Είναι η μορφή εκείνη ελευθερίας κατά την οποία ένα έθνος διατηρεί την ανεξαρτησία του, δηλαδή είναι σε θέση να καθορίζει αυτόβουλα, χωρίς εξαναγκασμό και πίεση, την εσωτερική και εξωτερική του πολιτική.

6) Φυσική ή ζωτική ελευθερία: Σημαίνει την αποδέσμευση του ανθρώπου από παράγοντες που του προκαλούν πόνο ή ενόχληση, και την άσκηση της φυσικής λειτουργίας να συμπεριφέρεται όπως επιθυμεί. Πηγάζει από την ικανοποίηση των βιολογικών του αναγκών, όπως η τροφή, η ανάπαυση, η άνεση, η ενδυμασία κ.ά.

γ) Ηθική ελευθερία: Είναι η απαλλαγή από τα πάθη και τις αδυναμίες μας, η αποδέσμευση από τον ίδιο μας τον εαυτό.

δ) Ατομικές ελευθερίες: Είναι τα δικαιώματα που έχει κάθε άτομο που βρίσκεται μέσα σε μια χώρα, είτε είναι πολίτης του κράτους αυτής είτε όχι. Στις ατομικές ελευθερίες υπάγονται το δικαίωμα ζωής, η ελευθερία λόγου, η προσωπική ελευθερία κ.ά.

ε) Πολιτικές ελευθερίες: Είναι οι ελευθερίες που έχουν μόνο οι πολίτες ενός κράτους. Συνήθως λέγονται πολιτικά δικαιώματα και περιλαμβάνουν το δικαίωμα του εκλέγειν, του εκλέγεσθαι κ. ά.

στ) Ελευθερία βουλήσεως: Είναι η ελευθερία εκλογής των αποφάσεων μας. Ενώ των προηγουμένων μορφών ελευθερίας την έλλειψη την αισθανόμαστε, δε συμβαίνει το ίδιο και με την ελευθερία της βούλησης. Το ότι παίρνουμε μια συγκεκριμένη απόφαση δε σημαίνει ότι τούτο είναι αποτέλεσμα της δικής μας βούλησης. Είναι δυνατό κάποιος εξωτερικός παράγοντας να μας επηρέασε και να καθόρισε τη λήψη της απόφασης μας, υποστηρίζουν οι αρνητές της ελευθερίας αυτής. Αυτό όμως δεν το αντιλαμβανόμαστε πάντα, γι' αυτό και η ελευθερία αυτή, που κείται στη βάση των άλλων επιμέρους ελευθεριών, είναι ασυνείδητη. Είναι από τις μορφές εκείνες που απασχόλησε πολύ την επιστημονική σκέψη και δέχτηκε διαμετρικά αντίθετες ερμηνείες.

3. ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Πολύ συχνά γίνεται λόγος για τη σημασία της ελευθερίας. Είναι ίσως το αγαθό που δέχτηκε τους περισσότερους επαίνους και θεωρήθηκε η προϋπόθεση των πάντων. Η ελευθερία δεν είναι μέσο. Αρχικά είναι σκοπός. Όλες οι προσπάθειες του ανθρώπου εκεί κατατείνουν: πως δηλαδή να απελευθερωθεί απ' οτιδήποτε την καταπιέζει. Όλη η ζωή του ανθρώπου είναι ένας αγώνας για την κατάκτηση και διατήρηση της ελευθερίας του. Αγωνίζεται εναντίον του περιβάλλοντος, φυσικού και κοινωνικού, για να απελευθερωθεί από τις πιέσεις που προέρχονται απ' αυτό.Η ελευθερία ως σταθερό πλαίσιο δράσης (εθνική, πολιτική, ατομική) είναι προϋπόθεση για κάθε πρόοδο του ανθρώπου.

α) Ελευθερία και οικονομική πρόοδος: Οι οικονομικές δραστηριότητες του ανθρώπου, που του επιτρέπουν να αντιμετωπίζει τις υλικές του ανάγκες, είναι αποδοτικότερες όταν είναι ελεύθερος. Το άτομο που μπορεί να εκλέγει με δική του πρωτοβουλία την επαγγελματική του κατεύθυνση και να δρα χωρίς καταναγκασμό και πίεση, αξιοποιεί πληρέστερα τις ικανότητες του, αποδίδει περισσότερο και συνεπώς αναπτύσσεται οικονομικά.

β) Ελευθερία και πνευματική πρόοδος: Ελευθερία και πνευματική πρόοδος είναι δύο έννοιες πολύ στενά δεμένες μεταξύ τους. Η μια αποτελεί προϋπόθεση της άλλης.

Η πνευματική πρόοδος και καλλιέργεια δεν επιτυγχάνονται, όταν η προσπάθεια που καταβάλλεται από το άτομο για την ανάπτυξη όλων των πνευματικών και ψυχικών ικανοτήτων του κατευθύνεται και επιβάλλεται από εξωτερικούς παράγοντες. Η έλλειψη εξαναγκασμού και ελέγχου, ο ελεύθερος στοχασμός είναι απαραίτητες προϋποθέσεις της πνευματικής καλλιέργειας.

γ) Ελευθερία και ηθική πρόοδος: Η ελευθερία αποτελεί τον πυρήνα της ηθικής ζωής του ανθρώπου.

δ) Ελευθερία και πολιτισμός: Όλη η ζωή του ανθρώπου —είπαμε παραπάνω— έχει ένα μοναδικό σκοπό: την απόκτηση και διατήρηση της ελευθερίας του. Το αποτέλεσμα του αγώνα του αυτού είναι ο πολιτισμός (τεχνικός και πνευματικός). Η πείνα, το κρύο, οι δυσκολίες της ζωής, η άγνοια κ.ά. είναι σημεία έλλειψης της ελευθερίας. Στην προσπάθεια του να καλύψει τις ελλείψεις αυτές ο άνθρωπος δημιούργησε την τεχνική και την οικονομία, την επιστήμη και την τέχνη, την ηθική και τη θρησκεία. Όλα αυτά τα πολιτιστικά στοιχεία, που είναι αποτέλεσμα των συνεχών προσπαθειών του για την κατάκτηση της ελευθερίας του, είναι σταθμοί και μέσα της ελευθερίας του.

   

3)ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ- ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ 

ΟΡΙΣΜΟΙ

Οικολογία:Η επιστήμη που ασχολείται με την προστασία και την ισορροπία της φύσης καθώς και την εναρμόνιση της φύσης και του ανθρώπου.

Περιβάλλον:Το σύνολο των γεωγραφικών, φυσικών και κοινωνικών συνθηκών μέσα στις οποίες γεννιέται, ζει και αναπτύσσεται ένα άτομο.

ΜΟΡΦΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

-Φυσικό περιβάλλον (έδαφος, θάλασσα, κλίμα, γεωγραφική θέση).

-Κοινωνικό περιβάλλον (οικογένεια, κοινωνία, πολιτεία, εκκλησία, σχολείο).

-Πολιτιστικό περιβάλλον (παραδόσεις, ήθη-έθιμα, καλλιτεχνική ζωή και δημιουργία).

ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

-Υλικές - πηγή ζωής, προσφορά πρώτων υλών.

-Αισθητικές - ομορφιά, αγαλλίαση, απόλαυση, ηρεμία ψυχική.

- Πνευματικές - πηγή έμπνευσης, στοχασμού, δημιουργίας.

- Κοινωνικές - αγωγή, συμπεριφορά, διαμόρφωση προσωπικότητας.

- Πολιτικές - οργάνωση, ιεραρχία, αρχές και κανόνες.

- Πολιτισμικές - ψυχαγωγία, καλλιτεχνική δραστηριότητα.

- Φιλοσοφικές - τάξη, αρμονία, νομοτέλεια, υπαρξιακή αγωνία.

ΑΙΤΙΑ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΦΥΣΗΣ

-Υπερεκμετάλλευση φυσικών πηγών και πόρων.

-Βιομηχανικά απόβλητα και τεχνολογική πρόοδος.

-Ρύπανση της θάλασσας και του αέρα, χημικές ουσίες.

-Ηχορύπανση και άναρχη δόμηση.

-Λύματα, απορρίμματα, φυτοφάρμακα, εντομοκτόνα.

-Παρεμβάσεις στη χλωρίδα και την πανίδα.

-Διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας.

-Εντατικοποίηση καλλιεργειών και παραγωγής.

-Καταστροφή δασών, εκχερσώσεις, πυρκαγιές, οικοπεδοποίηση.

-Υπερπληθυσμός, υπερκατανάλωση, υποκουλτούρα.

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

-Πολιτική προστασίας περιβάλλοντος.

-Νομοθετικό πλαίσιο προστασίας περιβάλλοντος.

-Καταγραφή και ορθολογική χρήση φυσικού πλούτου (αειφόρος ανάπτυξη).

-Οργάνωση περιβαλλοντικής εκπαίδευσης.

-Καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης πολιτών.

Η αειφορία ορίζεται ως η διαχείριση των φυσικών οικοσυστημάτων και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με τρόπο που να εξασφαλίζεται η περιβαλλοντική ποιότητα και ισορροπία για το μέλλον. Κατ’ επέκταση ο όρος αειφορία - βιώσιμη ανάπτυξη μπορεί να οριστεί επίσης ως "η ανάπτυξη που ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να αντιτίθεται στην δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους".

 Η αειφορία προσφέρει θετικό μακροπρόθεσμο όραμα μιας κοινωνίας που παραδίδει καλύτερη ποιότητα της ζωής στους ανθρώπους της. Η στρατηγική προς την αειφορία πρέπει να επιτύχει ισορροπία της οικονομικής ανάπτυξης, της κοινωνικής συνοχής και της προστασίας του περιβάλλοντος.

Επομένως, η αειφόρος ανάπτυξη εξασφαλίζει τη διαρκή αξιοποίηση των φυσικών πόρων ώστε να μην προκαλεί δηλαδή ανεπανόρθωτη βλάβη στο περιβάλλον υπονομεύοντας το μέλλον των επερχόμενων γενεών, αλλά να επιτυγχάνει και τη σταθερή περιβαλλοντική ποιότητα και ισορροπία

Ποιες είναι οι ωφέλειες από την επικοινωνία του ανθρώπου με τη φύση;

α) Η φύση είναι πηγή σωματικής και ψυχικής υγείας, γιατί ο άνθρωπος κοντά στη φύση:

— αναζωογονεί τον οργανισμό του.

— διατηρεί και ανανεώνει τη σωματική του ευρωστία.

— ξεκουράζει το μυαλό του και χαλαρώνει τα νεύρα του.

— απομακρύνεται από το γρήγορο και εντατικό ρυθμό της ζωής στην πόλη.

— νιώθει ευδιάθετος και χαρούμενος ξένοιαστος και αυθόρμητος.

— εξασφαλίζει σωματική υγεία και ψυχική ηρεμία.

— επιθυμεί έντονα και νιώθει την ανάγκη να επιστρέψει στις πρώτες

του ρίζες (δηλαδή στη φύση),

β) Η φύση είναι πηγή πλούτου, γιατί:

— είναι η βάση της ατομικής και της εθνικής οικονομίας.

— είναι τροφός και μητέρα του ανθρώπου.

— προσφέρει στον άνθρωπο όλα τα αγαθά της (τροφές, πρώτες ύλες,

νερό, αέρα, ήλιο),

γ) Η φύση είναι πηγή επιστημονικής έρευνας, γιατί:

— κεντρίζει την περιέργεια του ανθρώπου και τον πόθο του να λύσει τα μυστήρια της.

— αποκαλύπτει τους φυσικούς νόμους της.

— θεμελιώνει τις φυσικές επιστήμες και αναπτύσσει την τεχνική.

— μετατρέπει τον άνθρωπο σε ερευνητή και επιστήμονα, δραστήριο και εφευρετικό.

— ανανεώνει τις πνευματικές δυνάμεις του ανθρώπου.

— οδηγεί τον άνθρωπο στην εύρεση της επιστημονικής αλήθειας,

δ) Η φύση είναι πηγή έμπνευσης και καλλιτεχνικής δημιουργίας, γιατί τα φυσικά φαινόμενα:

— προκαλούν θαυμασμό και δέος στην ψυχή· του καλλιτέχνη.

— αφυπνίζουν στον άνθρωπο το αίσθημα του ωραίου.

— αναπτύσσουν τα καλαισθητικά συναισθήματα του ανθρώπου.

— εμπνέουν στον άνθρωπο την ευρυθμία και τη συμμετρία, την αρμονία και την αναλογία, την ενότητα και την ποικιλία.

— τροφοδοτούν τη δημιουργική φαντασία και κεντρίζουν την καλλιτεχνική δημιουργία του ανθρώπου.

— πλουτίζουν τη σφαίρα των ανθρώπινων γνώσεων.

— διευρύνουν τον ορίζοντα των φιλοσοφικών θεωριών.

— γίνονται πηγή της τέχνης και της ηθικής,

ε) Η φύση διδάσκει στον άνθρωπο:

— την αγάπη για το ωραίο και το αληθινό.

— το θαυμασμό, την περιέργεια και την φιλομάθεια.

— την τάξη και την αρμονία, την ποικιλία και τη συμμετρία.

— την εργατικότητα και τη δραστηριότητα.

— τη δικαιοσύνη και την εντιμότητα.

— την πρόνοια και την αποταμίευση.

— το στοχασμό και τον ορθολογισμό.

— την εγκράτεια και την αυτοκυριαρχία.

— το πάθος της ελευθερίας και τη χαρά της δημιουργίας.

στ) Η φύση εννοεί τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του ανθρώπου,

γιατί ο άνθρωπος κοντά στη φύση:

— επικοινωνεί πιο εύκολα με τους συνανθρώπους του.

—δεν έχει το άγχος και τις νευρώσεις, που προκαλεί ο σύγχρονος τεχνικός πολιτισμός.

— εξασφαλίζει πνευματική διαύγεια, ψυχική γαλήνη και ηρεμία.

— απαλλάσσεται απ' τη ρουτίνα της καθημερινής ζωής.

— γίνεται εύρωστος και ήρεμος, αυθόρμητος και ειλικρινής, πρόσχαρος και ευδιάθετος, φυσιολάτρης και ευσυγκίνητος, συναισθηματικός και φιλάνθρωπος, καταδεκτικός και φιλόξενος, λιτοδίαιτος και απλοϊκός, εργατικός και έντιμος, δραστήριος και ενθουσιώδης, επινοητικός και εύστροφος, λογικός και προσεκτικός.

Ποιες είναι οι αρνητικές συνέπειες της καταστροφής, της μόλυνσης και της ρύπανσης του φυσικού περιβάλλοντος;

1. Οι εμπρησμοί αποτεφρώνουν τα δάση. Χωρίς τα δάση μειώνεται το οξυγόνο, καταστρέφεται η φυσική ομορφιά, χάνεται η πηγή της υγείας και του πλούτου.

2. Η μόλυνση του πόσιμου νερού και του αέρα καταστρέφει τη ζωή του ανθρώπου.

3. Η μόλυνση της ατμόσφαιρας από τις καμινάδες των εργοστασίων και τα καυσαέρια των αυτοκινήτων κάνει προβληματική τη ζωή των κατοίκων των μεγαλουπόλεων.

4. Η ρύπανση των ποταμών, των λιμνών και των θαλασσών σκοτώνει τα ψάρια και άλλα υδρόβια ζώα. Η υγεία του ανθρώπου που έρχεται σε επαφή με το μολυσμένο υγρό στοιχείο, κινδυνεύει.

5. Τα καυσαέρια των αυτοκινήτων αφαιρούν το οξυγόνο από τους κατοίκους των τσιμεντένιων πόλεων.

6. Το νέφος, που είναι τακτικός επισκέπτης πάνω απ' τα κεφάλια των Αθηναίων, περιέχει μονοξείδιο του άνθρακα, όζο, διοξείδιο του θείου, κυκλικούς υδρογονάνθρακες, οξείδια του αζώτου.

7. Η ραδιενέργεια που αποδεσμεύεται με τις πυρηνικές δοκιμές και τα ατυχήματα στα πυρηνικά εργοστάσια προσβάλλει τα κύτταρα του ανθρώπου, προκαλεί αρρώστιες (καρκίνο, λευχαιμία...), μολύνει απέραντες περιοχές, δηλητηριάζει τα τρόφιμα.

8. Η καταστροφή της χλωρίδας και της πανίδας μειώνει αισθητά τις φυσικές και τις ζωικές τροφές.

9. Οι πετρελαιοκηλίδες από τα ναυάγια των τάνκερ νεκρώνουν κάθε ζωή στις θάλασσες που θα πέσουν.

10. Η ηχορύπανση προσβάλλει το νευρικό σύστημα του ανθρώπου.

11. Η αφισοκόλληση και τα πολιτικά συνθήματα ρυπαίνουν και υποβαθμίζουν το περιβάλλον.

12. Η μόλυνση και η ρύπανση παραμορφώνουν και δολοφονούν το φυσικό περιβάλλον.

Πώς θα διατηρηθεί η ισορροπία του οικολογικού περιβάλλοντος ]και του ανθρώπινου πληθυσμού;

Η ισορροπία του οικολογικού περιβάλλοντος και του ανθρώπινου πληθυσμού θα διατηρηθεί:

— αν χρησιμοποιούνται ήπιες πηγές ενέργειας (π.χ. ηλιακή ενέργεια).

— αν απαγορεύονται οι ρυπογόνες ουσίες.

— αν τοποθετούνται φίλτρα στις βιομηχανίες.

— αν ελέγχονται τα καυσαέρια των αυτοκινήτων.

— αν γίνεται βιολογικός καθαρισμός των οικιακών λυμάτων και των αποβλήτων από τις βιομηχανίες.

— αν τιμωρούνται παραδειγματικά οι εμπρηστές των δασών.

— αν γίνονται αναδασώσεις μετά τις πυρκαγιές των δασών.

— αν γίνει οικογενειακός προγραμματισμός.

— αν καλλιεργείται η γη με σύγχρονα τεχνικά μέσα.

— αν αξιοποιούνται οι πλουτοπαραγωγικές πηγές κάθε χώρας.

4)ΑΣΤΥΦΙΛΙΑ

ΟΡΙΣΜΟΣ: Η αγάπη των κατοίκων της υπαίθρου προς τα αστικά κέντρα και η τάση μετακίνησης και εγκατάστασης τους στις πόλεις προς αναζήτηση καλύτερης τύχης με αποτέλεσμα την αλματώδη αύξηση του πληθυσμού των πόλεων.

ΑΙΤΙΑ ΑΣΤΥΦΙΛΙΑΣ

• Εκβιομηχάνιση γεωργίας, μηχανικές καλλιέργειες - ανεργία υπαίθρου
• Ανάπτυξη βιομηχανίας - βιοτεχνίας στις πόλεις - ανάγκη εργατικών χεριών.
• Ανασφάλεια αγροτικής παραγωγής (θεομηνίες - χαμηλές τιμές).
• Δύσκολη ζωή υπαίθρου - καλύτερη διαβίωση στην πόλη.
• Οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη αστικών κέντρων.
• Κρατική εγκατάλειψη της υπαίθρου (περίθαλψη, παιδεία, ποιότητα ζωής).
• Διοικητική συγκέντρωση υπηρεσιών στα αστικά κέντρα.
• Δυνατότητες αναζήτησης ευκαιριών και επαγγελματικής αποκατάστασης·
• Καλύτερη παιδεία, υγεία, ψυχαγωγία, αξιοποίηση ελεύθερου χρόνου.
• Επιθυμία ελεύθερης και ανεξάρτητης ζωής – κλειστή ζωή υπαίθρου.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΣΤΥΦΙΛΙΑΣ

• Εγκατάλειψη και ερήμωση της υπαίθρου, μείωση αγροτικής παραγωγής.
• Οικολογικά προβλήματα (λεηλασία φύσης, μόλυνση, απόβλητα, νέφος).
• Υπερσυγκέντρωση πληθυσμών, μαζοποίηση, ανωνυμία, απρόσωπες σχέ­σεις, μοναξιά.
• Εξοντωτικός ρυθμός ζωής, μείωση ελεύθερου χρόνου. .
• Πολιτιστική αλλοτρίωση, υποβάθμιση παραδόσεων, εθίμων, εθνικής ταυτότητας.
• Αύξηση επιθετικότητας, ανταγωνισμού, βίας, εγκληματικότητας.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

• Διοικητική αποκέντρωση.
• Κίνητρα για ανάπτυξη της υπαίθρου.
• Οικονομική - βιομηχανική αποκέντρωση.
• Ενίσχυση παιδείας, περίθαλψης, ασφάλειας υπαίθρου.
• Βελτίωση επικοινωνίας - συγκοινωνίας υπαίθρου - πόλεων.
• Εξειδικευμένη και προγραμματισμένη αξιοποίηση επαρχίας.

   5)ΗΘΙΚΗ-ΣΕΒΑΣΜΟΣ

ΟΡΙΣΜΟΙ

Ηθική: Οι αρχές και οι κανόνες που ρυθμίζουν τη συμπεριφορά και τις πράξεις ενός ατόμου, οι ηθικοί νόμοι, η ηθική συνείδηση.

Ηθικότητα: Η ηθική τάξη που επικρατεί στον κόσμο, αλλά και η ιδιότητα του ηθικού, η συμμόρφωση δηλαδή του ατόμου στους ηθικούς κανόνες.

Σεβασμός: Το συναίσθημα που προκαλείται από την αναγνώριση μιας ηθικής ή πνευματικής αξίας σ’ ένα πρόσωπο ή σ’ ένα ιδανικό.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΗΘΙΚΗΣ

• Συγκυριακή (ανάλογη με κοινωνία - εποχή).
• Υποκειμενική (την επιλέγει ο καθένας).

Συνεχής (χωρίς μεταπτώσεις).

• Ομοιόμορφη (χωρίς εξαιρέσεις).
• Αντικειμενική (κοινωνική ηθική).

ΕΙΔΗ ΗΘΙΚΗΣ

• Φιλοσοφική (επιστημονική).
• Χριστιανική (θρησκευτική).
• Κοινωνική (εθιμική).
• Επαγγελματική (αίσθημα ευθύνης).
• Πολιτική (σύστημα αρχών).

ΣΗΜΑΣΙΑ ΗΘΙΚΩΝ ΑΞΙΩΝ

• Προσανατολίζουν προς το αγαθό.
• Οριοθετούν τη συμπεριφορά.
• θεμελιώνουν την ομαλή συμβίωση.
• Εξευγενίζουν τον άνθρωπο.
• Χαλιναγωγούν τα πάθη.
• Κατοχυρώνουν τη δικαιοσύνη.
• Προκαλούν τον αλληλοσεβασμό.
• Προάγουν τον πολιτισμό. 

ΣΗΜΑΣΙΑ ΣΕΒΑΣΜΟΥ

• Διασφαλίζει τις ηθικές αξίες.
• Αναγνωρίζει και προάγει την αρετή.
• Δημιουργεί ελεύθερες προσωπικότητες.
• Αναπτύσσει την ηθική συμπεριφορά.
• Βελτιώνει το πολιτιστικό επίπεδο.
• Δημιουργεί αρμονικές σχέσεις.
• Εξανθρωπίζει άνθρωπο και πολιτισμό.

ΑΙΤΙΑ ΗΘΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

• Υλιστική αντίληψη του κόσμου.
• Υποβάθμιση αρχών και αξιών.
• Άμβλυνση αισθήματος καθήκοντος.
• Σύγχυση και αβεβαιότητα.
• Ρευστότητα και μεταλλαγές.
• Ποικιλία σκέψεων και αντιλήψεων.

ΑΙΤΙΑ ΑΣΕΒΕΙΑΣ

• Κρίση, μεταβολή των αξιών.
• Καχυποψία και εύκολη κριτική.
• Υποβάθμιση των ανθρωπιστικών αξιών.
• Εμπορευματοποίηση των ανθρώπινων σχέσεων.
• Χαλάρωση φορέων αγωγής.
• Τάση ισοπέδωσης και απλοποίησης.

 6)ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ

ΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ

1. Οικονομικός παράγοντας:

• Η οικονομική ανάπτυξη κυρίως των μεταπολεμικών χρόνων

         έκανε την κατοικία πιο άνετη ·

• επέκτεινε τα μέσα συγκοινωνίας και· επικοινωνίας ·
• ανέπτυξε τον τουρισμό
• ίδρυσε σχολεία και ευαγή ιδρύματα ·
• ανέβασε το μορφωτικό επίπεδο των λαών ·
• εξάλειψε εστίες μόλυνσης και ασθενειών ·
• διπλασίασε το όριο ζωής (πριν το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ο μέσος όρος ζωής ήταν 35 χρόνια, ενώ σήμερα είναι 78 χρόνια).

2. Τέχνη:

• Με την τέχνη ο σύγχρονος άνθρωπος λυτρώνεται από τα πάθη του ·
• ικανοποιεί πνευματικές και -ψυχικές του ανάγκες ·
• ομορφαίνει τη ζωή του και την κάνει καλύτερη από ό,τι είναι.

3. Ελεύθερος χρόνος:

• με την ψυχαγωγία απαλύνει την αγωνία και το καθημερινό του άγχος κι έτσι γεύεται λίγη πρόσκαιρη χαρά ·
• ασχολείται με αθλοπαιδιές και με πολιτιστικές εκδηλώσεις ·
• θέτει τις βάσεις της ολοκλήρωσης του-
• ξεκουράζεται με την εναλλαγή εντυπώσεων και δραστηριοτήτων.

4. Κατοικία:

• εξυπηρετεί κυρίως τις υλικές του ανάγκες-
• ικανοποιεί τις επιθυμίες και τις απαιτήσεις του ·
• εναρμονίζει τις επιθυμίες του με τις σύγχρονες απαιτήσεις για ποιότητα ζωής.

5. Εργασία:

• Σήμερα η εργασία δεν είναι επίμοχθη όπως στο παρελθόν.
• Η τεχνολογία άλλαξε τη μορφή της εργασίας, επέβαλε την εξειδίκευση.
• Η αύξηση της παραγωγής και η βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων ανέβασε το βιοτικό επίπεδο.

  6. Μόρφωση:

• Με τη μόρφωση ο σημερινός άνθρωπος έχει πρόσβαση στα πολιτιστικά και καλλιτεχνικά αγαθά της εποχής μας· .
• ολοκληρώνει την προσωπικότητά του ·
• ολοκληρώνεται πνευματικά και ηθικά·
• εξανθρωπίζεται και γίνεται τέλειος πολίτης.

8. Τεχνολογία:

• Η σύγχρονη τεχνολογία ανέβασε το βιοτικό επίπεδο,
• εκμηδένισε τις αποστάσεις,
• μείωσε τις ώρες εργασίας και
• αύξησε τον ελεύθερο χρόνο του σύγχρονου ανθρώπου.

 Ποιοι παράγοντες επιδρούν αρνητικά στην ποιότητα της ζωής

του συγχρόνου ανθρώπου;

 Ι. Η υπεραφθονία υλικών αγαθών οδήγησε σε πνευματική νωθρότητα, στην κοινωνική αδιαφορία και στον ψυχικό μαρασμό.

2. Στόχοι του σύγχρονου ανθρώπου είναι: η υλική πρόοδος, ο ωφελιμισμός, το συμφέρον, η απόκτηση «χρήσιμων» γνώσεων, η πρόσκαιρη απόλαυση.

3. Στην εποχή μας οι ποιοτικές αξίες της ζωής εκτοπίζονται από τις ποσοτικές.

4. Σήμερα κυριαρχεί το σύνθημα: «Ο άνθρωπος για την πρόοδο και όχι η πρόοδος για τον άνθρωπο».

5. Οι συνθήκες ζωής στα μεγάλα αστικά κέντρα των βιομηχανικά αναπτυγμένων χωρών είναι απάνθρωπες,, γιατί παρατηρείται σ’ αυτά: ρύπανση του περιβάλλοντος, κυκλοφοριακή συμφόρηση, οικιστική αναρχία, ανθυγιεινή διαβίωση των κατοίκων, αύξηση εγκληματικότητας και ναρκωτικών.

6. Η σύγχρονη πολυκατοικία δημιουργεί προβλήματα απομόνωσης, ανωνυμίας, επικοινωνίας, άγχους. Μεταβάλλει τους ενοίκους της σε δεσμώτες. Φυλακίζει τα παιδιά. Τυποποιεί τη ζωή και καλλιεργεί την τάση της φυγής.

7. Το κυνήγι της ποσότητας εκμηδένισε τον ελεύθερο χρόνο, κατέστρεψε το φυσικό περιβάλλον.

8. Ο ανταγωνισμός των εξοπλισμών δηλητηριάζει τις σχέσεις των λαών, οδηγεί τα σύγχρονα κράτη σε οικονομικό μαρασμό και γενικά δημιουργεί το φόβο για έναν πυρηνικό αφανισμό.

9. Ή υποκουλτούρα έγινε υποκατάστατο της πνευματικής δημιουργίας και έκφρασης.

10. Η .καταναλωτική μανία που κατακλύζει σήμερα τις αναπτυγμένες χώρες επηρεάζει τις ανθρώπινες σχέσεις.

11. Οι επιφανειακές διαπροσωπικές σχέσεις απογυμνώνουν συναισθηματικά τον σύγχρονο άνθρωπο.

12. Το οικονομικό κύκλωμα επηρεάζει, διαμορφώνει και παραμορφώνει τις οικογενειακές σχέσεις.

13. Η καταναλωτική κοινωνία επηρεάζει το σύγχρονο άνθρωπο τόσο ώστε τον κατευθύνει μέσω των διαφημίσεων.

14. Η εμπορευματοποίηση κάθε δημιουργίας στέρησε από τον άνθρωπο τη χαρά της δημιουργίας.

15 Ο ατομικισμός και ο άκρατος ευδαιμονισμός κυριαρχούν στην εποχή μας και υπόσχονται τη «γη της επαγγελίας», ενώ η πείνα σκιάζει τις χώρες του Τρίτου Κόσμου.

Πιστεύετε ότι η μεγάλη οικονομική ανάπτυξη έφερε και τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής;

Πρώτη άποψη:

Η μεγάλη οικονομική ανάπτυξη βελτίωσε της ποιότητας της ζωής, γιατί:

• άλλαξε τη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου ·
• ανέβασε το βιοτικό επίπεδο των λαών ·
• γέμισε τις αγορές των βιομηχανικά αναπτυγμένων λαών με καταναλωτικά αγαθά
• αντιμετώπισε πιο αποτελεσματικά το πρόβλημα της υγείας ·
• εξάλειψε τον αναλφαβητισμό και ανέβασε το πνευματικό επίπεδο των λαών ·
• περιόρισε στις πόλεις τη μόλυνση του περιβάλλοντος ·
• δημιούργησε ανεκτές συνθήκες εργασίας·
• απελευθέρωσε τον άνθρωπο από τους εξαναγκασμούς του φυσικού περιβάλλοντος ·
• μείωσε το χρόνο εργασίας ·
• εκμηδένισε τις αποστάσεις που χώριζαν τους ανθρώπους.

 Δεύτερη άποψη:

Η μεγάλη οικονομική ανάπτυξη δεν έφερε τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, γιατί:

• στα μεγάλα αστικά κέντρα γεννήθηκε η τρομοκρατία, γιγαντώθηκε η βία, εξαπλώθηκαν τα ναρκωτικά, κυριάρχησε ο φόβος και η ανασφάλεια, έπληξε τους κατοίκους η πλήξη, η μοναξιά, η ανία·
• ο υπερκαταναλωτισμός στέρησε την ελευθερία των κατοίκων των μεγαλουπόλεων και τους έκανε δούλους των διαρκώς αυξανόμενων αναγκών τους ·
• αμφισβητήθηκαν και σχεδόν εξαφανίστηκαν οι παραδοσιακές θρησκευτικές, ιδεολογικές, πολιτικές, εθνικές και ηθικές αξίες·
• οι καλλιτεχνικές αναζητήσεις κορέστηκαν με τυποποιημένα πολιτιστικά υποπροϊόντα ·
• καλλιεργήθηκε η τάση φυγής από τα μεγάλα αστικά κέντρα ·
• αποκόπηκαν οι μεγαλουπόλεις από τη φύση, η οποία αλόγιστα λεηλατήθηκε και παραμορφώθηκε ·
• με την αστικοποίηση του πληθυσμού δημιουργήθηκαν άθλιες εργατικές συνοικίες και παρασιτικά επαγγέλματα ·
• διευρύνθηκε το χάσμα ανάμεσα στις πλούσιες και στις φτωχές τάξεις·
• κυριάρχησαν στις μεγαλουπόλεις οι κερδοσκόποι, οι πλαστογράφοι, οι εκμεταλλευτές, οι τρομοκράτες, οι βιαστές, οι ληστές, οι έμποροι ναρκωτικών.

 Τρίτη άποψη:

Σύγκριση των δύο απόψεων:

Στις μεγαλουπόλεις ανέβηκε το βιοτικό επίπεδο, λόγω της μεγάλης οικονομικής ανάπτυξης, χωρίς όμως να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής

• η τεχνολογική πρόοδος έλυσε πολλά προβλήματα, αλλά και δημιούργησε περισσότερα (μετέβαλε τον άνθρωπο σε καταναλωτικό ον, αφαίρεσε την ποιότητα της ζωής από το σύγχρονο αστό) ·
• ο σημερινός άνθρωπος τρέχει για να κερδίσει περισσότερα χρήματα, τα οποία γρήγορα εξανεμίζονται από τον πολλαπλασιασμό των αναγκών του ·
• μέσα στη σύγχυση του ο σημερινός άνθρωπος γκρεμίζει ιδέες και ιδανικά, γίνεται φανατικός, δογματικός και αναρχικός, βρίσκει διέξοδο στους τεχνητούς παραδείσους, δηλαδή στα ναρκωτικά, τη μάστιγα της εποχής μας
• εξαιτίας της απληστίας του εξαφάνισε τα δάση, ανέτρεψε την οικολογική ισορροπία, αύξησε το άγχος του με το γρήγορο ρυθμό ζωής, ανέτρεψε την ψυχική του ισορροπία με την ηχορύπανση·
• ικανοποιώντας σχεδόν όλες τις βιοτικές και βιολογικές του ανάγκες, νιώθει ανία, μονοτονία, εσωτερικό κενό ·
• ανέβηκε σε υλικές κατακτήσεις, αλλ’ έχασε τον ηθικό του προσανατολισμό ·
• διαψεύστηκε στις ελπίδες του για ποιότητα ζωής, γιατί στηρίχτηκε μόνο στην οικονομική ανάπτυξη ·
• επομένως δε βελτίωσε την ποιότητα της ζωής του με τη μεγάλη οικονομική του ανάπτυξη ·
• απάντησε ποσοτικά στο πρόβλημα της ζωής του ·
• μέσα από την ποσότητα αναζητεί την ποιότητα της ζωής του.

Ποιες είναι οι προοπτικές για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του σύγχρονου ανθρώπου;

Πρέπει:

• να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ του πνευματικού και του τεχνικού πολιτισμού
• να εξασφαλίσει το κράτος στους πολίτες ανέσεις, ελεύθερο χρόνο, ψυχαγωγία, μόρφωση, ανεκτές συνθήκες εργασίας, ικανοποιητικούς μισθούς·
• να συνεργαστεί ο πολίτης με την πολιτεία ·
• να συμφιλιωθεί το κράτος με τον πολίτη ·
• να συμβαδίζει η άνοδος του βιοτικού επιπέδου με τη βελτίωση της ποιότητας της καθημερινής ζωής ·
• να αποκτήσουν οι ηθικές αξίες την πραγματική τους θέση στην καθημερινή ζωή ·
• να επικρατήσει το αίτημα του σύγχρονου ανθρώπου: «Ναι στην ποιότητα της ζωής, όχι στην ποσότητα της παραγωγής» ·
• να συμβαδίζει ο δείχτης της οικονομικής προόδου με το δείχτη της πνευματικής και ηθικής ωρίμανσης των λαών ·
• να αναβαθμιστεί η πνευματική και πολιτιστική στάθμη των λαών.

 7)ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ

Ορισμός : Σύμφωνα με το λεξικό των Τεγόπουλου-Φυτράκη «Τρομοκρατία είναι :

α) η επικράτηση με τον τρόμο, β) η διακυβέρνηση με σκληρά και βίαια μέσα, γ) η χρησιμοποίηση βίας ή και απειλών βίας ιδιαίτερα για πολιτικούς σκοπούς.

Η διεθνής τρομοκρατία εξαπλώνεται πλέον σε πολλές χώρες σε ολόκληρο σχεδόν τον κόσμο. Οι μεγάλες διεθνείς τρομοκρατικές οργανώσεις συνεργάζονται με τοπικές με στόχο μεγάλα τρομοκρατικά χτυπήματα , με σκοπό η ανασφάλεια και ο τρόμος να εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον πλανήτη.

Εκδηλώσεις του φαινομένου :

• Βομβιστικές επιθέσεις σε δημόσια και μη κρατικά κτίρια.
• Επιθέσεις αυτοκτονίας σε πολυσύχναστα σημεία πόλεων , ναούς , στρατόπεδα ,με σκοπό να υπάρξουν πολλά θύματα.
• Βομβιστικές επιθέσεις σε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς.
• Δολοφονίες και απαγωγές πολιτικών και οικονομικών παραγόντων.
• Διασπορά προκηρύξεων και ειδήσεων στα Μέσα Μαζικής Πληροφόρησης για επικείμενο χτύπημα.
• Απειλητικά τηλεφωνήματα σε εφημερίδες, περιοδικά, τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς .
• Αίτια

• Η επιβολή δια της βίας πολιτικών θέσεων .
• Ο επηρεασμός πολιτικών εξελίξεων
• Η φτώχεια και η ανέχεια που πλήττει όλο τον τρίτο κόσμο.
• Ο θρησκευτικός φανατισμός που ωθεί στην τιμωρία των «απίστων».
• Τα οικονομικά συμφέροντα .
• Ο έλεγχος και η εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών των χωρών του τρίτου κόσμου ,από τις μεγάλες δυνάμεις του κόσμου (Η.Π.Α, Χώρες της Ε.Ε. κ.ά)
• Η αδικία σε βάρος των μουσουλμανικών λαών.
• Η υπεροπτική στάση των μεγάλων δυνάμεων απέναντι στους φτωχούς λαούς.
• Οι τεράστιες κοινωνικές ανισότητες ανάμεσα σε κοινωνικές ομάδες της ίδιας χώρας.
• Η μακροχρόνια καταπίεση των πολλών από τους λίγους.
• Η «επιδρομή» πολυεθνικών εταιρειών στις χώρες του τρίτου κόσμου που απομυζούν το εργατικό δυναμικό τους.
• Η χρηματοδότηση τρομοκρατικών ομάδων και οργανώσεων για την επίτευξη πολιτικών και οικονομικών στόχων από διεθνείς παράγοντες.
• Η επικράτηση φονταμενταλιστικών και φανατικών απόψεων και ιδεών σε χώρες μουσουλμανικές κυρίως.
• Η ελλιπής κατανόηση των ιδιαιτεροτήτων και του πολιτισμού των αραβικών και ασιατικών χωρών από μέρους των χωρών του Δυτικού Πολιτισμού.
• Το έλλειμμα της Δημοκρατίας που ακόμη διακρίνει πολλές χώρες του πλανήτη.
• Οι συνωμοσίες Μυστικών Υπηρεσιών και κρατών μεγάλων δυνάμεων για τη δημιουργία κλίματος τρομοκρατίας με σκοπό τη χειραγώγηση των πολιτών (προβοκάτσια) και την επιβολή μέτρων προστασίας και ασφάλειας.

Μέτρα Καταπολέμησης της Τρομοκρατίας

• Ο διεθνής διάλογος για την επίλυση παγκόσμιων προβλημάτων.
• Η ενδυνάμωση της Δημοκρατίας σε όλες τις χώρες - κράτη του πλανήτη.
• Η άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων.
• Η καταπολέμηση της φτώχειας και της ανέχειας στα φτωχά κράτη του πλανήτη.
• Η ανακατανομή του παγκόσμιου πλούτου, για τον περιορισμό του αισθήματος της αδικίας .
• Η εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών από τις χώρες που τις διαθέτουν.
• Η κατανόηση και ο σεβασμός των ιδιαιτεροτήτων και των πολιτισμικών διαφορών.
• Η διάδοση της παιδείας και των ανθρωπιστικών αξιών.
• Ο έλεγχος της διάθεσης όπλων και εκρηκτικών.
• Η επικράτηση της παγκόσμιας ειρήνης.

 8)ΒΙΑ - ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΣ- ΔΟΓΜΑΤΙΣΜΟΣ

ΒΙΑ

Ποια είναι τα αίτια της βίας;

• η κρίση των θεσμών και των ηθικών αξιών ·
• η τάση για εύκολο πλουτισμό ·
• η κοινωνική αδικία ·
• η ανεργία και η φτώχεια ·
• η διάδοση των ναρκωτικών ·
• η θεοποίηση της βίας από την τηλεόραση και τον κινηματογράφο-
• οι οικονομικοί ανταγωνισμοί·
• τα πολιτικά πάθη ·
• ο κλονισμός της σύγχρονης οικογένειας ·
• η έλλειψη κάθε ηθικού φραγμού ·
• η έλλειψη ιδανικών.

Πώς μπορεί ν’ αντιμετωπιστεί η βία;

• να επιβάλλονται αυστηρές ποινές ·
• να συνεργάζονται τα κράτη για την πρόληψη και την πάταξη της βίας·
• να εντείνουν τις προσπάθειες τους το σχολείο και η πολιτεία στην ανθρωποκεντρική διάπλαση των νέων ·
• να δοθούν στους νέους ευκαιρίες για δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου τους ·
• να καταπολεμηθεί η ανεργία των νέων ·
• να επιλυθούν τα κοινωνικά προβλήματα από το κράτος ·
• να καταπολεμηθεί η διάδοση ναρκωτικών ·
• να εφαρμόσει η πολιτεία σταθερή κοινωνική πολιτική (ίσες ευκαιρίες εργασίας, μόρφωσης, διασκέδασης.,.).

ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΣ - ΔΟΓΜΑΤΙΣΜΟΣ

Δογματισμός: Η αδιάλλακτη υποστήριξη μιας γνώμης, αρχής ή αξιώματος χωρίς καμιά αιτιολόγηση ή απόδειξη και χωρίς διάθεση για διάλογο, αμφισβήτηση και κριτική.

Φανατισμός: Η υπερβολική προσήλωση και υποστήριξη κάποιας πίστης, αρχής, ιδέας και η απόρριψη με πάθος και υστερία κάθε αντίθετης θέσης και άποψης.

ü  θρησκευτικός - θρησκομανία, θρησκοληψία.

ü  Εθνικός - σοβινισμός, εθνικισμός.

ü  Φυλετικός ρατσισμός.

ü  Ιδεολογικός δογματισμός.

ü  Επιστημονικός -» μονομέρεια πνευματική.

ü  Αθλητικός -» χουλιγκανισμός.

ΜΟΡΦΕΣ - ΕΙΔΗ ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΥ

Εκδηλώσεις φανατισμού - περιγραφή

Στον αθλητισμό (χουλιγκανισμός).

Στην πολιτική (κομματισμός, οπαδοποίηση).

Στη θρησκεία (αιρέσεις, προσηλυτισμός, διωγμοί).

Στις κοινωνικές σχέσεις (αδιαλλαξία, μισαλλοδοξία, ρατσισμός).

Στις διακρατικές σχέσεις (εθνικισμός, σοβινισμός, συγκρούσεις).

Στην τέχνη-ψυχαγωγία (εμπάθεια, μαζική υστερία κ.λπ.).

ΑΙΤΙΑ ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΥ

• Ημιμάθεια, απαιδευσία.
• Έλλειψη αυτογνωσίας και αυτοπεποίθησης.
• Απουσία ολοκληρωμένης προσωπικότητας.
• Ιδεοληψία, αυθεντία, ιδεολογική σύγχυση.
• Εσφαλμένη αγωγή.
• Προπαγάνδα πολιτικών, θρησκευτικών κ.ά. κέντρων.
• Υπερβολικό ενδιαφέρον και προσκόλληση σε κάτι.
• Τύπος, δημαγωγοί, μηχανισμοί προτύπων.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΥ - ΔΟΓΜΑΤΙΣΜΟΥ

• Αδυναμία αναζήτησης της αλήθειας.
• Αδιαλλαξία, μισαλλοδοξία, πνευματική στασιμότητα.
• Μίσος, εμπάθεια, σκληρότητα (συναισθηματική ακαμψία).
• Βία, επιθετικότητα, καταστροφή (αντικοινωνική συμπεριφορά).
• Υπονόμευση κοινωνικής ηρεμίας, δημοκρατίας, ειρήνης,
• Ατομικός εξευτελισμός, ταπείνωση, περιθωριοποίηση,
• Δημιουργική δύναμη επιδίωξης και-πραγματοποίησης ηθικών σκοπών (υπεράσπιση πατρίδας, ελευθερίας, δημοκρατίας, ειρήνης, ιδανικών, αξιών).

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΤΡΟΠΗΣ ΤΟΥ ΦΑΝΑΤΙΣΜΟΥ

• Παιδεία, αγωγή, καλλιέργεια, ευρύτητα πνεύματος.
• Συνεργασία, διάλογος, μετριοπάθεια, συμβιβασμός.
• Καλλιέργεια αρετών: ευθύνη, σωφροσύνη, αυτοκυριαρχία, αυτοκριτική.

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ

ΘΕΜΑ : Στις μέρες μας ο φανατισμός κυριαρχεί στις περισσότερες εκδηλώσεις της ζωής. Έχει μάλιστα επηρεάσει τη σκέψη και τη συμπεριφορά ενός μεγάλου μέρους της νεολαίας. Να διερευνήσετε τα αίτια και τις συνέπειες του φαινομένου και να προτείνετε τρόπους για τον περιορισμό του προβλήματος.

 Αίτια

Α. ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΑ - ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ

Η ψυχοσύνθεση ορισμένων ατόμων.

Ο νεανικός ενθουσιασμός - η ανάγκη εκτόνωσης.

Η τάση για διάκριση, υπεροχή, αυτεπιβεβαίωση.

Η αφέλεια και υπερβολή κυρίως των νέων και αμαθών.

Β. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ - ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΗ

Πολιτικά (πολιτικός αυταρχισμός, προπαγάνδα, χειραγώγηση).

Κοινωνικά (κοινωνικές αδικίες, ανισότητες, καταπίεση).

Παιδαγωγικά (αγωγή οικογένειας, σχολείου, πολιτείας, πρότυπα ΜΜΕ).

Σκοπιμότητες και συμφέροντα ισχυρών, ανταγωνισμοί κάθε είδους.

Συνέπειες

Ατομικές (απομόνωση, στιγματισμός, παρανομίες, προσωπικές αποτυχίες),

Πολιτικές (υποβάθμιση δημοκρατίας, εντάσεις, πόλωση, διχασμός).

Κοινωνικές (αδυναμία συνεργασίας - σχέσεων, αντικοινωνική συμπεριφορά),

Ηθικές (διάβρωση προσωπικότητας, ανυπαρξία αρχών - ιδανικών - ηθικού βίου).

Υλικές (εκδηλώσεις βίας, βανδαλισμοί, καταστροφές, οικονομική αποτυχία),

Ψυχολογικές (οργή, εχθρότητα, μισαλλοδοξία, ανασφάλεια, φόβος κ.ά.).

θετικές: αυταπάρνηση και ηρωισμός για επίτευξη στόχων ηθικών και κοι­νωφελών.

Α. Πρόληψη: κατάλληλη αγωγή - εξυγίανση σύγχρονης ζωής σε κάθε τομέα, κοινωνική στοργή - δημιουργική αξιοποίηση δυνατοτήτων και ελεύθερου χρόνου.

Β. Καταστολή: περιορισμοί, ποινές, περιθωριοποίηση, έλεγχοι.

Γ. Προσωπική: προσπάθεια ορθολογικής συμπεριφοράς από κάθε άτομο.

 Κατευθυντήρια ιδέα -» ανάπτυξη διαγράμματος

1. Αποσπασματική αναφορά αιτίων - συνεπειών - λύσεων -ελλιπές περιεχό­μενο.

2. Ισότιμη ανάπτυξη όλων των κατηγοριών (αιτίων - συνεπειών - λύσεων) χω­ρίς ιεράρχηση και αξιολόγηση - τυπική σύνδεση, δυσκολία στα επιχειρήματα.

3. Διαλεκτική ανάλυση (αιτίων - συνεπειών - λύσεων) με ιεράρχηση και αξιολόγηση.

Έμφαση σε μια ή περισσότερες κατηγορίες αιτίων - συνεπειών - λύσεων -ενδιαφέρουσα και δημιουργική ανάλυση.

9)ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

Ορισμός : Ρατσισμός ονομάζεται η μεροληπτική αντιμετώπιση εις Βάρος ατόμων, ομάδων, φυλών. Είναι σύμφυτος με μισάνθρωπες ιδέες, και στο πλαίσιο του άτομα και ομάδες αντιμετωπίζονται βάσει προκαταλήψεων, τα άτομα εξομοιώνονται και ισοπεδώνονται οι ιδιαιτερότητες τους. Το φαινόμενο του ρατσισμού άπτεται κοινωνικών προκαταλήψεων και στερεοτύπων. Έτσι, παρά το γεγονός ότι σήμερα επιστημονικά η θεωρία του ρατσισμού έχει καταρριφθεί, οι ρατσιστικές θέσεις εξακολουθούν να διακηρύσσονται έντονα. Αν και όλες οι κοινωνίες και οι φυλές έχουν να επιδείξουν κάποιες ρατσιστικές εκδηλώσεις, ωστόσο κάποιες, λόγω πολιτιστικού επιπέδου, πρόσκεινται φιλικά σε διαφορετικούς πολιτισμούς και συνυπάρχουν με αυτούς.

 Είδη ρατσισμού

1) Ο φυλετικός ρατσισμός :διακηρύσσει την ανωτερότητα μιας φυλής σε σχέση με κάποια άλλη ή με το σύνολο των άλλων φυλών. Π.χ. η διακήρυξη της πίστης ότι η Άρεια φυλή που προσπάθησε να εδραιώσει η ναζιστική Γερμανία του Χίτλερ ,είναι ανώτερη από την εβραϊκή ,τη μαύρη, τη φυλή των Τσιγγάνων κ.λ.π.

2) Ο κοινωνικός ρατσισμός : διακηρύσσει την ανωτερότητα μιας κοινωνικής ομάδας σε σχέση με κάποια άλλη . Στο στόχαστρο του κοινωνικού ρατσισμού βρίσκονται θρησκευτικές μειονότητες , ομοφυλόφιλοι, άνθρωποι με ειδικές ανάγκες , φορείς ανίατων ασθενειών , πολίτες κατώτερων κοινωνικών (οικονομικών ) τάξεων , νέοι με ακραίο τρόπο συμπεριφοράς ή ένδυσης , κ.ά.

Αίτια του φαινομένου

1) Ο έμφυτος ανθρώπινος εγωισμός που οδηγεί πολλούς στην ανάδειξη των στοιχείων εκείνων ου προβάλλουν τη διαφορετικότητά του.

2) Τα οξυμμένα κοινωνικά προβλήματα ,όπως είναι η ανεργία , η φτώχεια και η ανέχεια.

3) Τα οικονομικά και πολιτικά προβλήματα που τροφοδοτούν τις κοινωνικές ανισότητες.

4) Τα κάθε μορφής συμφέροντα και η επιθυμία ατόμων και λαών να επιβληθούν στους άλλους , με σκοπό την απόκτηση «εξουσίας» ή την εδραίωση της «εξουσίας» που ήδη κατέχουν.

5) Ο βαθμός επιρροής των θρησκευτικών δοξασιών στον τρόπο σκέψης των ανθρώπων ,μπορεί να οδηγήσει σε θρησκευτική μισαλλοδοξία και θρησκευτικό πόλεμο.

6) Η έλλειψη παιδείας ,που υποβοηθά την προκατάληψη ,τη μισαλλοδοξία και το συντηρητισμό.

7) Η κρίση των αξιών και η απουσία ανθρωπιστικών οραμάτων .

8) Οι γενικευμένες παγκόσμιες ανακατατάξεις που δεν χωνεύονται από τους λαούς με υγιή τρόπο.

9) Τα Μ.Μ.Ε. που προβάλλουν πρότυπα και στερεότυπα ,τα οποία καλλιεργούν τον εθνικισμό και τη μισαλλοδοξία.

10) Η καλλιέργεια του εθνικισμού μέσα από το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα.

Συνέπειες του ρατσισμού

1) Τα άτομα και οι λαοί αποδέχονται σκοταδιστικές και μισαλλόδοξες απόψεις και υποδουλώνονται σε προκαταλήψεις και στερεότυπα.

2) Αναπτύσσονται μισάνθρωπα συναισθήματα.

3) Περιθωριοποιούνται άτομα και κοινωνικές ομάδες .

4) Αυξάνεται η βία και η εγκληματικότητα.

5) Οι λαοί οδηγούνται σε πολέμους και χάνουν την κοινωνική ειρήνη και ισορροπία.

6) Περιορίζεται η πολιτιστική ανάπτυξη των λαών.

7) Καταπιέζονται μειονότητες και οικονομικοί μετανάστες και πρόσφυγες.

8) Καταλύεται η έννοια της Δημοκρατίας .

9) Οι λαοί περιχαρακώνονται πολιτιστικά .

Προτάσεις για τον περιορισμό του ρατσισμού

1) Επέμβαση των διεθνών οργανισμών ,με σκοπό την ευαισθητοποίηση της παγκόσμιας κοινής γνώμης.

2) Κινητοποίηση της πνευματικής ηγεσίας των λαών για την πάταξη της μισαλλοδοξίας και των προκαταλήψεων.

3) Ανάπτυξη της ανθρωπιστικής παιδείας και η καθιέρωση ειδικών μαθημάτων για την ανοχή της διαφορετικότητας όλων των ατόμων και των λαών.

4) Η προβολή από τα Μ.Μ.Ε προγραμμάτων, ντοκιμαντέρ , συζητήσεων κ.ά. που θα ευαισθητοποιούν τους πολίτες για τα προβλήματα που δημιουργεί στις σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους οι ρατσιστικές απόψεις και δοξασίες .

5) Οι κρατικές καμπάνιες για την ενημέρωση των πολιτών και την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης τους.

10)ΜΕΣΑ ΜΑΖΙΚΗΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ/ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΩΦΕΛΕΙΕΣ

• ενημερώνουν το σύγχρονο άνθρωπο γρήγορα για ό,τι γίνεται και στην πιο απομακρυσμένη περιοχή του κόσμου-
• μεταβιβάζουν απευθείας στο ακροατήριο τους - οπτικά ή ακουστικά ή και με τους δυο τρόπους — διάφορα μηνύματα ·
• ικανοποιούν τις ποικίλες σημερινές ανάγκες ·
• εκμηδενίζουν τις χιλιομετρικές αποστάσεις ·
• επηρεάζουν την κοινή γνώμη (με διαφημίσεις) ·
• καθρεφτίζουν και αναπαράγουν την πραγματικότητα ·
• μορφώνουν, ενημερώνουν, ψυχαγωγούν, προβληματίζουν τους ανθρώπους και μάλιστα τους νέους ·
• . βοηθούν τους σύγχρονους ανθρώπους να απολαύσουν όλα τα υλικά και πνευματικά επιτεύγματα του σύγχρονου πολιτισμού.

ΒΛΑΒΕΣ

• πολλές φορές βομβαρδίζουν το σύγχρονο άνθρωπο με πράξεις βίας και εγκληματικότητας ·
• διαστρεβλώνουν την κοινωνική πραγματικότητα ·
• ηρωοποιούν εγκληματίες κι έτσι συντελούν στην εξάπλωση του εγκλήματος·
• βλάπτουν την ευθυκρισία των πολιτών ·
• χρησιμοποιούνται από τους δικτάτορες, οι οποίοι μ’ αυτά αλλοιώνουν και διαστρεβλώνουν την αλήθεια ·
• αλλοτριώνουν συνειδήσεις με το βομβαρδισμό των πληροφοριών ·
• καλλιεργούν το συναίσθημα ότι «ο δυνατός μόνο θα επιζήσει» ·
• υπονομεύουν τη δημοκρατία, την ειρήνη, τη συνεργασία ατόμων και λαών ·
• ταπεινώνουν την αξία «άνθρωπος», γιατί προβάλλουν την αξία «χρήμα»·
• συγκλονίζουν την κοινή γνώμη προβάλλοντας πράξεις βίας, καταστροφής, εγκληματικότητας·
• καθιστούν το σύγχρονο άνθρωπο ανίκανο να αντιδράσει στα κοινωνικά πρότυπα που προβάλλονται (από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο ή τον Τύπο)
• καθιστούν τις μάζες λεία στις εγκληματικές παρορμήσεις ·

   11)ΤΕΧΝΗ

Ορισμός : Η ικανότητα αισθητικής συγκίνησης με την εκτέλεση έργων που πραγ­ματεύονται την ιδέα του ωραίου και του καλού, (Δ. Δημητράκου. Μέγα Λεξικό όλης της ελληνικής γλώσσης).

Η έκφραση του καλού και του ωραίου μέσα από τα δημιουργήματα του ανθρώπου. (Λεξικό βασικών εννοιών, Διαμαντόπουλος).

Η εξωτερίκευση των δεδομένων της εμπειρίας με μορφή η οποία βασίζε­ται στο συναισθηματικό, ψυχικό και πνευματικό κόσμο του δημιουργού.

Ετυμολογία :Η λέξη παράγεται από τον αόριστο β’ του ρήματος τίκτω » γεννώ, (έτεκον), μεταφορικά: δημιουργώ, παράγω έργο.

Είδη τέχνης

α) Λογοτεχνία - πεζός λόγος/ ποίηση

β) Κινητικές -μουσική/ κινηματογράφος /θέατρο /χορός

γ) Εικαστικές -» γλυπτική /αρχιτεκτονική /ζωγραφική

Χαρακτηριστικά τέχνης - Προσδιορισμός του όρου

• Για να αποτελέσει μια δημιουργία έργο τέχνης, πρέπει οπωσδήποτε να διεγείρει αισθητικά τη συνείδηση, να έχει αισθητική αξία. να εκφράζει το ωραίο. Όμως. δεν πρέπει να νομίσουμε ότι το ωραίο αυτό έχει να κάνει με τη φυσιογνωμία και μόνο των πραγμάτων. Η τέχνη δεν «φράζει τα ωραία πράγματα. αλλά ωραία τα πράγματα. Κι όταν λέμε ωραίο στην τέχνη, εννοούμε ότι αποδίδει την ψυχή και το πνεύμα, όχι μόνο τη μορφή των όντων. Μιλάμε λοιπόν για το εσωτερικά όμορφο.
• θα πρέπει ακόμη να αποτελεί πηγαία έκφραση του εσωτερικού κόσμου του δημιουργού, έκφραση της αγωνίας, της λαχτάρας, του πόθου και του πάθους του. Η τέχνη είναι μια αστείρευτη προσπάθεια μετάγγισης των συναισθημάτων του καλλιτέχνη στους άλλους. Όταν απουσιάζει αυτή η έκφραση, τότε λείπει και η τέχνη. Τότε έχουμε τεχνική ίσως, εμπόριο καμιά φορά, στράτευση σε φθηνά συμφέροντα άλλοτε, όχι όμως και τέχνη. Ας φανταστούμε κάποιον που με ακρίβεια και μαεστρία κόβει και καρφώνει μερικά κομμάτια ξύλα για να κατασκευάσει μια καρέκλα προκειμένου να καλύψει μια ανάγκη του. Αυτός «κάνει» τεχνική. Κι αν την πουλήσει, τότε κάνει εμπόριο. Αν όμως φιλοτεχνήσει το έργο του, αν για παράδειγμα την σκαλίσει γιατί έτσι ένιωσε, γιατί ήθελε να «απαλλαγεί» απ’ τα συναισθήματα του, να τα διοχετεύσει και σε άλλους μ’ αυτόν τον τρόπο και ταυτόχρονα καταφέρνει να προκαλέσει - έστω και σε λίγους - αισθητική συγκίνηση, τότε το έργο του δικαιούται το χαρακτηρισμό του καλλιτεχνήματος.
• Η τέχνη δεν είναι μίμηση, πιστή αντιγραφή της πραγματικότητας, αλλά αποκάλυψη· ερμηνεία της, μέσα απ’ τον υπερευαίσθητο κόσμο του καλλιτέχνη, εκφρασμένη με σύμβολα πολύσημα που ελεύθερα ο ίδιος επιλέγει

(Παπανούτσος). Γι’ αυτό άλλωστε δεν είναι τέχνη κάθε φωτογραφία, παρότι αντιγράφει τέλεια την πραγματικότητα. Ειδάλλως, όλοι θα είμαστε καλλιτέχνες (ποιος δεν έχει τραβήξει έστω και μία φωτογραφία:). Και πώς θα μπορούσε να είναι τέχνη κάθε φωτογραφία, όταν δεν παρεμβαίνει ο ανθρώπινος παράγοντας παρά μόνο η μηχανή; Τέχνη αποτελεί η φωτογραφία που είναι προϊόν επεξεργασίας στο σκοτεινό θάλαμο, ή διαμόρφωσης του περιβάλλοντος που «τραβήχτηκε», αφού σ’ αυτή την περίπτωση ο φωτογράφος επεμβαίνει, δίνει το προσωπικό τον στίγμα και ερμηνεύει την πραγματικότητα μέσα απ’ τις δικές ίου εμπειρίες και οπτικές.

• Η τέχνη είναι ένα είδος γλώσσας, είναι όργανο επικοινωνίας. Πριν ακόμη ανακαλύψουν το αλφάβητο οι άνθρωποι επικοινωνούσαν με σύμβολα. Το αλφάβητο και η γραφή δεν είναι παρά απόγονοι αυτών των πρώτων μέσων επικοινωνίας. «Η τέχνη είναι το υψηλότερο μέσο που βοηθά τους ανθρώπους να πλησιάσουν ο ένας τον άλλον. Τίποτα δεν μας ενώνει καλύτερα από μια αισθητική συγκίνηση».(Γ. Σεφέρης, «Μονόλογος πάνω στην ποίηση»). :
• Η τέχνη είναι εμβάθυνση, ερέθισμα σκέψης - στοχασμού, πνευματική ανάταση. Παρέχει μύρια ερεθίσματα, γεννά προβληματισμούς, οξύνει τη φαντασία, ενθαρρύνει την πρωτοβουλία, δημιουργεί φλογερά ενδιαφέροντα και μ’ ένα λόγο ανατείνει το πνεύμα σε ανώτερες σφαίρες.
• Η τέχνη είναι κάθαρση - λυτρωμός.. Ο καλλιτέχνης παλεύει να αισθητοποιήσει το πάθος του πάνω σε σύμβολα ικανά να σηκώσουν και να μεταγγίσουν, ακόμη και σε ξένες ψυχές, τις λαχτάρες και την αγωνία του», (Ευ. Παπανούτσος). Αυτή είναι για τον καλλιτέχνη η πραγματική λύτρωση, να κατορθώσει να βγάλει από την ευαίσθητη ψυχή του το «βάρος» που τον ταλάνιζε, να του δώσει ψυχή και πνεύμα, σάρκα και οστά, αλλά και να το μεταγγίσει έστω και σε λίγους. Αυτό πρεσβεύει και ο ELIΟΤ : «Η παρόρμηση είναι να απαλλαγεί απ’ αυτό , αλλά πρέπει με τούτον ή εκείνο τον τρόπο να το μεταβιβάσει σε ελάχιστα έστω άλλα πρόσωπα». Κι ο μεγάλος Κρητικός, ο Καζαντζάκης. δεν θα διαφοροποιηθεί, θα μιλήσει για ένα «δαίμονα» που τον κυνηγούσε και τον άφηνε μονάχα αφού τέλειωνε το έργο του.
• Λυτρώνεται όμως και το κοινό. Είναι η πλέον δημιουργική φυγή γιο τον απλό άνθρωπο, το πέρασμα σ’ ένα άλλο κόσμο, όχι απαραίτητα ψεύτικο, αλλά σίγουρα πιο μαγικό, γεμάτο συγκινήσεις και αποκαλύψεις. Συχνά ο απλός άνθρωπος ταυτίζεται με τον ήρωα - το μήνυμα, βλέπει τον εαυτό του μέσα στο έργο. νιώθει και βιώνει αυτό που δεν μπόρεσε στην πραγματικότητα, ολοκληρώνεται και όχι σπάνια δικαιώνεται σαν ύπαρξη. Είναι λοιπόν η τέχνη εκδήλωση ολόκληρου του ψυχικού και πνευματικού κόσμου του ανθρώπου, είναι ακόμη διέξοδο υπαρξιακό.
• Η τέχνη είναι ο ασφαλέστερος δείκτης του πολιτισμού μιας εποχής. Τίποτε δεν είναι τόσο αντιπροσωπευτικό της εποχής του όσο αυτή. Μέσα απ’ αυτή φανερώνεται ανάγλυφα η κουλτούρα, τα ήθη, τα έθιμα, οι θρησκευτικές παραδόσεις, οι αντιλήψεις και οι ευαισθησίες ενός λαού αλλά και ο τεχνικός του πολιτισμός.

Η σχέση εποχής -Καλλιτέχνη

Πρόκειται για μια διαλεκτική, δυναμική, αμφίδρομη σχέση, για μια σχέση αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης. «Όπως ο ποταμός με τη ροή του φτιάχνει την κοίτη του, αλλά και η κοίτη με τη μορφή της δίνει κατεύθυνση και κίνηση στον ποταμό, έτσι και οι μεγάλοι δημιουργοί επηρεάζουν, καθορίζουν (με το έργο τους) την εποχή τους. αλλά και επηρεάζονται, καθορίζονται από τα ρεύματα που διασταυρώνονται μέσα σ’ αυτήν καν συνθέτουν την ιδιομορφία τους (Ευ. Παπανούτσος).

Η εποχή: εμπνέει, φορτίζει, «ντύνει» ηθικά - πνευματικά . αισθητικά τον καλλιτέχνη. Ο δημιουργός δεν παύει να είναι «παιδί της εποχής του»,

Ο καλλιτέχνης εκφράζει την εποχή του, είναι η ευαίσθητη κεραία,

Ο σεισμογράφος - παλμογράφος της εποχής.

 Δημιουργεί,πλάθει, αφυπνίζει συνειδήσεις,

- μεταδίδει τις ανησυχίες την προβληματική της εποχής του,

- ανακαλύπτει νέες εστίες όρασης τη;, νέες ανεξιχνίαστες μέχρι τώρα πλευρές της.

Η μορφωτική αξία της Τέχνης

• Καλλιέργεια των αισθητικών κριτηρίων,
• ανάπτυξη της ευαισθησίας και της καλαισθησίας (τάξη, ρυθμός, συμμετρία, αρμονία, στοιχεία πολύ απαραίτητα για τη βελτίωση της ζωής του σύγχρονου ανθρώπου).
• Ανάπτυξη της παρατηρητικότητας, της φαντασίας και της πρωτοτυπίας.
• Καλλιέργεια του λόγου (με την ευρεία σημασία της λέξης).
• Ψυχαγωγία με την αισθητική συγκίνηση και απόλαυση που προσφέρει.
• Μόρφωση με τη μετάδοση ιδεών, γνώσεων και προβληματισμών.
• Με το αγαθό, το ιδεώδες και το αληθινό, που μπορεί να πυκνώνονται σε ένα καλό έργο Τέχνης, διαμορφώνεται το ήθος, η αντίληψη της ζωής και οι αξίες του φιλότεχνου.
• Εξευγενίζει, εκλεπτύνει το χαρακτήρα, καταπραΰνει τα πάθη και λυτρώνει.
• Γνώση της αξίας —άρα και σεβασμός— της πολιτιστικής κληρονομιάς και της καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Η κοινωνική της σημασία

Στη μορφωτική της αξία βρίσκεται, κυρίως, και η κοινωνική της σημασία:

• Απελευθερώνει. Το καλλιτέχνημα είναι πάντα έργο ενός ελεύθερου ανθρώπου που με την οξυδέρκεια και τη φαντασία του μπορεί να διακρίνει περιορισμούς και αδικίες. Έτσι, η καλλιτεχνική δημιουργία μετατρέπεται συχνά σε φωνή διαμαρτυρίας και αντίστασης και καλεί το φιλότεχνο στην αναζήτηση και της δικής του ελευθερίας.
• Συντροφεύει τον άνθρωπο στη χαρά και στη λύπη (παρηγοριά).
• Τονώνει τη θρησκευτική πίστη.
• Ενισχύει τα φιλειρηνικά αισθήματα.
• Εμπνέει την αγάπη για τη φύση.
• Φέρνει πιο κοντά τους ανθρώπους. «Τίποτε δε μας ενώνει καλύτερα από μια κοινή καλλιτεχνική συγκίνηση» λέει ο Σεφέρη

Η Τέχνη στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο

«Η αισθητική αγωγή δεν είναι πολυτέλεια· είναι ανάγκη» (Κ. Τσάτσος). Εντούτοις, η αισθητική αγωγή στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο, ιδιαίτερα στο Λύκειο, είναι σχεδόν ανύπαρκτη.

Παραδείγματα

Τα καλλιτεχνικά μαθήματα θεωρούνται δευτερεύοντα

• Η οργάνωση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων (εκθέσεων ζωγραφικής, συναυλιών, χορού και θεατρικών παραστάσεων) θεωρούνται απώλεια χρόνου.
• Δεν υπάρχουν οργανωμένες θεατρικές και μουσικοχορευτικές ομάδες μαθητών ούτε και ενθαρρύνεται η σύσταση τέτοιων ομάδων.
• Τα μέσα καλλιτεχνικής αγωγής, π.χ. μουσικά όργανα, λείπουν παντελώς από το σχολείο.
• Τα μαθήματα που αναφέρονται στην ιστορία της Τέχνης γίνονται, συνήθως, χωρίς το απαραίτητο οπτικό υλικό ή, αν πρόκειται για ελληνικά έργα Τέχνης, μακριά από τα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους όπου βρίσκονται.

Αίτια υποβάθμισης της τέχνης στο σχολείο

• Η ωφελιμιστική αντίληψη που επικρατεί στην κοινωνία μας έχει διαβρώσει και το σχολείο μας.
• Ο ανταγωνισμός έχει επιβάλει τους όρους του και στη μάθηση.
• Οι απαιτήσεις για εξειδίκευση.
• Η νοοτροπία που έχουν πολλοί, πως η Τέχνη είναι ανώφελη, αφού δεν έχει τα απτά αποτελέσματα που έχουν τα εφόδια μιας καλής επαγγελματικής κατάρτισης και αποκατάστασης.
• Το περιεχόμενο σπουδών, με το οποίο έχει δοθεί ιδιαίτερη σημασία στη διανοητική, και ελάχιστη στη συναισθηματική, καλλιέργεια των μαθητών.

Ενδεικτική επιλογική σκέψη (προτάσεις και συνόψιση)

Για να πάρει η Τέχνη τη θέση που της ταιριάζει στο σχολείο μας, χρειάζεται μια άλλη εκπαιδευτική αντίληψη και φιλοσοφία. Όσο θα παραμένει κυρίαρχη εκπαιδευτική επιλογή η μετάδοση τυποποιημένων γνώσεων, ο ανταγωνισμός, η επιτυχία στις εξετάσεις, τόσο η Τέχνη θα βρίσκεται στο περιθώριο της σχολικής ζωής. Γιατί Τέχνη σημαίνει ελεύθερη έκφραση, φαντασία, πρωτοτυπία, δημιουργία, παιχνίδι, ελεύθερος χρόνος, αγάπη για τη ζωή και τις ομορφιές της.

Ποια είναι η αποστολή της τέχνης;

Αποστολή (σκοπός) της τέχνης (στρατευμένης ή αστράτευτης) είναι :

• να απεικονίσει το ωραίο και να εκφράσει τον εσωτερικό κόσμο του καλλιτέχνη ·
• να γεννήσει την αισθητική συγκίνηση ·
• να εξυψώνει τον άνθρωπο και να τον λυτρώνει εσωτερικά ·
• να απομακρύνει τον άνθρωπο από την πεζότητα της καθημερινής ζωής·
• να μορφώνει λυτρώνοντας από τα πάθη και ηθικοποιώντας ·
• να εκφράζει τη ζωή σ’ όλες τις πτυχές της ·
• να καθοδηγεί την κοινωνία ιδεολογικά, πνευματικά, ηθικά ·
• να παρέχει παραδείγματα (πρότυπα) για μίμηση ή αποφυγή.

Ποιος είναι ο ρόλος του καλλιτέχνη;

Ο αληθινός καλλιτέχνης:

• κινείται ελεύθερα, συλλαμβάνει την ιδέα και μορφοποιεί την ύλη·
• δημιουργεί έργα που προκαλούν αισθητική απόλαυση ·
• παραμερίζει το πρόσκαιρο και συλλαμβάνει το αιώνιο ·
• γεφυρώνει το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον ·
• εκφράζει την εποχή του με την οποία άμεσα συνδέεται ·
• επηρεάζεται από την κοινωνία και με τη σειρά του επηρεάζει την κοινωνική ζωή ·
• εμβαθύνει στον τρόπο ζωής μιας εποχής·
• διατυπώνει την επιθυμία του ανθρώπου για ελεύθερη δημιουργία
• τονίζει την αντιφατικότητα και προβληματικότητα της εποχής μας-
• περιφρονεί το καθιερωμένο και αρνείται το συμβιβασμό ·
• προβληματίζει, -ενεργοποιεί, κάνει ρεαλιστή το σύγχρονο άνθρωπο ·
• αποτυπώνει το άγχος, την αγωνία και τον παλμό της εποχής μας ·
• γίνεται πομπός και δέκτης των μηνυμάτων της ανθρώπινης ζωής·
• είναι ο σεισμογράφος κάθε κοινωνικής μεταβολής·
• είναι δημοκράτης και υπεύθυνος πολίτης.

12)ΕΡΓΑΣΙΑ

Ορισμός : Εργασία είναι η συστηματική προσπάθεια του ανθρώπου για ικανοποίηση ατομικών και κοινωνικών αναγκών. Η εργασία διακρίνεται σε πνευματική και σε σωματική.

 Γιατί η εργασία είναι πηγή ευτυχίας και δημιουργίας;

• δίνει νόημα και περιεχόμενο στη ζωή του ανθρώπου.
• είναι πηγή χαράς και αισιοδοξίας.
• τονώνει την αυτοπεποίθηση και την αποφασιστικότητα του ανθρώπου.
• σφυρηλατεί την εργατικότητα και τη θέληση.
• προβάλλει την προσωπικότητα του εργαζόμενου.
• διαιωνίζει τα δημιουργικά έργα και το «Εγώ» του εργαζόμενου.
• κάνει τον εργαζόμενο δραστήριο, αισιόδοξο, υπεύθυνο και αξιοπρεπή.
• γεννά το αίσθημα της ασφάλειας και της σιγουριάς για το μέλλον,
• αποδεσμεύει τις δημιουργικές ικανότητες του ανθρώπου.
• χαρίζει τη χαρά της δημιουργίας.
• αναπτύσσει όλες τις κλίσεις, τις ικανότητες και τις δεξιότητες του ατόμου.
• προβάλλει τις κατακτήσεις του εργαζόμενου ανθρώπου σε όλους τους τομείς δράσης (στον οικονομικό, επιστημονικό, τεχνικό, κοινωνικό και πολιτιστικό τομέα).
• ικανοποιεί την έμφυτη τάση για δημιουργία.
• καλλιεργεί το πνεύμα του εργαζόμενου.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα του καταμερισμού της εργασίας;

• απαλλάσσει τον άνθρωπο από περιττό σωματικό ή πνευματικό μόχθο.
• αυξάνει τον ελεύθερο χρόνο στον εργαζόμενο.
• συντελεί στη μαζική και ποιοτική παραγωγή.
• λυτρώνει τον εργαζόμενο από τη σωματική και ψυχική φθορά.
• αναβαθμίζει το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων.
• τονώνει το πνεύμα της συνεργασίας και την κοινωνικότητα του ανθρώπου.
• συμβάλλει στην ποιότητα της ζωής.
• πετυχαίνει οικονομία μόχθου, χρόνου, χρημάτων.
• εκμηδενίζει το χρόνο εκμάθησης νέας εργασίας.
• είναι ο κυριότερος συντελεστής της ατομικής και της κοινωνικής προόδου.
• μειώνει το χρόνο και το κόστος της παραγωγής.
• διεκπεραιώνει πιο γρήγορα την εργασία.
• επιτρέπει σης επιχειρήσεις να προσφέρουν στο κοινό καταναλωτικά αγαθά σε προσιτές τιμές.

Ποια είναι τα μειονεκτήματα του καταμερισμού της εργασίας;

• περιορίζει τη δημιουργική εργασία.
• αποδυναμώνει την πρωτοβουλία και την αυτενέργεια.
• αυτοματοποιεί και μηχανοποιεί την εργασία.
• εισάγει την εξειδικευμένη εργασία.
• μεταβάλλει τον εργαζόμενο σε ρομπότ, εξάρτημα της παραγωγικής μηχανής.
• αυξάνει υπέρμετρα την ανεργία.
• ρυπαίνει και καταστρέφει το φυσικό περιβάλλον.
• εγκλωβίζει τον εργαζόμενο στην ανία και στη μονοτονία, στην πλήξη και στην απογοήτευση.
• συντελεί στην επαγγελματική εξειδίκευση και στην κατάτμηση της όλης παραγωγής.
• αφαιρεί από τον εργαζόμενο τον ενθουσιασμό και το «μεράκι» για εργασία.
• περιορίζει τον εξειδικευμένο επιστήμονα σ’ ένα μόνο τομέα του επιστητού.
• αφαιρεί από τον εργαζόμενο τη χαρά της δημιουργίας. Ο εργαζόμενος παράγει εμπορεύματα. Δε βρίσκει κανένα νόημα και καμιά ευχαρίστηση στην εργασία του.
• αλλοτριώνει τον εργαζόμενο, αφού τον αναγκάζει να εργάζεται μονότονα και να σκέφτεται μηχανικά.

Ποιες υλικές, πνευματικές και ηθικές ωφέλειες προέρχονται από την εργασία;

• ικανοποιούνται οι υλικές ανάγκες του ανθρώπου.
• βελτιώνονται οι συνθήκες διαβίωσης του.
• μετατρέπονται οι πρώτες ύλες σε χρήσιμα αγαθά.
• τονώνεται η σωματική υγεία του ανθρώπου.
• εξασφαλίζονται η οικονομική ανεξαρτησία, οι ανέσεις και τα καταναλωτικά αγαθά.
• αξιοποιούνται οι πλουτοπαραγωγικές πηγές κάθε χώρας.
• ανεβαίνει η ποιοτική στάθμη της παραγωγής,
• ακονίζεται και οξύνεται το ανθρώπινο πνεύμα.
• γίνονται ανακαλύψεις και εφευρέσεις.
• προωθείται η επιστημονική έρευνα.
• ανακαλύπτονται οι φυσικοί νόμοι.
• δημιουργούνται τα αθάνατα έργα της επιστήμης και της τέχνης.
• αναζητείται η επιστημονική αλήθεια.
• αξιοποιούνται οι πνευματικές ικανότητες του ανθρώπου.
• παράγονται πνευματικά προϊόντα.
• διευρύνονται οι γνώσεις και οι έρευνες.
• καλλιεργείται η κρίση και η λογική του ανθρώπου,

Ηθικές ωφέλειες της εργασίας

• προσαρμόζει ο άνθρωπος τη συμπεριφορά του σύμφωνα με τις ηθικές αρχές και αξίες.
• γίνεται ο άνθρωπος ηθική προσωπικότητα.
• συσφίγγονται οι σχέσεις μεταξύ των πολιτών.
• γίνεται ο εργατικός άνθρωπος αισιόδοξος, τίμιος, χαρούμενος, κοινωνικός, ευτυχισμένος.
• διατηρεί ο άνθρωπος την αξιοπρέπεια του και απομακρύνεται από τα πάθη και τα ένστικτα του.
• νιώθει έντονα τη χαρά της δημιουργίας.
• χαλυβδώνει και σφυρηλατεί τον ανθρώπινο χαρακτήρα.
• κατακτά ο εργαζόμενος την οικονομική, την πνευματική και την ηθική του ανεξαρτησία.
• θεμελιώνεται η κοινωνία πάνω στη συνεργασία και την αλληλεγγύη.
• επικρατεί η τάξη και η αρμονία, η κοινωνική γαλήνη και η αρμονική κοινωνική συμβίωση.
• οπλίζεται ο άνθρωπος με υπομονή και επιμονή, με αισιοδοξία και θάρρος.
• κερδίζει την εκτίμηση και την αναγνώριση των άλλων.
• ικανοποιεί τα ενδιαφέροντα του και γίνεται άνθρωπος της πρωτοβουλίας και της αυτενέργειας.
• πραγματοποιεί τους πόθους και τα όνειρα του.
• γίνεται έντιμος και ηθικός, ειλικρινής, και φιλαλήθης.

Η εργασία απομακρύνει τον άνθρωπο από την ανάγκη. Με την εργασία ο άνθρωπος:

• αντιμετωπίζει όλες τις ανάγκες του.
• γίνεται αυτάρκης και οικονομικά ανεξάρτητος.
• βελτιώνει τους όρους ζωής του.
• δημιουργεί επιχείρηση συνδυάζοντας εργασία και κεφάλαιο
• αποκτά όλα τα αγαθά, ακολουθώντας το αρχαίο γνωμικό «τα αγαθά με κόπους αποκτώνται».
• λύνει τα οικονομικά του προβλήματα.
• αποφεύγει την οικονομική εξάρτηση.
• εξασφαλίζει τα υλικά και τα πνευματικά αγαθά.
• υλοποιεί τις υλικές του επιθυμίες και τις πνευματικές του ανάγκες,

Η εργασία απομακρύνει τον άνθρωπο από την ανία και με την εργασία ο άνθρωπος:

• γεμίζει τη ζωή του με ενδιαφέροντα.
• αγωνίζεται με αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία.
• γίνεται αποφασιστικός και αισιόδοξος, δραστήριος και αγωνιστής.
• απομακρύνει τη μελαγχολική ανία, τη ματαιοδοξία, την κενοδοξία, την απαισιοδοξία.
• γεμίζει το ψυχικό κενό που δημιουργεί η απραξία και η αδράνεια του.
• ανοίγει τον ορίζοντα δράσης του.
• ελευθερώνεται από την πλήξη και τη μονοτονία, από την τυποποίηση και τη ρουτίνα.
• αξιοποιεί τη δημιουργική του φαντασία.
• δημιουργεί πρωτότυπα και ελεύθερα έργα.
• λυτρώνεται από την εξειδικευμένη, μηχανοποιημένη, τυποποιημένη και ανιαρή εργασία.

Η εργασία απομακρύνει τον άνθρωπο από το ελάττωμα. Με την εργασία ο άνθρωπος:

• απομακρύνεται από την οκνηρία, την αργία, τη φυγοπονία, τη διαφθορά.
• απαλλάσσεται από τα ελαττώματα, τις αδυναμίες και τα πάθη του.
• διατηρεί την αξιοπρέπεια και την εντιμότητα του.
• γίνεται εγκρατής και αυτοκυρίαρχος, συνετός και νομοταγής.
• δε γίνεται παράνομος και απατεώνας, διεφθαρμένος και αλλοτριωμένος.
• δεν πέφτει σε κακίες και ανηθικότητες, σε ψέματα και εγκλήματα.
• απομακρύνεται από τη νωχέλεια και την οκνηρία, τη νωθρότητα και την τεμπελιά.
• αποφεύγει ηθικές παρεκτροπές και λυτρώνεται από τα πάθη του.

13)ΑΝΕΡΓΙΑ

ΑΙΤΙΑ

1. Η τεχνολογική ανάπτυξη σε πολλούς τομείς της οικονομίας αποστερεί την εργασία από αρκετά άτομα.

Οι μικρότερες επιχειρήσεις εξαιτίας του άνισου ανταγωνισμού τους με τις μεγάλες επιχειρήσεις διαλύονται, με αποτέλεσμα να κορυφώνεται η ανεργία.

Πολλοί επιχειρηματίες δεν αξιοποιούν τα κέρδη τους παραγωγικά με επενδύσεις.

4. Η οικονομία των υπανάπτυκτων χωρών δε μπορεί να ανταποκριθεί στη γρήγορη αύξηση της προσφοράς εργασίας, λόγω του υπερπληθυσμού των χωρών του Τρίτου Κόσμου.

5. Η διεθνής ύφεση της οικονομίας, ο πληθωρισμός, η επενδυτική άπνοια, η είσοδος της τεχνικής στην οικονομία είναι τα κυριότερα αίτια της ανεργίας στη σύγχρονη εποχή.

6. Η έλλειψη σωστού προγραμματισμού για τη λειτουργία επαγγελμάτων δημιουργεί τον κορεσμό σε ορισμένα επαγγέλματα, ενώ σε άλλα επαγγέλματα υπάρχει περιορισμένος αριθμός ατόμων που τα εξασκούν.

7. Πολλές ξένες χώρες που απορροφούσαν το πλεόνασμα των εργατικών χεριών των διαφόρων χωρών έχουν κλείσει την αγορά εργασίας τους, γιατί αντιμετωπίζουν κι αυτές πρόβλημα ανεργίας.

8. Το φαινόμενο της πολυθεσίας και της υπερωριακής απασχόλησης επιτείνει το σοβαρό πρόβλημα της ανεργίας.

9. Οι ώριμοι εργαζόμενοι χάνουν την εργασία τους εξαιτίας της τεχνολογικής προόδου.

10. Η έλλειψη προγραμμάτων για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας αυξάνει την ανεργία.

11. Η έλλειψη κατάλληλου προγραμματισμού, σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προοπτικές της εργασίας, και η ανεπάρκεια επαγγελματικής εκπαίδευσης είναι παράγοντες που υποδαυλίζουν την ανεργία.

12. Από την ανεργία υποφέρουν περισσότερο οι νέοι, οι ανειδίκευτοι εργάτες και οι γυναίκες.

13Η ξενομανία και ο μιμητισμός καταπολεμούν τα εγχώρια προϊόντα και αυξάνουν την ανεργία.

14. Η αστυφιλία, ο υδροκεφαλισμός της Αθήνας, ο συγκεντρωτισμός της δημόσιας διοίκησης αυξάνουν την ανεργία.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

1. Οι άνεργοι νιώθουν παραγκωνισμένοι και καταδικασμένοι από κοινωνία.

2. Οι άνεργοι οδηγούνται στην απαισιοδοξία, στον μηδενισμό, παρανομία, στην εγκληματικότητα, στις επαναστατικές κοινωνικές ιδεολογίες.

3. Οι άνεργοι νέοι νιώθουν ένα πλέγμα ενοχής, γιατί ζουν σε βάρος των οικογενειών τους.

4. Οι άνεργοι νέοι εξαναγκάζονται να ασκούν επαγγέλματα διαφορετικά απ’ αυτά που διάλεξαν οι ίδιοι.

5. Η ανεργία εμφανίζεται έντονα στις τάξεις των Νεοελλήνων που αποφοιτούν από τα Λύκεια ή από τα ΑΕΙ και ΤΕΙ.

6. Οι άνεργοι νέοι συνήθως περιθωριοποιούνται (γίνονται ναρκομανείς, εγκληματίες, αναρχικοί).

7. Η ανεργία δημιουργεί το άγχος, την ανασφάλεια, τις ψυχοπάθειες.

8. Σοβαρές είναι οι κοινωνικές συνέπειες της ανεργίας: χαμηλό βιοτικό επίπεδο, επαιτεία, εγκληματικότητα, ναρκωτικά, απεργίες, εξεγέρσεις.

ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

1. Η απαγόρευση της διπλοθεσίας και ο περιορισμός των υπερωριών θα δώσει νέες θέσεις εργασίας.

2. Οι ιδιωτικές και κρατικές επενδύσεις, η προσέλκυση ξένων κεφαλαίων και η ίδρυση βιομηχανιών, εκεί που υπάρχει μεγάλη αύξηση της ανεργίας, θα περιορίσουν πολύ το οξύ πρόβλημα της ανεργίας.

3. Το κράτος πρέπει να δημιουργήσει καλύτερες ευκαιρίες απασχόλησης.

4.) Το ελληνικό κράτος πρέπει να χρηματοδοτεί εκείνους που θέλουν να μετεγκατασταθούν στην επαρχία, για να ανοίξουν νέες παραγωγικές εργασίες (δηλαδή να δίνει δάνεια με ευνοϊκότερους όρους).

5. ‘Ο επαγγελματικός προσανατολισμός θα συμβάλλει στη μείωση της ανεργίας, γιατί την αντιμετωπίζει προληπτικά και χρησιμοποιεί καλύτερα το εργατικό δυναμικό.

6. Η ανεργία πρέπει να επηρεάσει το νέο στην εκλογή του επαγγέλματός του.

7. Το ελληνικό κράτος οφείλει να δημιουργήσει ίσες ευκαιρίες εξέλιξης σ’ όλους τους νέους και ιδιαίτερα στους μη προνομιούχους.

8. Η ελληνική πολιτεία πρέπει να βελτιώσει ποιοτικά και ποσοτικά την εκπαίδευση και παράλληλα να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας για τους νέους.

9. Οι Νεοέλληνες πρέπει ν’ αλλάξουν νοοτροπία, δηλαδή να πάψουν να υποτιμούν τα χειρωνακτικά επαγγέλματα και να στρέφονται μόνο στις επιστήμες και στις διοικητικές θέσεις.

10. Η στροφή προς τα τεχνικά επαγγέλματα είναι μια λύση για την ανεργία στην Ελλάδα.

11. Το ελληνικό κράτος πρέπει ν’ ανοίξει νέους τομείς οικονομικής δράσης. Συγκεκριμένα μπορεί να πετύχει την επιστημονική ιχθυοκαλλιέργεια, την επιστημονικοποίηση της κτηνοτροφίας, τη χρησιμοποίηση των σύγχρονων μηχανών στη γεωργία, την επέκταση της ανθοκομίας, την κατασκευή μεγάλων δημόσιων παραγωγικών έργων.

12. Η ελληνική πολιτεία οφείλει να αξιοποιήσει τις γυναίκες που κρύβουν σημαντική παραγωγικότητα και παράλληλα να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας για τις γυναίκες.

13. Η ανεργία των γυναικών μπορεί να αντιμετωπιστεί με την ειδίκευση τους σε επαγγέλματα που παίζουν ουσιαστικό ρόλο στην παραγωγή.

14. Ο Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) πρέπει να συνεχίσει και να διευρύνει τα προγράμματα του για επιδότηση νέων θέσεων εργασίας. Να καταβάλλει επιδόματα ανεργίας. Να βρίσκει εργασία σε άνεργους. Να παρέχει επαγγελματική εκπαίδευση απ’ τις σχολές ταχύρρυθμης εκπαίδευσης. Να παρέχει επαγγελματικό προσανατολισμό στους νέους.

14)ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ

Ποιοι λόγοι επέβαλαν την εξειδίκευση σης μέρες μας;

1. Οι ανθρώπινες γνώσεις είναι άπειρες, ενώ η ανθρώπινη διάνοια είναι πεπερασμένη.

2. Σήμερα τα επαγγέλματα είναι περισσότερα, συγκριτικά με το παρελθόν.

3. Οι επιστημονικοί και οι οικονομικοί ανταγωνισμοί είναι διεθνείς.

4) Ο μεγάλος καταμερισμός της εργασίας οδηγεί στην ολοένα και

μεγαλύτερη εξειδίκευση.

5. Η ανάγκη για ποσοτική αύξηση της παραγωγής πηγάζει από την καταναλωτική τάση του σύγχρονου ανθρώπου.

6. Η σύγχρονη κοινωνία απαιτεί εξειδίκευση σε μια ορισμένη εργασία για μια μεγαλύτερη ποσοτική και καλύτερη ποιοτική απόδοση.

7. Η ακρίβεια και η ταχύτητα, ο γρήγορος ρυθμός της σύγχρονης ζωής και οι πολλές ανάγκες είναι τα κύρια γνωρίσματα της εποχής μας.

8. Οι καθημερινές ανάγκες αυξάνονται κατά γεωμετρική πρόοδο, ενώ τα αγαθά παράγονται κατά αριθμητική πρόοδο.

9. Ο άνθρωπος δε μπορεί να κάνει όλες τις εργασίες. Αποδίδει περισσότερο σε μια εργασία που είναι σύμφωνη με τις προτιμήσεις, κλίσεις και δεξιότητες του.

10. Ο εξειδικευμένος άνθρωπος παράγει περισσότερα σε λιγότερο χρόνο

δίνει υπεύθυνες απαντήσεις στα θέματα που απασχολούν τον κλάδο του ·

μελετά ολόπλευρα, βαθιά, λεπτομερειακά, όχι ερασιτεχνικά το αντικείμενο της έρευνας ή της εργασίας του.

Ποια είναι τα θετικά αποτελέσματα της εξειδίκευσης;

• πετυχαίνουμε ταχύτητα και ακρίβεια στην εργασία ·
• παράγουμε περισσότερα αγαθά σε λιγότερο χρόνο ·
• βελτιώνουμε την ποιότητα των προϊόντων μας ·
• ανεβάζουμε το βιοτικό επίπεδο του συνόλου
• βρίσκουμε ευκολότερα και γρηγορότερα λύσεις στα προβλήματα του κλάδου μας·
• αντιμετωπίζουμε με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση το αντικείμενο της ερευνάς μας .
• εξετάζουμε σε βάθος και σε πλάτος το αντικείμενο που μας απασχολεί·
• εμπνέουμε εμπιστοσύνη στους συνανθρώπους μας με τις σωστές και υπεύθυνες απαντήσεις που δίνουμε στα ζητήματα που τους απασχολούν ·
• διαθέτουμε πλούσια πείρα, που βοηθάει στην πιο οικονομική, πιο μαζική, πιο ανώτερη ποιοτικά βιομηχανική παραγωγή ·
• μπορούμε να αντιμετωπίσουμε και να επιλύσουμε καλύτερα τα επιμέρους προβλήματα συγκριτικά με κείνους που έχουν μόνο γενικές εγκυκλοπαιδικές γνώσεις ·
• οργανώνουμε πιο καλά, πιο συστηματικά, πιο μεθοδικά την επιστημονική μας έρευνα ·
• τελειοποιούμε την εργασία μας, αφού συγκεντρώνουμε το ενδιαφέρον μας μόνο σ’ ένα αντικείμενο ·
• μειώνοντας το χρόνο εργασίας αυξάνουμε τον ελεύθερο χρόνο μας. Έτσι τονώνουμε πιο πολύ την έμφυτη κοινωνικότητα μας ·
• γινόμαστε οι «ειδικοί», οι απαραίτητοι για την κοινωνική πρόοδο·
• οργανώνοντας την εργασία μας πάνω σε ορθολογιστικό πρόγραμμα, αυξάνουμε την παραγωγή και γενικά ανεβάζουμε ποιοτικά τη στάθμη της ζωής μας και το βιοτικό επίπεδο του συνόλου ·
• ικανοποιούμε τις προσωπικές μας φιλοδοξίες και παράλληλα τις κοινωνικές ανάγκες.

Ποια είναι τα αρνητικά αποτελέσματα της εξειδίκευσης;

• τυποποιούμε, μηχανοποιούμε την εργασία μας·
• εντοπίζουμε το ενδιαφέρον μας σε μεμονωμένα αντικείμενα·
• θυσιάζουμε την έκταση για να επιδοθούμε στη λεπτομέρεια
• στενεύουμε τον ορίζοντα της γνώσης μας·
• κουράζουμε το νευρικό μας σύστημα με τη μονομερή, ανιαρή και τυποποιημένη εργασία μας ·
• ζημιώνουμε τη δημιουργική μας φαντασία·
• εμποδίζουμε την ελεύθερη εξωτερίκευση του εσωτερικού μας κόσμου ·
• δε προσθέτουμε στο έργο μας κάτι από το «μεράκι» και το «γούστο» μας·
• χάνουμε την ιδιότητα του «καθολικού ανθρώπου», αφού αιχμαλωτιζόμαστε στη μονοδιάστατη λεπτομέρεια · δεν αποδίδουμε στην εργασία που δε μας κεντρίζει το ενδιαφέρον·
• γινόμαστε ατομιστές, υπερόπτες, φίλαυτοι, εγωιστές, αδιάφοροι για την κοινωνική πρόοδο ·
• θυσιάζουμε την ευαισθησία και τη φαντασία στο βωμό του κέρδους, π.χ. γινόμαστε έμποροι και όχι δημιουργοί έργων τέχνης ή επιστήμης·
• αναζητούμε στη φυγή τη λύτρωση από τις καθημερινές ανάγκες ·
• χάνουμε τη χαρά της δημιουργίας, αφού πάντοτε συμμετέχουμε μόνο σε μια φάση της δημιουργίας του έργου ·
• τροφοδοτούμε την αλαζονική αυταπάτη για φιλόδοξες επιδιώξεις τίτλων και αμοιβών, που εξευτελίζουν την ανεκτίμητη αξία κάθε επιστημονικής έρευνας.

Τα υπέρ της επιστημονικής εξειδίκευσης:

• Η επιστημονική έρευνα συσσώρευσε πλήθος γνώσεων, κυρίως στο 19ο και 20ο αιώνα. Έτσι δημιουργήθηκε η ανάγκη διαίρεσης και κατανομής των γνώσεων σε επιμέρους ειδικότητες. Σήμερα οι επιστήμονες αποσχίζονται σε κλάδους.
• Η σημερινή δομή της κοινωνίας και οι σημερινές ανάγκες επιτάχυναν την επιστημονική εξειδίκευση, σαν αναγκαία διέξοδο, για την προώθηση των επιδιώξεων του σύγχρονου ανθρώπου.
• Ο σημερινός επιστήμονας εξειδικεύεται, δηλαδή εντοπίζει τα ενδιαφέροντα του σ’ ένα μόνο τομέα της επιστήμης.
• Ο εξειδικευμένος επιστήμονας προάγει την έρευνα, διανοίγει νέους ορίζοντες στη γνώση, θεωρείται ο «ειδικός», προσφέρει στην κοινωνία τα προϊόντα της επιστημονικής του έρευνας.
• Όσο καλύτερα γνωρίζει ο επιστήμονας το αντικείμενο της ερευνάς του, όσο αμφιβάλλει για τα αποτελέσματα της έρευνάς του, τόσο περισσότερες εφευρέσεις προσθέτει στις παλιές, τόσο περισσότερο ωφελεί το σύνολο.

Τα κατά της επιστημονικής εξειδίκευσης:

• Ο εξειδικευμένος επιστήμονας αυτοπεριορίζεται στην ειδικότητα του και έτσι απομονώνεται από τα κοινωνικά προβλήματα.
• Η επιστημονική εξειδίκευση συντελεί στη διάσπαση της οργανικής ενότητας της επιστήμης.
• Η επιστημονική εξειδίκευση εκμηδενίζει τις πνευματικές και ψυχικές δυνάμεις του επιστήμονα, απονεκρώνει τις δημιουργικές του ικανότητες, γενικά παρεμποδίζει την ολοκλήρωση του.
• Η επιστημονική εξειδίκευση μπορεί να οδηγήσει τον επιστήμονα στην τυποποίηση, στη μονοδιάστατη αντίληψη της ζωής, στην πνευματική μονομέρεια.

Η επιστημονική εξειδίκευση δεν οδηγεί αναγκαστικά στην πνευματική μονομέρεια:

• Αν ο επιστήμονας έχει πολύπλευρα ενδιαφέροντα και δεν απομονώνεται από τα πνευματικά - κοινωνικά προβλήματα της εποχής του, δεν οδηγείται, σαν εξειδικευμένος, στη πνευματική μονομέρεια.
• Αν ο εξειδικευμένος επιστήμονας συνδυάσει την επιστημονική του εξειδίκευση με τη γενική μόρφωση, θα αντιταχθεί στην πνευματική μονομέρεια, στην οποία κινδυνεύει να οδηγηθεί.
• Αν ο εξειδικευμένος επιστήμονας ενημερώνεται στις νεότερες εξελίξεις της επιστήμης του και παράλληλα ενδιαφέρεται για τα επιτεύγματα των άλλων επιστημονικών κλάδων, δεν κινδυνεύει να γίνει μονόπλευρος, μονομερής πνευματικά.
• Αν ο επιστήμονας πιστεύει ότι δεν είναι αρκετή η κατάρτιση του στην οικεία επιστήμη του, όσο μεγάλη κι αν είναι, τότε θα προσπαθεί να πλησιάσει, τουλάχιστο, τους συγγενείς κλάδους των επιστημών ώστε να απελευθερώσει το πνεύμα του από την πνευματική μονομέρεια.
• Αν ο επιστήμονας καλλιεργηθεί εσωτερικά με την ανθρωπιστική παιδεία, αν ικανοποιήσει τα ενδιαφέροντα του, αν ενημερώνεται γύρω από τα επιτεύγματα άλλων επιστημονικών κλάδων, αν εκμεταλλεύεται δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο του, τότε θ’ αποφύγει την πνευματική μονομέρεια, στην οποία τον οδηγεί η υπέρμετρη επιστημονική του εξειδίκευση.

Πώς μπορούν ν’ αντιμετωπισθούν οι κίνδυνοι της εξειδίκευσης;

• Είναι απαραίτητη η εξειδίκευση στην εποχή μας, αρκεί να μην κλείνει το σύγχρονο άνθρωπο σ’ ένα μόνο δίαυλο της γνώσης.
• Χρειάζεται η εξειδίκευση, αλλά και η γενική καλλιέργεια, η ανθρωπιστική μόρφωση.
• Το άτομο που περιορίζει τις γνώσεις του μέσα στα όρια του επαγγέλματος ή της επιστήμης του θ’ αποτύχει στη ζωή. Γι’ αυτό πρέπει το άτομο ν’ αποκτήσει γενικές και ειδικές γνώσεις.
• Η επαγγελματική ή η επιστημονική κατάρτιση δεν είναι αρκετή. Ο σύγχρονος άνθρωπος χρειάζεται πνευματικά εφόδια, για να είναι ολοκληρωμένος και πάνοπλος στον αγώνα της ζωής.
• Η ειδικότητα του καθενός πρέπει να λαμβάνεται ανάλογα με τις κλίσεις του.
• Ο σύγχρονος επιστήμονας πρέπει να εξειδικεύεται συνέχεια, αλλά και να αποφεύγει το αδιέξοδο της πνευματικής μονομέρειας.
• Ο εξειδικευμένος επιστήμονας ή επαγγελματίας πρέπει να φροντίζει τόσο για την ατομική όσο και για την κοινωνική πρόοδο να κατανοεί τους συνανθρώπους του να βλέπει τις επιστημονικές επιτυχίες χωρίς προκαταλήψεις·να ελέγχει την τεχνολογία.

15)ΠΡΟΤΥΠΑ ΚΑΙ ΕΙΔΩΛΑ

Γιατί οι νέοι αναζητούν πρότυπα;

• θέλουν να ικανοποιήσουν την έμφυτη ορμή τους για αναγνώριση των ικανοτήτων τους
• θέλουν με τη μίμηση προτύπων να απελευθερωθούν από την ,ανωνυμία που δημιουργεί ο συνωστισμός στις μεγαλουπόλεις
• εντυπωσιάζονται από τη δόξα των προτύπων ·
• θέλουν με τη μίμηση προτύπων να διαμορφώσουν την προσωπικότητα τους ·
• έχουν την έμφυτη τάση για προσωπολατρεία ·
• θαυμάζουν και εκτιμούν τις αναγνωρισμένες προσωπικότητες.

Ποια πρότυπα ωφελούν τους νέους;

• είναι ηθικά πρόσωπα του παρελθόντος ·
• έχουν ευδοκιμήσει μέσα στον κοινωνικό χώρο ·
• έχουν την εκτίμηση και την αναγνώριση της κοινωνίας ·
• διαπνέονται από ειλικρίνεια ·
• έχουν πρωτοστατήσει στις ιστορικές, κοινωνικές και επιστημονικές μεταβολές
• μπορούν να οδηγήσουν τους νέους στην αυτογνωσία και στον αυτοέλεγχο
• αφυπνίζουν στους νέους την έμφυτη τάση της μίμησης.

• Τα θετικά πρότυπα:

• διαμορφώνουν το χαρακτήρα και αναπτύσσουν την προσωπικότητα του σημερινού νέου ·
• προβάλλουν κοινωνικές αρετές για μίμηση ·
• αποτελούν παραδείγματα αρετής για το σημερινό νέο·
• γεννούν την εμπιστοσύνη και την ασφάλεια στο νέο·
• καλούν το σύγχρονο νέο να συνεργαστεί με τους μεγαλύτερους του για την επίλυση των μεγάλων και δύσλυτων κοινωνικών προβλημάτων ·
• παίζουν διδακτικό ρόλο ·
• φέρνουν μηνύματα του παρελθόντος, τα οποία είναι πολύ χρήσιμα για το παρόν και το μέλλον ·
• κάνουν αισιόδοξο και δραστήριο το σύγχρονο νέο·
• γεμίζουν με ιδανικά και αξίες το σημερινό νέο ·
• συνδέουν το νέο με το παρελθόν ·
• αναπτύσσουν την εθνική συνείδηση του νέου·
• μαθαίνουν στο νέο να εργάζεται, να συνεργάζεται και ν’ αναπτύσσει πρωτοβουλίες-καλλιεργούν την έμφυτη κοινωνικότητα του νέου.

Τα αρνητικά πρότυπα:

• διαψεύδουν τα όνειρα του σημερινού νέου ·
• οδηγούν το νέο σε ηθικές παρεκτροπές ·
• προκαλούν φανατισμό ή προσωπολατρία ·
• προβάλλονται σαν ήρωες και πετυχημένα άτομα ·
• ηρωοποιούνται από το σημερινό νέο ·
• προβάλλονται πολύ από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης·
• οδηγούν το νέο στην τυφλή μίμηση τους ·
• εμποδίζουν το σημερινό νέο να σκέφτεται ήρεμα και αντικειμενικά ·
• μοιάζουν με τα είδωλα·
• προσκολλούν το σύγχρονο νέο με πάθος στις ιδέες και τις αντιλήψεις τους·
• κάνουν το νέο που ακολουθεί με φανατική επιμονή την κοσμοθεωρία τους μονόπλευρο, αδιάλλακτο και ασυμβίβαστο.

Γιατί οι αντιήρωες κατακλύζουν την εποχή μας;

• Ο σημερινός άνθρωπος δεν ντρέπεται για τους συμβιβασμούς και τις υποχωρήσεις του
• ο σύγχρονος άνθρωπος ονειρευτοί τον εύκολο πλουτισμό και την άκοπη ανάδειξη ·
• ο σημερινός άνθρωπος βασίζεται σε απαξίες ·
• ο σύγχρονος άνθρωπος αγωνίζεται με πάθος για υλικές απολαβές
• ο ευδαιμονισμός και ο ωφελιμισμός είναι πόλοι έλξης του σημερινού ανθρώπου ·
• το βόλεμα θεωρείται σαν το μεγαλύτερο ιδανικό της σημερινής ζωής
• το ατομικιστικό πνεύμα δημιουργεί ψευτοήρωες και όχι πραγματικούς ήρωες ·
• η ειδωλολατρία των σταρ (σταρολατρία) στην εποχή μας είναι η νέα θρησκεία ·
• η τάση φυγής από κάθε πρόβλημα δημιουργεί ψευτοήρωες·
• σήμερα δεν απονέμεται τιμή στους ήρωες της καθημερινής ζωής (γονείς, δασκάλους, επιστήμονες . . .)
• ο πραγματικός ήρωας είναι συνεπής στις ιδέες και στα «πιστεύω», του, ενώ ο ψευτοήρωας αλλάζει ιδέες, προκειμένου να πετύχει τη γρήγορη και άκοπη ανάδειξη του.

16)ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΧΡΟΝΟΣ

 Ο ελεύθερος χρόνος είναι απαραίτητος για τους σημερινούς μαθητές γιατί:

• ο γρήγορος ρυθμός της σχολικής ζωής δημιουργεί άγχος στους μαθητές.
• η πολύωρη μελέτη υποσκάπτει την ψυχική υγεία των μαθητών.
• η μονότονη ζωή των μαθητών (σπίτι - σχολείο) δημιουργεί ανία και κούραση ψυχική στους μαθητές.
• η ψυχαγωγία, η μελέτη εξωσχολικών βιβλίων και η επικοινωνία με τους φίλους είναι ανάγκες των σημερινών μαθητών.
• ο αθλητισμός και η αυτομόρφωση είναι στόχοι των μαθητών για τον ελεύθερο χρόνο τους.

Γιατί η ψυχαγωγία θεωρείται βασική ανάγκη του σημερινού ανθρώπου;

• γεμίζει τις ελεύθερες ώρες του.
• τονώνει και ανανεώνει τον οργανισμό του.
• απομακρύνει τον άνθρωπο από τη μονότονη και ανιαρή εργασία του.
• ξεκουράζει τον άνθρωπο με την αλλαγή παραστάσεων.
• φέρνει το γέλιο μέσα σε χαρούμενο περιβάλλον.
• προσφέρει διέξοδο στη σωματική ή στην πνευματική του κούραση.
• χαλαρώνει τα νεύρα του, διώχνει τις σκοτούρες και τις στενοχώριες του.
• πλουτίζει τον άνθρωπο ψυχικά και συναισθηματικά.
• εξυψώνει τον άνθρωπο πνευματικά και ηθικά.
• ανανεώνει σωματικά και ψυχικά τον άνθρωπο.
• χαρίζει ευχάριστες στιγμές στον άνθρωπο.
• βελτιώνει την αποδοτικότητα του ανθρώπου στην καθημερινή του εργασία.
• δίνει νόημα στον καθημερινό μόχθο του ανθρώπου.
• καταπολεμά την απαισιοδοξία, τη στενοχώρια και τη μελαγχολία του σημερινού ανθρώπου.
• δημιουργεί κοινωνικές σχέσεις.

Ποια η σημασία της ψυχαγωγίας στη ζωή του νέου;

• αναπτύσσεται σωματικά και πνευματικά.
• αξιοποιεί δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο του.
• πλουτίζει τα ενδιαφέροντα του.
• αυτομορφώνεται με εξωσχολικά βιβλία.
• ξεκουράζεται με την αλλαγή εντυπώσεων (π.χ. στις εκδρομές αλλάζει παραστάσεις).
• πετυχαίνει τη σωματική και την ψυχική του ευεξία με τον αθλητισμό.
• αντιμετωπίζει αισιόδοξα το μέλλον του.
• εξευγενίζεται και εξανθρωπίζεται (με την ενεργητική και καλή ψυχαγωγία).
• ισχυροποιεί και ηθικοποιεί το χαρακτήρα του.
• δημιουργεί καλές κοινωνικές σχέσεις.
• νιώθει τη χαρά και την ομορφιά της ζωής στα έργα τέχνης (στη μουσική, στο χορό, στο θέατρο, στον κινηματογράφο), στο παιγνίδι και. στις γιορτές.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΧΡΟΝΟΥ

1. Ψυχαγωγία: Στην τεχνοκρατούμενη εποχή μας η ψυχαγωγία που ακολουθεί το μέτρο αποτελεί οργανική και ψυχολογική ανάγκη του μηχανοποιουμένου σύγχρονου ανθρώπου. Στον ελεύθερο χρόνο του ο άνθρωπος μπορεί να συμμετέχει σε ψυχαγωγικές εκδηλώσεις, να παρακολουθεί επιμορφωτικά, καλλιτεχνικά και ψυχαγωγικά προγράμματα στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση. Η ενεργητική ψυχαγωγία καταπολεμά το άγχος, την ανία, την πλήξη. Είναι ανάγκη να φροντίζει η Πολιτεία για την ποιότητα της ψυχαγωγίας.

Με τη σωστή ψυχαγωγία θα κάνει η Πολιτεία όλους τους πολίτες της δέκτες της πολιτιστικής τους κληρονομιάς, και θα ανεβάσει τη μορφωτική στάθμη του λαού.

2. Ταξίδια: Ο άνθρωπος, που καταφεύγει στις περιηγήσεις, τις εκδρομές και τα ταξίδια, απομακρύνεται από τις σκοτούρες της καθημερινής ζωής. Ξεκουράζεται με την αλλαγή παραστάσεων και εντυπώσεων. Αποκτά γνώσεις και πείρα. Γνωρίζει νέους τόπους, αρχαιολογικούς θησαυρούς, ήθη και έθιμα άλλων λαών.

3. Αυτομόρφωση: Στον ελεύθερο χρόνο του ο άνθρωπος και ιδιαίτερα ο νέος μπορεί να αυτομορφώνεται. Ο μαθητής μελετά εξωσχολικά βιβλία. Ο νέος εξοικειώνεται με τις καλές τέχνες, μελετά κλασικά λογοτεχνικά έργα, συγκινείται με την αρμονία της καλής μουσικής. Ο σύγχρονος άνθρωπος παρακολουθεί κινηματογραφικά ή θεατρικά έργα, που ψυχαγωγούν και μορφώνουν. Νιώθει την ομορφιά της ζωής με τα έργα της τέχνης. Με τις ωραίες εικόνες της τέχνης σχηματίζει μέσα του ένα σύστημα ιδεών. Παραδειγματίζεται από τα καλά πρότυπα που προβάλλουν οι καλές τέχνες.

4. Κοινωνικές σχέσεις: Ο άνθρωπος μπορεί στον ελεύθερο χρόνο του να συμμετέχει σε ομάδες κοινωνικής δράσης (σε εκπολιτιστικούς και εξωραϊστικούς συλλόγους, σε συλλόγους κοινωνικής πρόνοιας, προστασίας του περιβάλλοντος). Οι μαθητές οργανώνοντας πολιτιστικές δραστηριότητες προάγονται πνευματικά και ψυχικά. Ο σύγχρονος άνθρωπος συμμετέχοντας στις ονομαστικές γιορτές των συγγενών ή φίλων του ψυχαγωγείται, εκπληρώνει τις κοινωνικές του υποχρεώσεις και δημιουργεί καλές κοινωνικές σχέσεις.

5. Γιορτές: Όλες οι γιορτές (ονομαστικές, θρησκευτικές, εθνικές και τοπικές) έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη ζωή του σημερινού ανθρώπου.

Οι γιορτές γεμίζουν τον ελεύθερο χρόνο, προσφέρουν ποικίλες ωφέλειες (σωματικές, πνευματικές, ηθικές). Οι γιορτές διασκεδάζουν και ψυχαγωγούν, προβληματίζουν και προβάλλουν καλά πρότυπα, εξευγενίζουν την ψυχή και ομορφαίνουν τη ζωή του ανθρώπου.

Οι θρησκευτικές γιορτές αφυπνίζουν τη θρησκευτική συνείδηση του ανθρώπου. Οι εθνικές γιορτές διδάσκουν ότι η εθνική ελευθερία στηρίζεται στο αίμα των ηρώων, στην πέννα των λογίων και στο χρήμα των εθνικών ευεργετών. Οι τοπικές γιορτές διαιωνίζουν τις τοπικές παραδόσεις, προβάλλουν τοπικούς ήρωες ή ευεργέτες για μίμηση, διαφημίζουν τον τόπο με τον τουρισμό.

Οι ονομαστικές γιορτές συσφίγγουν τους οικογενειακούς και τους φιλικούς δεσμούς.

Δίκαια είπε ο Δημόκριτος ότι «η ζωή του ανθρώπου χωρίς γιορτές μοιάζει με μεγάλη οδοιπορία χωρίς πανδοχείο, χωρίς όαση μέσα στην καθημερινή ρουτίνα».

6. Αθλητισμός :Ο αθλητής με τις επιδόσεις του στα διάφορα αγωνίσματα καλλιεργεί το σώμα και την ψυχή του αρμονικά. Αποκτά αισιοδοξία, θάρρος, αυτοπεποίθηση, αυτοκυριαρχία. Γεμίζει τον ελεύθερο χρόνο του. Επίσης ο φίλαθλος αποκομίζει σωματικά και ψυχικά οφέλη παρακολουθώντας το αγαπημένο του σπορ. Ψυχαγωγείται αφιερώνοντας τον ελεύθερο χρόνο του στον αθλητισμό.

17)ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ

 Ορισμός:Είναι η οργανωμένη προσπάθεια, που σκοπό έχει ν’ αξιοποιηθεί τον ελεύθερο χρόνο του ατόμου με μορφές δραστηριότητας που οδηγούν στη πνευματική αναζήτηση, ευχαρίστηση, φυγή από τη μονοτονία και τη ρουτίνα· είναι αγωγή της ψυχής με ταυτόχρονη απομάκρυνση από τις φροντίδες της καθημερινότητας που κουράζουν σωματικά, πνευματικά και ψυχικά τον άνθρωπο.

Ετυμολογία: Προέρχεται από το ρήμα ψυχαγωγώ (<ψυχή + άγω) = τέρπω την ψυχή το πνεύμα.

Μορφές Ψυχαγωγίας

Α. γνήσια ψυχαγωγία

• Άθληση (ατομική και ομαδική).
• Ποιοτικό θέαμα και ακρόαμα (θέατρο, κινηματογράφος, μουσική, εικαστικές τέχνες).
• Επαφή με τη φύση.
• Τα ταξίδια που ευνοούν την επικοινωνία με άλλους πολιτισμούς.
• Συμμετοχή σε πολιτιστικές - καλλιτεχνικές δραστηριότητες.
• Επικοινωνία με φιλικά πρόσωπα.
• Ανάγνωση βιβλίων γενικότερου εξωεπαγγελματικού ενδιαφέροντος.
• Ερασιτεχνισμός που αναδεικνύει τη δημιουργικότητα του ατόμου.

Β. Νόθη Ψυχαγωγία:

• οι κάθε είδους καταχρήσεις (χαρτοπαιξία, οινοποσία, παραμονή σε ανθυγιεινούς χοίρους, κλπ.), οι οποίες όχι μόνο δε μεταμορφώνουν, αλλά παραμορφώνουν τον εσωτερικό κόσμο και οδηγούν στον ψυχικό κλονισμό, στην αλλοτρίωση.
• η εκτόνωση στο γήπεδο μέσα) εκδηλώσεων χουλιγκανισμού.» ηλεκτρονικά παιχνίδια (καλλιεργούν την εσωστρέφεια, εμποδίζουν την επικοινωνία).
• η χρήση των μηχανών και η μανία της ταχύτητας (εγκυμονεί κινδύνους για τη σωματική ακεραιότητα, οδηγεί τους νέους στην ταύτιση της αξίας τους με τα αντικείμενα χρήσης).
• παρακολούθηση χαμηλής ποιότητας πολιτιστικών έργων (εμπορικό θέαμα ή ακρόαμα, προγράμματα ευτελούς αισθητικής, όπως τηλεοπτικές σειρές, στις οποίες προβάλλονται αρνητικά πρότυπα και υποβαθμίζεται το αισθητικό κριτήριο, θεάματα, στα οποία κυριαρχεί η αισχρολογία που υποτιμά τη νοημοσύνη και την αισθητική.

Σημασία της Ψυχαγωγίας

• Επενεργεί θετικά στον ψυχισμό του ανθρώπου:
• απαλλαγή από βιοτικές μέριμνες
• αποσυμπίεση από άγχη, εσωτερική ένταση
• εξασφάλιση συναισθηματικής ισορροπίας (μέσω επικοινωνίας κλπ). ·» Συντελεί στην πνευματική καλλιέργεια:
• Ανανεώνει τις πνευματικές δυνάμεις του ανθρώπου
• Οξύνει την κρίση, τη δημιουργική φαντασία, την αυτενέργεια.
• Καλλιεργούνται οι κλίσεις και διευρύνονται τα ενδιαφέροντα του ανθρώπου.
• Παρέχει ερεθίσματα για δημιουργία.
• Συντελεί στην κοινωνικοποίηση του ανθρώπου και στην καλλιέργεια κοινωνικών αρετών μέσω της συλλογικής ψυχαγωγίας:
• πνεύμα συνεργασίας, ομαδικότητας, περιστολή του ατομισμού
• διάθεση συμμετοχής σε κοινές δραστηριότητες - εκδηλώσεις.
• Συμβάλλει στην ηθικοποίηση του ατόμου:
• με την προβολή θετικών προτύπων (τέχνη, κινηματογράφος)
• με την αποβολή του εγωισμού, του αθέμιτου ανταγωνισμού (στις συλλογικές δραστηριότητες).
• Επιδρά ευεργετικά στη βιολογική κατάσταση του ατόμου:
• Ξεκουράζει και ασκεί το σώμα
• Ενισχύει τη σωματική υγεία και ευεξία.
• Αναπτύσσει την αισθητική μέσω των καλλιτεχνικών ερεθίσματος.
• Διαμορφώνει την οικουμενική συνείδηση:
• μέσω του αθλητισμού (διεθνών συναντήσεων)
• με τις πολιτιστικές ανταλλαγές μεταξύ των λαών, μέσω κοινών ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων.

18)ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Οι σύγχρονες κοινωνίες διαβιούν σε έναν κόσμο, στον οποίο η ανάπτυξη της τεχνικής και των επιστημών οδήγησε και μπορεί να οδηγήσει ακόμα σε σημαντικές βελτιώσεις του επιπέδου ζωής, της υγείας και της ευημερίας των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Οι αγώνες για δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη οδήγησαν πολλές κοινωνίες, στις οποίες υπήρχαν καταπιεστικά δικτατορικά καθεστώτα, στην εγκαθίδρυση δημοκρατικής διακυβέρνησης και στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ωστόσο, ο κόσμος που ζούμε απέχει ακόμη πολύ από το να είναι ένας κόσμος της ειρήνης, της ασφάλειας, της δημοκρατίας, της κοινωνικής δικαιοσύνης.

Πώς γίνεται φανερό αυτό; Από το γεγονός ότι: Ενώ σε μερικές κοινωνίες μεγάλο μέρος του πληθυσμού έχει εξασφαλίσει δικαίωμα στην εργασία, στην εκπαίδευση, στην ελευθερία της έκφρασης, στην υγεία και ασφάλεια, στην κατοικία κτλ., σε άλλες κοινωνίες ή σε κάποιο τμήμα του πληθυσμού των ίδιων των κοινωνιών τα δικαιώματα αυτά δεν θεωρούνται κεκτημένα. Για τα μέλη των κοινωνιών που στερούνται αυτών των βασικών αγαθών και υπηρεσιών, ο κόσμος μας είναι κόσμος της απελπισίας, της στέρησης και της απειλής.

Τις καταστάσεις που αναφέραμε πριν, οι οποίες δεν είναι επιθυμητές για μεγάλα σύνολα κοινωνικών ομάδων και για τις οποίες καταβάλλονται προσπάθειες βελτίωσης τους, ώστε να μην προκαλούν αυτού του είδους τα αισθήματα και τη δυσφορία στους πολίτες, θα μπορούσαμε να τις χαρακτηρίσουμε ως κοινωνικά προβλήματα.

Το τι όμως χαρακτηρίζεται ως κοινωνικό πρόβλημα σε κάθε κοινωνία εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως π.χ το σύστημα αξιών, τις ομάδες πίεσης και συμφερόντων, τη μορφή εξουσίας κτλ. Επομένως ο χαρακτηρισμός μιας κατάστασης ως κοινωνικό πρόβλημα διαφέρει όχι μόνο από κοινωνία σε κοινωνία, αλλά και μέσα στην ίδια κοινωνία (π.χ άλλες ομάδες μπορεί να θεωρούν μια κατάσταση ως κοινωνικό πρόβλημα και άλλες όχι). Ακόμα διαφέρουν μέσα στο χρόνο. Άλλες καταστάσεις χαρακτηρίζονταν ως κοινωνικό πρόβλημα πριν από μερικά χρόνια και άλλες σήμερα.

Διαφορές ατομικού και κοινωνικού προβλήματος. Τα κοινωνικά προβλήματα διαφέρουν από τα ατομικά όχι τόσο ως προς τα χαρακτηριστικά, αλλά κυρίως: α) ως προς την έκταση του αριθμού των ατόμων που επηρεάζουν, π.χ όταν κάποιος είναι αναλφάβητος, ή άστεγος, ή άνεργος κλπ, αυτό δεν συνιστά κοινωνικό, αλλά ατομικό πρόβλημα. Αντίθετα όταν έχουμε ολόκληρες ομάδες πληθυσμού αναλφάβητες, ή άστεγες, ή άνεργες τότε μπορούμε να μιλάμε για κοινωνικό πρόβλημα. β) ως προς τη μεθοδολογία αντιμετώπισης του, καθώς στο ατομικό πρόβλημα πολύ μεγάλο ρόλο παίζει το ίδιο το άτομο. Ενώ αντίθετα στην περίπτωση του κοινωνικού προβλήματος, σημαντικό ρόλο παίζει ο τρόπος που δρα η ίδια η κοινωνία για την αντιμετώπιση του π.χ με τους νόμους που ψηφίζει ή με την κοινωνική πολιτική που ασκεί.

Τα αίτια των κοινωνικών προβλημάτων και ο τρόπος αντιμετώπισης τους. Οι κοινωνικές ανισότητες και οι ταξικές διαστρωματώσεις δημιουργούν διαφοροποιήσεις μεταξύ των διαφόρων κοινωνικών ο­μάδων. Πολλά από τα προβλήματα που αναφέραμε είναι απόρροια του παγκοσμίου συστήματος διαστρωμάτωσης, της μεγάλης ανισότητας μεταξύ πλουσίων και φτωχών χωρών, μεταξύ των αναπτυγμένων χωρών του βιομηχανικού Βορρά και των χωρών του προς ανάπτυξη και υποβαθμισμένου Νότου. Για παράδειγμα ας θυμηθούμε εδώ μερικά στοιχεία από το μάθημα της γεωγραφίας για τα βιομηχανικά κυρίως προϊόντα, τον ορυκτό πλούτο, τον πληθυσμό κλπ κάθε χώρας και ας τα συγκρίνουμε.

Άλλα όμως κοινωνικά προβλήματα συνδέονται με το σύστημα διαστρωμάτωσης και κοινωνικών ανισοτήτων που επικρατεί μέσα στην ίδια τη χώρα. Για παράδειγμα δεν είναι μόνο οι διαφορές μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών, αλλά και οι διαφορές μέσα στην ίδια τη χώρας μας. Απολαμβάνουν όλα τα παιδιά της χώρας μας το αγαθό της εκπαίδευσης ή της περίθαλψης ή της κατοικίας;

Τα κοινωνικά προβλήματα του σύγχρονου κόσμου δεν μπορούν να διαχωρισθούν αυστηρά κατά γεωγραφικές περιοχές καθώς δεν μπορούν για πολύ καιρό να περιορισθούν σε μια περιοχή.

Οι κοινωνικοί επιστήμονες προσπαθούν να βρουν τις αιτίες και να αντιμετωπίσουν τα κοινωνικά προβλήματα. Ορισμένοι από αυτούς (π.χ ψυχολόγοι) προσπαθούν να βρουν τη λύση δίνοντας έμφαση στα χαρακτηριστικά, στη συμπεριφορά, στις εμπειρίες και γενικά στην ψυχολογία των ατόμων (ατομοκεντρική προσέγγιση), ενώ κάποιοι άλλοι (όπως οι κοινωνιολόγοι) την αναζητούν στις κοινωνικές συνθήκες, στη δομή του πολιτικού και κοινωνικού συστήματος και στα χαρακτηριστικά της οικονομίας (κοινωνιοκεντρικη προσέγγιση). Ωστόσο αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι η αλληλο-υποστήριξη και αλληλο-συμπλήρωση των δυο προσεγγίσεων επιφέρει τα καλύτερα αποτελέσματα.

ΑΓΧΟΣ

1. Αίτια

• καταπιεστική οικογένεια
• αυστηρό εξεταστικό σύστημα
• παρεμβατική κοινή γνώμη
• πολυπραγμοσύνη
• ανταγωνιστική κοινωνική δομή
• Μ.Μ.Ε. (δελτία ειδήσεων)
• εξωπραγματικά πρότυπα
• ανεργία-οικονομικές δυσκολίες, επαγγελματική αποκατάσταση
• καταναλωτική μανία εποχής (υλιστικές τάσεις)
• αστυφιλία, μεγαλουπόλεις
• απομάκρυνση από το φυσικό περιβάλλον, μόλυνση περιβάλλοντος
• περιορισμός ελεύθερου χρόνου, έντονος ρυθμός ζωής
• μονοτονία-ρουτίνα
• ασθένειες, ψυχολογικά προβλήματα
• επιφανειακές κοινωνικές επαφές-απουσία διαλόγου
• επισφαλής ειρήνη-πόλεμοι (πυρηνική καταστροφή)
• καταστροφή φυσικού περιβάλλοντος
• βία, εγκληματικότητα
• πνευματική ξηρασία, κενή ζωή
• απουσία αυτογνωσίας
• ανυπαρξία διεξόδων: άθληση, πολιτισμός, ωφέλιμες ασχολίες...
• Ψυχολογικές μεταπτώσεις εφηβείας

 

2. Συνέπειες

• ψυχο-σωματικά προβλήματα
• ηρεμιστικά, ναρκωτικά, κάπνισμα, αλκοόλ
• επισφαλής υγεία: άσθμα, καρδιαγγειακές παθήσεις...
• βίαια ξεσπάσματα, αυτοκαταστροφικές τάσεις
• εσωτερίκευση, εσωστρέφεια
• αυτοκτονία
• αποξένωση ανθρώπων
• έλλειψη αυτοελέγχου νηφάλιας σκέψης & δράσης
• αλλοτρίωση
• απουσία κινήτρου για δράση δημιουργία
• ανευθυνότητα

3. Τρόποι αντιμετώπισης

• οικογενειακή θαλπωρή
• θρησκευτική πίστη
• σχολική αρωγή
• περιορισμός ανεργίας, σωστός επαγγελματικός προσανατολισμός
• προγραμματισμός, οργάνωση
• αξιόλογες κοινωνικές και προσωπικές σχέσεις 
• δημιουργική αξιοποίηση ελεύθερου χρόνου
• διέξοδοι: άθληση, ψυχαγωγία...
• συνεχής επαφή με τη φύση
• ολοκλήρωση προσωπικότητας
• ισορροπημένη  διατροφή
• ψυχολογική υποστήριξη

Η ΦΤΩΧΕΙΑ

Η Φτώχεια ως κοινωνικό πρόβλημα. Στον πλανήτη μας ζουν σήμερα 5,66 δισεκατομμύρια άνθρωποι από τους οποίους 1 δις περίπου σε κατάσταση φτώχειας, με την έννοια ότι αγωνίζονται καθημερινά για να εξασφαλίσουν την απλή επιβίωση τους.

Ορισμός της φτώχειας. Όμως πώς ορίζεται τελικά η φτώχεια; Επειδή δεν είναι εύκολο να αποτιμηθούν κοινά στοιχεία για τον ορισμό της φτώχειας, οι κοινωνικοί επιστήμονες επέλεξαν ως κριτήριο ένα κρίνο χαρακτηριστικό, το εισόδημα και με βάση αυτό μετρούν τη φτώχεια σε απόλυτη και σχετική. Συνήθως μιλούν για απόλυτη φτώχεια όταν το επίπεδο του εισοδήματος δεν φτάνει να καλύψει ούτε καν τις βασικές ανάγκες (τροφή, στέγη, ενδυμασία, υγεία). Ας σκεφτούμε εδώ μερικά τέτοια παραδείγματα. Έχουν όλοι οι κάτοικοι στον πλανήτη ή στη χώρα μας εξασφαλισμένη στέγη, ή τροφή ή περίθαλψη κλπ;

Αντίθετα μιλούν για σχετική φτώχεια όταν το επίπεδο εισοδήματος, αν και φτάνει να καλύψει τις βασικές ανάγκες, δεν επαρκεί για την ικανοποίηση συνηθισμένων αναγκών, όπως αυτές προσδιορίζονται από την κάθε κοινωνία σε δεδομένη στιγμή και συμφωνά με το καταναλωτικό της πρότυπο. Για παράδειγμα μια οικογένεια που ενώ καλύπτει τις βασικές της ανάγκες δεν μπορεί να διαθέσει χρήματα για σπουδές των παιδιών της, θεωρείται ότι είναι σχετικά φτωχή σε μια συγκεκριμένη κοινωνία, όπου συνήθως όλες οι οικογένειες μπορούν να διαθέσουν χρήματα για σπουδές.

Συνήθως αυτός ο προσδιορισμός της σχετικής φτώχειας, έχει να κάνει με το πώς ορίζονται κάθε φορά «οι βασικές ανάγκες» και τα «όρια» της φτώχειας. Το τι είναι όμως «βασικές ανάγκες» για τους ανθρώπους είναι κάτι που ποικίλει ιστορικά και κοινωνικά. Αντανακλά το τεχνολογικό και πολιτισμικό επίπεδο μιας κοινωνίας. Πολλοί κάτοικοι ορισμένων περιοχών του τρίτου κόσμου δεν θα μπορούσαν να διανοηθούν ότι η ύπαρξη κεντρικής θέρμανσης και λουτρού μέσα στο σπίτι ή η οδοντιατρική περίθαλψη αποτελούν «βασικές ανάγκες» τους.

Η φτώχεια είναι ένα οικουμενικό φαινόμενο και έχει να κάνει κυρίως με την παγκόσμια διαστρωμάτωση, την παγκόσμια οικονομία και τις κοινωνικές ανισότητες, καθώς σχετική κυρίως φτώχεια συναντάμε σε όλα τα κράτη, ακόμα και στα οικονομικά ισχυρά.

Αίτια της φτώχειας. Ποιες είναι όμως οι αιτίες της φτώχειας;

Μια από τις βασικότερες αιτίες της φτώχειας είναι η κοινωνική διαστρωμάτωση, η οποία είναι χαρακτηριστικό της κοινωνίας και δεν υποδηλώνει μόνο διαφορές μεταξύ των ατόμων. Η άνιση κατανομή των πλουτοπαραγωγικών πηγών (γης, υπεδάφους, υδάτων κλπ), του εισοδήματος και των περιουσιακών στοιχείων μεταξύ των ατόμων και των

Άλλες αιτίες είναι η προκατάληψη, οι διακρίσεις και ο ρατσισμός απέναντι σε ορισμένες κοινωνικές ομάδες (π.χ των τσιγγάνων, των οικονομικών προσφυγών, των φορέων του ΑΙDS, των ατόμων με ειδικές ανάγκες κτλ.). Ακόμα αιτίες φτώχειας είναι ο πόλεμος, οι φυσικές καταστροφές και οι αλλαγές στην τεχνολογία, που προκαλούν ευρύ φάσμα ανεργίας, καθώς οι μηχανές αντικαθιστούν όλο και περισσότερα εργατικά χέρια.

Επιδείνωση της φτώχειας στο επίπεδο του κοινωνικού συνόλου προκαλούν και τα φαινόμενα της φοροδιαφυγής (μη καταβολής στο κράτος χρηματικών ποσών που προέρχονται από οικονομικές δραστηριότητες) και της παραοικονομίας (η μη επίσημη καταγραφή από το κράτος των οικονομικών δραστηριοτήτων). Τα δυο αυτά φαι­νόμενα από τη μια αυξάνουν το ατομικό εισόδημα αυτών που εμπλέκονται, αλλά από την άλλη, συμβάλλουν στην απώλεια σημαντικών εσόδων του κράτους, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την καταπολέμηση της ανεργίας κτλ.

Η φτώχεια εκτός από τα γεωγραφικά και κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά των κρατών σχετίζεται και με:

Α) Την ηλικία (κυρίως πλήττονται οι νέοι και οι ηλικιωμένοι).

Β) Τη φυλή και την εθνικότητα που προσδιορίζουν ως μειονότητες τα άτομα ή τις ο­μάδες όταν βρίσκονται εκτός της χώρας τους (π.χ. Αλβανοί, Αιθίοπες, Φιλλιππινέζοι κ.ά. στην Ελλάδα ή Έλληνες σε άλλες χώρες).

Γ) Το φύλο (οι γυναίκες π.χ πλήττονται περισσότερο και συνήθως αποκλείονται από

υψηλόβαθμες θέσεις εργασίας).

Δ) Τη μορφή της οικογένειας (κυρίως οι μονογονεϊκές οικογένειες οποιασδήποτε μορ­φής ή οι πολυπληθείς πυρηνικές είναι πιο ευάλωτες).

Ε) Το επίπεδο εκπαίδευσης και κατάρτισης (οι αναλφάβητοι για παράδειγμα ή όσοι έχουν ελλιπή κατάρτιση σε κάποιο τομέα δυσκολεύονται περισσότερο να βρουν εργασία, ή αμείβονται πολύ χαμηλά κτλ.).

Για τα φτωχά κυρίως κράτη τα αίτια της φτώχειας συνδέονται με:

α)Την απουσία της τεχνολογίας και κυρίως της βιομηχανικής και γεωργικής τεχνολογίας και της εξειδίκευσης.

β)Την αύξηση του πληθυσμού, τον οποίο η οικονομία δεν μπορεί να συντηρήσει.

γ) Τα πολιτισμικά πρότυπα (π.χ θρησκευτικά πιστεύω, ήθη και έθιμα, θεσμοί δικαίου, οργάνωση ζωής, ανεπάρκεια εκπαιδευτικού συστήματος κ.τλ.).

δ) Την κοινωνική διαστρωμάτωση (στις φτωχές χώρες είναι εξαιρετικά άνιση)

ε) Την ανισότητα ως προς τα φύλα (η κοινωνική θέση της γυναίκας είναι πολύ χα­μηλή, σε ορισμένες χώρες πολλές γυναίκες αποκλείονται από πολλά δικαιώματα και αρκετές θανατώνονται γιατί δεν έχουν προίκα).

στ) Τις διεθνείς / παγκόσμιες σχέσεις εξουσίας. Δηλαδή τις σχέσεις μεταξύ των κρατών. (Συνήθως τα ισχυρά οικονομικά κράτη εκμεταλλεύονται τους φυσικούς και ανθρώπινους πόρους των φτωχών και σε πολλές περιπτώσεις δημιουργούν ένα κα­θεστώς αποικιοκρατίας).

Επειδή ένα χαρακτηριστικό της φτώχειας είναι η αναπαραγωγή της από γενιά σε γενιά μέσω των περιουσιακών στοιχείων, με τα οποία κληρονομούνται συνήθως τα κοινωνικά χαρακτηριστικά, η φτώχεια διαιωνίζει τις κοινωνικές ανισότητες. Η φτώχεια δεν εξαρτάται μόνο από το κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον, αλλά και από τα ατομικά χαρακτηριστικά του καθενός (τη θέληση, τις προσδοκίες, την επιμονή κλπ) ή ακόμα και από διάφορα απρόοπτα συμβάντα της ζωής π.χ μια ασθένεια, ή μια αναπηρία από τροχαίο ατύχημα κ.τλ.

Συνέπειες της φτώχειας.

Με βάση τα όσα αναφέραμε παραπάνω γίνεται φανερό ότι η φτώχεια επιφέρει άμεσες συνέπειες τόσο στα άτομα, όσο και στην κοινωνία ολόκληρη και γίνεται αιτία δημιουργίας μιας σειράς άλλων προβλημάτων (πείνας, πολέμων, ασθενειών, μεταναστεύσεων, θανάτων, βίας, ρατσισμού, ξενοφοβίας κλπ). Ένα φτωχό άτομο έχει πολλές πιθανότητες να αποκλεισθεί από πολλά κοινωνικά αγαθά και σημαντικούς τομείς και δραστηριότητες της κοινωνίας όπως π.χ η εκπαίδευση, η περίθαλψη, η εργασία, η ψυχαγωγία κ.τ.λ. Και αν οι συνέπειες της φτώχειας που περιγράψαμε πριν είναι τόσο σημαντικές για το άτομο, μπορούμε να φαντασθούμε ποιες είναι για την κοινωνία. Τι προβλήματα δηλαδή αντιμετωπίζει μια φτωχή κοινωνία ή ένα φτωχό κράτος, όταν δεν μπορεί να παράγει αγαθά και υπηρεσίες που είναι απαραίτητα για την διαβίωση του πληθυσμού του! Έτσι η πείνα, οι ασθένειες, ο αναλφαβητισμός, οι επιδημίες, η ανεργία και τόσα άλλα προβλήματα γίνονται αιτία καθυστέρησης της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης στις φτωχές χώρες. Παράλληλα τα προβλήματα αυτά με τη σειρά τους δημιουργούν προβλήματα άλλα όπως η βία, η πορνεία, η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ακόμα και η διάλυση των δημοκρατικών θεσμών και η επιβολή ολοκληρωτικών καθεστώτων, είναι συνήθη φαινόμενα στις φτωχές χώρες. Όμως δεν θα πρέπει να λησμονούμε, αυτό που και σε άλλο σημείο αναφέραμε, ότι μεγάλα προβλήματα εξαιτίας της φτώχειας αντιμετωπίζουν και οι οικονομικά και κοινωνικά αναπτυγμένες χώρες, στις οποίες ολόκληρες κοινωνικές ομάδες είναι άνεργες, άστεγες, αναλφάβητες κτλ.

Αντιμετώπιση της φτώχειας.

Στο ερώτημα πώς μπορεί να αντιμετωπισθεί η φτώχεια, η απάντηση θα μπορούσε να είναι ότι:

• Η φτώχεια μπορεί να αντιμετωπισθεί κυρίως με την καταπολέμηση των αιτίων που την προκαλούν και ειδικότερα με την αναδιανομή του πλούτου και του εισοδήματος, ώστε να μειωθούν οι κοινωνικές ανισότητες.
• Η πολιτεία από την πλευρά της αλλά και το ίδιο το άτομο από τη δική του θα πρέπει να φροντίζουν ώστε να υιοθετούνται θεσμοί και τρόποι συμπεριφοράς που θα διευκολύνουν την καταπολέμηση της φτώχειας. Από την πλευρά της πολιτείας λοιπόν τίθεται ένα πολιτικό και οικονομικό πρόβλημα, να αποφασίσει κατά πόσον και σε ποια έκταση θα δημιουργήσει θεσμούς, οι οποίοι θα εξασφαλίζουν τους πολίτες της από την φτώχεια και την εξαθλίωση. Τέτοιοι θεσμοί μπορούν να δημιουργηθούν και να λειτουργήσουν με την κοινωνική πολιτική που ασκεί το κράτος (Κράτος Πρόνοιας), λαμβάνοντας μέριμνα για τους οικονομικά ασθενέστερους, τους ηλικιωμένους, τους ανάπηρους, τα παιδιά και τις μητέρες.
• Το άτομο τώρα από την πλευρά του θα πρέπει κι εκείνο να έρχεται αρωγός της πολιτείας και παράλληλα με τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων του να φροντίζει να ασκεί τα καθήκοντα του και τις υποχρεώσεις του. Η ενέργεια όμως που θα βοηθήσει ιδιαίτερα το άτομο για την αποφυγή της φτώχειας, είναι η ολοκλήρωση των βασικών σπουδών, ώστε να μην είναι αναλφάβητοι. Η επαρκής γενική μόρφωση καθώς και η εξειδικευμένη επαγγελματική κατάρτιση, συνδυασμένες με θετική στάση απέναντι στη ζωή και την εργασία, δίνουν και τα εχέγγυα για επαγγελματική καριέρα. Σε αντίθετη περίπτωση το άτομο μπορεί να αποκλεισθεί από μια σειρά κοινωνικών διαδικασιών (πολιτισμού, υγείας κλπ).
• Από όσα αναφέραμε γίνεται φανερό πλέον ότι το πρόβλημα της φτώχειας δεν αφορά ένα κακό που το έστειλε η μοίρα, αλλά συνδέεται με τους τρόπους που διάφορες κοινωνικές ομάδες ερμηνεύουν την πραγματικότητα σύμφωνα με τα συμφέροντα τους. Επομένως η ύπαρξη της φτώχειας συνδέεται με το γεγονός ότι οι άνθρωποι και οι κυβερνήσεις δεν κάνουν αρκετά για να την εξαλείψουν.

(«ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ» , Γ’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ,ΟΕΔΒ)

19)ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ

Ανάλυση της έννοιας

Ορισμός : Με τον όρο παγκοσμιοποίηση εννοούμε, καταρχάς, τη σύνθετη διαδικασία υπέρβασης των εθνικών συνόρων μέσα από τα δίκτυα επικοινωνίας και την ανάπτυξη οικονομικών, πολιτικών και γενικότερα πολιτισμικών σχέσεων σ' έναν ενιαίο, παγκόσμιας εμβέλειας, χώρο.Η παγκοσμιοποίηση στηρίζεται ουσιαστικά στην τεχνολογική εξέλιξη, υλοποιείται στην οικονομία και επηρεάζει καταλυτικά τον πολιτισμό.

Αίτια

Τα αίτια που οδήγησαν στην παγκοσμιοποίηση εντοπίζονται:

-Στην τεχνολογική εξέλιξη και ιδιαίτερα στην εξέλιξη των ηλεκτρονικών δικτύων (τηλεπικοινωνίες, Μ.Μ.Ε., διαδίκτυο).

-Στην ανάγκη για ελεύθερη διακίνηση κεφαλαίων χωρίς τη διαμεσολάβηση κρατικών φορέων.

-Στην υλοποίηση εμπορικών ανταλλαγών χωρίς δασμολογικούς και άλλους εθνικούς περιορισμούς.

-Στην ελεύθερη διάδοση γνώσεων, ιδεών, τρόπων ζωής, αξιών, έργων, προϊόντων σε έναν ενιαίο χώρο.

-Στη δημιουργία και ανάπτυξη νέων κέντρων εξουσίας αυτόνομων, ως ένα βαθμό, από την πολιτική των κρατών. Εκπρόσωποι των νέων εξουσιών είναι τα Μ.Μ.Ε. και οι μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις.

Θετικά της Παγκοσμιοποίησης

Στην οικονομία :

• οικονομικός ανταγωνισμός που συμβάλλει στη μείωση των τιμών και στη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων

• ανταλλαγή οικονομικών μεθόδων και εμπειριών

•παροχή τεχνογνωσίας σε υπανάπτυκτες χώρες

• εκσυγχρονισμός βιοτεχνίας - βιομηχανίας

• διεύρυνση εμπορικών δραστηριοτήτων.

Στην κοινωνία :

•επικοινωνία πολιτών

•απαλλαγή από στερεότυπα και προκαταλήψεις για τους άλλους λαούς

•συνεργασία σε διακρατικό επίπεδο για καταπολέμηση φαινομένων, όπως τα ναρκωτικά, το έγκλημα κ.ά.

Στην πολιτική :

• ενίσχυση δημοκρατικών πολιτευμάτων σ' όλες τις χώρες

• έλεγχος σε ανελεύθερα καθεστώτα μέσω διεθνών οργανισμών και παγκόσμιου χαρακτήρα οργανώσεων.

Στον πολιτισμό :

•ανάπτυξη παιδείας και επιστήμης μέσω της συνεργασίας και των ανταλλαγών.

• πολιτιστικές ανταλλαγές (συμβολή στη διεύρυνση του αισθητικού κριτηρίου)

•συνειδητοποίηση της πολιτιστικής και εθνικής ιδιοπροσωπίας μίας χώρας.

Στην παγκόσμια συνεργασία :

•ευχερέστερη η αντιμετώπιση των παγκόσμιων προβλημάτων (οικολογι­κό, πυρηνικό κ.ά.)

•απαλλαγή από ρατσισμό, προκαταλήψεις, εθνικισμό

•ανάπτυξη πνεύματος οικουμενικής συνείδησης.

Αρνητικά της Παγκοσμιοποίησης

Στην οικονομία :

• αδυναμία μικρών επιχειρήσεων και χωρών να αντεπεξέλθουν στο διεθνή ανταγωνισμό

• η παγκόσμια επιχείρηση επιδιώκει τη μεγιστοποίηση των κερδών της με την επιβολή ισχνών αμοιβών και την ελάχιστη κοινωνική ασφάλιση

•εξάρτηση μικρών χωρών από ισχυρές μέσω των πολυεθνικών εταιριών

• φτηνό εργατικό δυναμικό, περιορισμός εργασιακών δικαιωμάτων

• κυριαρχία οικονομίστικου μοντέλου ανάπτυξης σε βάρος των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Στην πολιτική :

•εξάρτηση από ισχυρές χώρες, δορυφοροποίηση μικρών χωρών

•αδυναμία άσκησης αυτόνομης πολιτικής.

Στον πολιτισμό :

• κίνδυνοι πολιτιστικής αλλοτρίωσης

• ξενομανία, μιμητισμός.

Στην κοινωνία :

• υιοθέτηση αρνητικών κοινωνικών προτύπων και αξιών (ατομικισμός, ανταγωνισμός κ.ά.).

Στο έθνος :

•κίνδυνος έξαρσης εθνικιστικών αντιλήψεων λόγω της απειλής αφομοί­ωσης από άλλους πολιτισμούς.

 Στην αισθητική:

•αισθητική ομοιομορφία, ομογενοποίηση, (επίδραση της παγκόσμιας πολιτιστικής βιομηχανίας: κινηματογράφος, τέχνη, μορφές διασκέδασης), κατάργηση ιδιαιτερότητας.

Στις διεθνείς σχέσεις:

•αποδυνάμωση διεθνών οργανισμών εξαιτίας της κυριαρχίας ισχυρών οικονομικών συμφερόντων που δρουν ανεξέλεγκτα.

20) Η ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑ

Ορισμός : Προπαγάνδα ονομάζεται η συστηματική και οργανωμένη προσπάθεια διαστρέβλωσης εννοιών και ιδεών , η παραχάραξη της αλήθειας , με σκοπό την αποκόμιση άμεσων ή έμμεσων οφελών. Η χρησιμοποίηση μεθόδων ή άλλων τεχνητών συμβόλων με πρόθεση ,για τη μεταβολή της συμπεριφοράς και τελικά την παρώθηση σε πράξη. Πρόκειται για πρακτική που χρησιμοποιεί κυρίως η πολιτική εξουσία με σκοπό τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης και της χειραγώγησής της. Η πολιτική προπαγάνδα στην εποχή μας διογκώνεται και εξαπολύεται μέσω των Μ.Μ.Ε. . Κάθε πολίτης ή άνθρωπος αποφασίζει βάσει των δεδομένων και των πληροφοριών που κατέχει . Άρα , ο έλεγχος ή ο χειρισμός της πληροφορίας καθίσταται κομβικός.

Τρόποι και μηχανισμοί επιβολής της προπαγάνδας :

α)Λογοκρισία κι έλεγχος ή περιορισμός των πληροφοριών ,ώστε να ελέγχονται και οι αντιδράσεις των πολιτών.

β) Υπερπληροφόρηση : παροχή υπερβολικού όγκου πληροφοριών ,κυριαρχία του επουσιώδους έναντι του σημαντικού ,που οδηγεί εν τέλει στον αποπροσανατολισμό από τα πραγματικά προβλήματα.

γ) Διαρκής επισήμανση -επανάληψη π.χ. στιγματισμός ενός αντιπάλου πολιτικού ή πολιτικής ομάδας. Ο Γκαίμπελς, υπουργός προπαγάνδας του Χίτλερ, έλεγε : “να λέτε ψέματα, πολλά ψέματα ,στο τέλος κάτι θα μείνει”

δ) Κατασκευή πραγματικότητας :

 1.τονισμός της αρνητικής κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας εγκληματικότητα ,σκανδαλολογία κ.ά

2.επιβολή και προβολή μόνο των θετικών στοιχείων -εξωραϊσμός της κοινωνικής και πολιτικής ζωής.

ε) Υπεραπλούστευση -Λαϊκισμός : υπεραπλούστευση των οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων. Υπόσχεση ότι όλα τα προβλήματα θα λυθούν ,γιατί όλα στηρίζονται στη θέληση του πολιτικού ,χωρίς όμως να θιγούν κοινωνικά συμφέροντα.

στ) Έντονη χρήση της εικόνας σε βάρος της πολιτικής επιχειρηματολογίας .Π.χ. Νέος, γοητευτικός ,καλοντυμένος πολιτικός.

ζ) Εκμετάλλευση αθλητικών επιτυχιών.

η) Χρήση καλλιτεχνικής δημιουργίας . Μουσική ,λογοτεχνία και κινηματογράφος αναπαράγουν στερεότυπα ,εγκλωβίζουν τις μάζες πολώνοντας την πραγματικότητα και δημιουργώντας μια ονειρική πραγματικότητα φυγής.

Συνέπειες :

α) Πόλωση του πολιτικού κόσμου .

β) Φανατισμός και απουσία διαλόγου.

γ) Στροφή των πολιτικών σε μεθόδους πολιτικού μάρκετινγκ . Το ενδιαφέρον εστιάζεται στην εικόνα ,στην προσωπική ζωή και όχι στον πολιτικό λόγο.

δ) Καταργείται ο πολιτικός προβληματισμός των πολιτών , εμφανίζεται το φαινόμενο της άγνοιας και της παθητικότητας.

ε) Υπονόμευση- εικονική λειτουργία της δημοκρατίας. Η λαϊκή κυριαρχία ουσιαστικά καταργείται από τη στιγμή που ο λαός δεν αποφασίζει με πολιτικά κριτήρια ,αλλά υπόκειται στους μηχανισμούς της προπαγάνδας.

21)ΜΕΣΙΑΝΙΣΜΟΣ

Μεσιανισμός : αντίληψη που εναποθέτει τις ελπίδες της ανθρώπινης σωτηρίας στην έλευση ενός μεσσία

Η ανάπτυξη του Μεσιανισμού οφείλεται :

• σ' ένα σύνολο προκαταλήψεων αντλημένων κυρίως απ' τη θρησκευτική παράδοση που αναφέρονται στο τέλος της ιστορίας και ορίζουν την ανάγκη της απόλυτης υποταγής του ανθρώπου στο φορέα αυτού του τέλους
• στο αίσθημα της πίεσης που βιώνουν οι περισσότεροι άνθρωποι κάτω απ' το βάρος των σύγχρονων οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών προβλημάτων και στη συνακόλουθη αδυναμία να χαράξουν αυτοδύναμα τη ζωή τους
• στην κοινωνική και πολιτική αδρανοποίηση των ανθρώπων και στη μετάθεση της ελπίδας για τη βελτίωση των κοινωνικών και πολιτικών πραγμάτων στο πρόσωπο ενός ηγέτη
• στη συνεχή προβολή ορισμένων προσώπων απ' τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και στη μυθοποιητική παρουσίαση τους

 Συνέπειες του Μεσσιανισμού

• Απώλεια της πίστης του ανθρώπου στον εαυτό του και στις δυνάμεις του, : της μοιρολατρίας και της παθητικότητας
• προώθηση σκοταδιστικών αντιλήψεων, πνευματική υποδούλωση και ανάπτυξη του φανατισμού και της μισαλλοδοξίας
• αλλοτρίωση της προσωπικής ταυτότητας και επικράτηση της μαζοποίησης υπονόμευση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και ελευθεριών και καλλιέργεια του εδάφους για την ανάπτυξη ολοκληρωτικών μορφών πολιτικής οργάνωσης

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. «Θεμέλιο στην Έκθεση Ιδεών» , Θεσσαλονίκη ,1991

2. Απ. Κερκινέογλου , «Εγκυκλοπαίδεια Εκθέσεων Ιδεών» , Αθήνα , 1985

3. Αρετή Καραγεώργου, «Έκφραση - Έκθεση Γ' Λυκείου» , Εκδ. Σαββάλας, Αθήνα, 2001

4. «Λόγος Δοκιμιακός» , Εκδ. Gutenberg, Αθήνα , 2001

5. Κ. Κατσακιώρης, «Έκθεση- Έκφραση Γ' Λυκείου» , Εκδ. Σαββάλας, Αθήνα 1999

6. Α. Σαχπεκίδης , «Έκθεση Ιδεών», Εκδ. Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη, 1996

7. «Έκφραση- Έκθεση, Γ' Λυκείου/ Θεματικοί Κύκλοι» , Εκδ. Ορόσημο, Αθήνα , 2002

8. «Έκφραση- Έκθεση / Θεματικοί Κύκλοι» Εκδ. ΟΕΔΒ, Αθήνα 2000

9. Ε. Τσουρέας, «Προβληματισμοί σε Σύγχρονα Θέματα», Εκδ. Παπαδήμας, Αθήνα 1988