Τετάρτη 12 Οκτωβρίου 2016

ΛΑΝΘΑΝΟΝΤΕΣ-ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΙ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ





Εδώ δεν μπορούν να μάθουν οι μαθητές μας τα έξι είδη των ομαλών υποθετικών λόγων, εμείς ευελπιστούμε ότι θα μάθουν και τους λανθάνοντες, πλαγιασμένους και εξαρτημένους υποθετικούς λόγους. Επειδή η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία και επειδή ευτυχώς υπάρχουν και οι φωτεινές εξαιρέσεις ακολουθεί θεωρία και ασκήσεις πάνω στους λανθάνοντες και εξαρτημένους υποθετικούς λόγους.

Λανθάνοντες υποθετικοί Λόγοι

Λανθάνων ονομάζεται ο υποθετικός λόγος του οποίου η υπόθεση δεν είναι φανερή αλλά "λανθάνει", κρύβεται.
Η υπόθεση μπορεί να κρύβεται:
1. σε μια υποθετική μετοχή
α) Μσωθέντων κείνων τότε οδ’ ν μες πήρχετε νν. (μτφρ. Αν δε σώζονταν εκείνοι τότε ούτε εσείς τώρα θα υπήρχατε.)
Υπόθεση: «εμὴ ἐκενοι σώθησαν»
Απόδοση: «ν πήρχετε»
2ο είδος - Το μη πραγματικό.
β) Οκολακεύοντες καοἱ ἐξαπατντες πιστευθέντες τος πιστεύσαντας δικοσιν. (μτφρ. Οι κόλακες και οι απατεώνες αν γίνουν πιστευτοί αδικούν όσους πίστευσαν.)
Υπόθεση: «Ἐὰν πιστευθσιν»
Aπόδοση: «δικοσιν»
4ο είδος – Αόριστη επανάληψη στο παρόν και στο μέλλον.
γ) Μ καμν, οκ ν δύναιο εδαιμονεν. (μτφρ. Αν δεν κουραστείς δεν είναι δυνατό να ευτυχήσεις.)
Υπόθεση: «εμκάμοις»
Aπόδοση: «ν δύναιο»
5ο είδος – Απλή σκέψη του λέγοντος.
Παρατήρηση:
Tα στοιχεία που συναποτελούν τον υποθετικό λόγο είναι η μετοχή που ισοδυναμεί με υποθετική πρόταση και το ρήμα ή ο ρηματικός τύπος της πρότασης την απόδοση. Για να αναγνωρίσουμε το είδος του υποθετικού λόγου, στηριζόμαστε κατ΄ αρχάς στην απόδοση και
έπειτα στο νόημα. Η αναγνώριση του είδους, διευκολύνει στη συνέχεια να αναλύσουμε τη μετοχή στην αντίστοιχη υποθετική πρόταση, σύμφωνα με το είδος του υποθετικού λόγου.
σε μια χρονικοϋποθετική πρόταση
α) Σπουδαίων τοίνυν στν νθρώπων, ταν βελτίστ τ παρούσ τύχ χρνται. (μτφρ. Αποτελεί λοιπόν χαρακτηριστικό των αξιόλογων ανθρώπων, όταν αξιοποιούν την καλύτερη ευκαιρία που παρουσιάζεται.)
Υπόθεση: «ν χρνται»
Aπόδοση: «στν»
4ο είδος – Αόριστη επανάληψη στο παρόν - μέλλον
β) πειδν γάρ τι δόξ κα ψηφισθ, τότ' σον τοπραχθναι πέχει σονπερ πρν δόξαι. (μτφρ. Διότι όταν κάτι θεωρηθεί καλό και ψηφισθεί, τότε απέχει τόσο από την εκτελέση, όσον και πριν αποφασισθεί.)
Υπόθεση: «ν δόξ/ ψηφισθ(σύνθετος υποθετικός λόγος)
Aπόδοση: «πέχει»
4ο είδος – Αόριστη επανάληψη στο παρόν - μέλλον
γ) πόταν ργιζώμεθα, μαινόμεθα πάντες. (μτφρ. Κάθε φορά που οργιζόμαστε, γινόμαστε όλοι παράφρονες.)
Υπόθεση: «ν ργιζώμεθα»
Aπόδοση: «μαινόμεθα»
4ο είδος – Αόριστη επανάληψη στο παρόν - μέλλον
Παρατήρηση:
Tα στοιχεία που συναποτελούν τον υποθετικό λόγο είναι η χρονικοϋποθετική πρόταση που ισοδυναμεί με υποθετική πρόταση και το ρήμα ή ο ρηματικός τύπος της κύριας την απόδοση.
σε μια αναφορικοϋποθετική πρόταση
α) ,τι ν συμβ, τλήσομαι. (μτφρ. Ό,τι κι αν συμβεί, θα υπομείνω.)
Υπόθεση: «ν τι συμβ»
Απόδοση: «τλήσομαι»
3ο είδος - Το προσδοκώμενο
β) Διτὸ ἐπιλελοιπέναι παντα τν στον μελλον μολογήσειν ,τι τις λέγοι. (μτφρ. Εξαιτίας του ότι υπήρχε έλλειψη όλων ανεξαιρέτως των τροφίμων επρόκειτο να δεχτούν οποιαδήποτε πρόταση τους έκανε κάποιος.)
Ο υποθετικός λόγος είναι και λανθάνων και πλάγιος υποθετικός λόγος. Είναι λανθάνων γιατί η υπόθεση κρύβεται στην αναφορικοϋποθετική πρόταση «,τι τις λέγοι» και πλάγιος γιατί η απόδοση βρίσκεται στο ειδικό απαρέμφατο «μολογήσειν».
Στον ευθύ λόγο μετατρέπεται ως εξής:
Υπόθεση: «άν τις λέγ»
Aπόδοση: «μολογήσoυσιν»
3ο είδος - Το προσδοκώμενο
γ) Κατ δοκε τατ', φη, νατεινάτω τν χερα. (μτφρ. Και όποιος συμφωνεί μ' αυτά, είπε, να σηκώσει το χέρι.)
Υπόθεση: «ετινι δοκε»
Aπόδοση: «νατεινάτω»
1ο είδος - Το πραγματικό
Παρατήρηση:
Tα στοιχεία που συναποτελούν τον υποθετικό λόγο είναι η αναφορικοϋποθετική πρόταση που ισοδυναμεί με υποθετική πρόταση και το ρήμα ή ο ρηματικός τύπος της κύριας, την απόδοση.
σε εμπρόθετους προσδιορισμούς νευ, μετά, κ, πό, + γενική
α) εδέ τις λέγοι τι νευ το ττοιατα χειν καὶ ὀστκανερα καὶ ὅσα λλα χω οκ ν οός τ’ ποιεν τδόξαντά μοι . (μτφρ. Αν κάποιος λέει ότι χωρίς [αν δεν είχα] αυτά, δηλαδή τα οστά, τα νεύρα και όσα άλλα έχω, δεν θα μπορούσα να κάνω αυτά που θέλω.)
Υπόθεση: «εμττοιατα εχον»
Aπόδοση: «οκ ν οός τ' ν»
2ο είδος - Το μη πραγματικό
β) νευ χρημάτων οδέν στι γενέσθαι. (μτφρ. Αν δεν υπάρχουν χρήματα τίποτα δεν είναι δυνατό να γίνει.)
Υπόθεση: «ἐὰν μὴ ὦσι χρήματα»
Aπόδοση: «στι γενέσθαι»
3ο είδος – Το προσδοκώμενο
σε επιρρήματα λλως, μαχε, οτως, δικαίως, κείνως, ταύτ
α) Οτως γρ πρς τὸ ἐπιέναι τος ναντίοις, εψυχότατοι ν εεν. (μτφρ. Γιατί έτσι [αν έχουν έτσι τα πράγματα] οι στρατιώτες είναι γενναιότατοι στις επιθέσεις εναντίον των εχθρών).
Υπόθεση: «εοτως χοιεν»
Aπόδοση: «ν εεν»
5ο είδος - Απλή σκέψη του λέγοντος
β) Νν δοτως χει∙ μαχε μν νθένδε οκ στιν πελθεν· [ν γρ μὴ ἡμες ωμεν πτος πολεμίους, οτοι μν πόταν πίωμεν ψονται καὶ ἐπιπεσονται.] (μτφρ. Τώρα έτσι έχουν τα πράγματα∙ Χωρίς να αγωνιστούμε δεν είναι δυνατό να αποχωρήσουμε από εδώ.)
Υπόθεση: «ν μμαχώμεθα»
Aπόδοση: «στιν πελθεν»
3ο είδος – Το προσδοκώμενο

Εξαρτημένοι υποθετικοί Λόγοι

Η απόδοση του υποθετικού λόγου, όταν αυτός βρίσκεται σε πλάγιο λόγο, δεν είναι κύρια πρόταση, αλλά δευτερεύουσα πρόταση, απαρέμφατο ή κατηγορηματική μετοχή.

Τα ρήματα από τα οποία μπορεί να εξαρτηθεί ένας υποθετικός λόγος είναι: αισθητικά ή γνωστικά, δοξαστικά, λεκτικά, βουλητικά, κελευστικά ή προτρεπτικά, αποτρεπτικά, ερωτηματικά, δηλωτικά, και άλλα ρήματα ή εκφράσεις παρόμοιας σημασίας.

Μετά από αισθητικά ή γνωστικά ρήματα η απόδοση του υποθετικού λόγου είναι: ειδικό απαρέμφατο ή κατηγορηματική μετοχή (με το δυνητικό ν) ή ειδικό απαρέμφατο (είτε με το ν είτε χωρίς αυτό).
Έχουμε δηλαδή το σχήμα: Γνωρίζω, ακούω, αισθάνομαι κτλ. ότι, εάν…, το «ότι» δίνεται με ειδική πρόταση ή ειδικό απαρέμφατο ή κατηγορηματική μετοχή.

Μετά από δοξαστικά ρήματα η απόδοση είναι: ειδικό απαρέμφατο (με ή χωρίς το ν). 
Έχουμε δηλαδή το σχήμα: Νομίζω, πιστεύω, θεωρώ κτλ. ότι, εάν…, το «ότι» δίνεται με ειδικό απαρέμφατο.

Μετά από λεκτικά ρήματα η απόδοση είναι: ειδική πρόταση, ή ειδικό απαρέμφατο (με ή χωρίς το ν).
Έχουμε δηλαδή το σχήμα: Λέω, ότι, εάν…, το «ότι» δίνεται με ειδική πρόταση ή ειδικό απαρέμφατο.

Μετά από ρήματα κελευστικά, βουλητικά, προτρεπτικά ή αποτρεπτικά, η απόδοση είναι: τελικό απαρέμφατο.
Έχουμε δηλαδή το σχήμα: Διατάζω, θέλω, προτείνω κτλ., να, εάν…, το «να» της περιόδου δίνεται με το τελικό απαρέμφατο.

Μετά από ρήματα ερωτηματικά η απόδοση είναι: πλάγια ερωτηματική πρόταση.
Έχουμε δηλαδή το σχήμα: Ρωτώ, αν…, εάν το ερωτηματικό «αν» δίνεται με την πλάγια ερώτηση.

Στο πλαίσιο του πλάγιου λόγου επηρεάζεται, όμως, όχι μόνο η απόδοση, αλλά και η υπόθεση, στοιχείο που δυσκολεύει τη διαδικασία αναγνώρισης του είδους του υποθετικού λόγου.

Η υπόθεση, βέβαια, αλλάζει μόνο σε τρία από τα έξι είδη υποθετικών λόγων και μόνο αν το ρήμα εξάρτησης είναι ιστορικού χρόνου. Ενώ, όταν το ρήμα εξάρτησης είναι αρκτικού χρόνου και τα έξι είδη διατηρούν αμετάβλητο τον τρόπο εκφοράς της υπόθεσης.  

Τα τρία είδη που επηρεάζονται σε περίπτωση εξάρτησης από ιστορικό χρόνο είναι: το 1ο (πραγματικό), το 3ο (προσδοκώμενο) και το 4ο (αόριστη επανάληψη στο παρόν – μέλλον). Και στα τρία αυτά είδη, όταν εξαρτώνται από ιστορικό χρόνο, η υπόθεση εκφέρεται με ε + ευκτική του πλαγίου λόγου.

Ανάλογα, λοιπόν, με το χρόνο του ρήματος εξάρτησης έχουμε τα ακόλουθα:

1ο είδος: Πραγματικό

Αρκτικός χρόνος: Υπόθεση: ε + οριστική κάθε χρόνου  Απόδοση: Δευτερεύουσα πρόταση (ειδική ή πλάγια ερωτηματική) Ειδικό ή Τελικό απαρέμφατο, Κατηγορηματική μετοχή
Ιστορικός χρόνος: Υπόθεση: ε + ευκτική

γησίλαος λέγει τι, ε τατα πράττουσιν, μαρτάνουσιν (Ο Αγησίλαος λέει ότι αν κάνουν αυτά, σφάλλουν)
ε + οριστική οριστική

Στον ευθύ λόγο θα είχε ως εξής: Ε τατα πράττετε, μαρτάνετε

2ο είδος: Μη πραγματικό

Αρκτικός ή Ιστορικός χρόνος: Υπόθεση: ε + οριστική ιστορικού χρόνου  Απόδοση: Δευτερεύουσα με δυνητική οριστική, Δυνητικό απαρέμφατο ή Δυνητική κατηγορηματική μετοχή

παγγέλλετε ριαί τι, ε μ μες λθετε, πορευόμεθα ν π βασιλέα (Να αναγγείλετε στον Αριαίο ότι εάν δεν ερχόσασταν εσείς θα προχωρούσαμε κατά του βασιλιά)
ε + οριστική αορίστου β΄ δυνητική οριστική παρατατικού

Στον ευθύ λόγο: Ε μ μες λθετε, πορευόμεθα ν π βασιλέα

3ο είδος: Προσδοκώμενο

Αρκτικός χρόνος: Υπόθεση άν, ν, ν + υποτακτική  Απόδοση: Δευτερεύουσα με χρόνο μέλλοντα ή δυνητική ευκτική, Ειδικό απαρέμφατο (μέλλοντα) ή δυνητικό, Μετοχή μέλλοντα ή δυνητική, Τελικό απαρέμφατο
Ιστορικός χρόνος: Υπόθεση: ε + ευκτική

Ο Λακεδαιμόνιοι γοντο, ε τοτο νευ τς σφετέρας γνώμης σοιτο, χαλεπν σεσθαι. (Οι Λακεδαιμόνιοι θεωρούσαν πως αν αυτό γινόταν χωρίς τη δική τους σύμφωνη γνώμη, θα γινόταν δυσάρεστο)
ε + ευκτική απαρέμφατο μέλλοντα

4ο είδος: Αόριστη επανάληψη στο παρόν – μέλλον

Αρκτικός χρόνος: Υπόθεση: άν, ν, ν + υποτακτική  Απόδοση: Δευτερεύουσα με χρόνο Ενεστώτα, Ειδικό απαρέμφατο (Ενεστώτα ή Παρακειμένου), Μετοχή (Ενεστώτα ή Παρακειμένου)
Ιστορικός χρόνος: Υπόθεση ε + ευκτική

Οδα μν ον τι τατα πάντα, ν οωνται ναυμαχήσειν νθρωποι, κα σκεται κα μελετται (Γνωρίζω βέβαια ότι όλα αυτά, αν οι άνθρωποι περιμένουν να εμπλακούν σε ναυμαχία, τα εξασκεί και τα μελετά κανείς)
ν + υποτακτική δευτερεύουσες ειδικές με οριστική ενεστώτα
Στον ευθύ λόγο: Τατα πάντα, ν οωνται ναυμαχήσειν νθρωποι, κα σκεται κα μελετται

5ο είδος: Απλή σκέψη του λέγοντος

Αρκτικός ή ιστορικός χρόνος: Υπόθεση: ε + ευκτική  Απόδοση: Δευτερεύουσα με δυνητική ευκτική, Δυνητικό απαρέμφατο, Δυνητική μετοχή

λλ δοκε μοι ττον ν δι τοτο τυγχάνειν, ε τι δέοισθε παρ’ ατν (Μου φαίνεται όμως ότι εξαιτίας αυτού δυσκολότερα θα μπορούσατε να πετύχετε, αν θέλετε κάτι από αυτούς)
ε + ευκτική δυνητικό απαρέμφατο
Στον ευθύ λόγο: Ε τι δέοισθε παρ’ ατν, ττον ν δι τοτο τυγχάνοιτε

6ο είδος: Αόριστη επανάληψη στο παρελθόν

Αρκτικός ή ιστορικός χρόνος: Υπόθεση: ε + ευκτική  Απόδοση: Δευτερεύουσα με δυνητική οριστική ή απλή οριστική (εξάρτηση αρκτικού χρόνου) ή ευκτική πλαγίου λόγου (εξάρτηση ιστορικού χρόνου), Απαρέμφατο απλό ή δυνητικό, Μετοχή απλή ή δυνητική

παντες γίγνωσκον τι ε τινάς θορυβουμένους ασθοιτο Κύρος, κατασβεννύναι την ταραχήν πειρτο (Όλοι γνώριζαν ότι, εάν ο Κύρος καταλάβαινε πως κάποιοι αντιδρούσαν, επιχειρούσε να παύσει την ταραχή)
6ο είδος (αόριστη επανάληψη στο παρελθόν) ε + ευκτική ευκτική πλαγίου λόγου, με εξάρτηση από ιστορικό χρόνο

Γίνεται, επομένως, αντιληπτό πως δυνητικά η υπόθεση στα πέντε από τα έξι είδη υποθετικών λόγων ενδέχεται να έχει τη μορφή ε + ευκτική, οπότε η αναγνώριση του υποθετικού λόγου γίνεται με βάση την απόδοση, το νόημά του, αλλά και τη μετατροπή του πλαγίου λόγου σε ευθύ.  

Σημείωση: Είναι πιθανό ακόμη και με εξάρτηση από ιστορικό χρόνο να μην επηρεαστεί ο τρόπος εκφοράς της υπόθεσης.

Παρατηρήσεις για την αναγνώριση των υποθετικών λόγων:

1. Αν το ρήμα εξάρτησης είναι αρκτικού χρόνου, τότε η εκφορά των υποθετικών λόγων δεν επηρεάζεται κι η αναγνώρισή τους καθίσταται ευκολότερη.

Λέγοντες τι, ν ναυσί και πεζ μετά σφν λθωσιν, και τς Ζακύνθου και τς Κεφαλληνίας κρατήσουσι (Λέγοντας ότι, εάν έλθουν μαζί τους με ναυτικό και πεζικό, θα κυριεύσουν και τη Ζάκυνθο και την Κεφαλληνία)
3ο είδος (προσδοκώμενο) ν + υποτακτική ειδική πρόταση με οριστική μέλλοντα

Παρατηρούμε ότι ο υποθετικός λόγος διατηρεί τις εγκλίσεις εκφοράς που θα είχε και στον ευθύ λόγο.

Η μετατροπή της περιόδου σε ευθύ λόγο είναι άρα απλή, καθώς αφαιρώντας το ρήμα εξάρτησης και το σύνδεσμο εισαγωγής της ειδικής πρότασης, το μόνο που απαιτείται είναι οι αλλαγές στα πρόσωπα.
ν ναυσί και πεζ μεθ’ μας λθητε, και τς Ζακύνθου και τς Κεφαλληνίας κρατήσετε

Με ρήμα εξάρτησης αρκτικού χρόνου μόνο το 5ο και το 6ο είδος έχουν υπόθεση ε + ευκτική, και ενδεχομένως παρόμοια απόδοση (δυνητικό απαρέμφατο ή μετοχή, αν και στο 6ο είδος έχουμε σπάνια τέτοια απόδοση), οπότε βασιζόμαστε στο νόημα της περιόδου για να εντοπίσουμε το είδος του υποθετικού λόγου.
Αν αναφέρεται σε κάτι που γίνεται κατ’ επανάληψη στο παρελθόν, τότε θα είναι το 6ο είδος (αόριστη επανάληψη στο παρελθόν), σε κάθε άλλη περίπτωση θα είναι το 5ο είδος (απλή σκέψη του λέγοντος).

Ομαι ν σε τατα διαπραξάμενον ποπλεν, ε βούλοιο (Θεωρώ πως αφού κάνεις αυτά θα μπορέσεις να αποπλεύσεις, αν θέλεις)
5ο είδος: ε + ευκτική δυνητικό απαρέμφατο
Στον ευθύ λόγο: Σ ποπλέοις ν, ε βούλοιο

Αντίστοιχα, αν έχουμε υπόθεση άν, ν, ν + υποτακτική και απόδοση απαρέμφατο ή μετοχή, τότε ο υποθετικός λόγος μπορεί να είναι είτε του 3ου είτε του 4ου είδους. Σε αυτή την περίπτωση, αν ο υποθετικός λόγος αναφέρεται σε κάτι που θα γίνει στο μέλλον μία φορά, έχουμε το 3ο είδος (προσδοκώμενο), ενώ αν αναφέρεται σε κάτι που θα γίνεται κατ’ επανάληψη στο παρόν ή στο μέλλον, έχουμε το 4ο είδος (αόριστη επανάληψη παρόν – μέλλον).

ρ τ περιτείχισμα πλον ν καί, ε κρατήσειέ τις τν πιπολν τς ναβάσεως ῥᾳδίως ν ατ ληφθέν. (Βλέπει ότι το περιτείχισμα είναι ένα απλό τείχος και εάν κάποιος κυρίευε τον ανηφορικό δρόμο προς τις Επιπολές, θα μπορούσε να το κατακτήσει εύκολα)
3ο είδος (προσδοκώμενο): Η κατάληψη θα συμβεί μία φορά, δε θα συμβαίνει κατ’ επανάληψη στο παρόν ή στο μέλλον.
ε + ευκτική δυνητική κατηγορηματική μετοχή
Στον ευθύ λόγο: ν κρατήσ τις τν πιπολν τς ναβάσεως ῥᾳδίως ν τοτο ληφθείη

2. Αν το ρήμα εξάρτησης είναι ιστορικού χρόνου κι η υπόθεση είναι ε + ευκτική, τότε εντοπίζουμε εύκολα το 5ο είδος αν στην απόδοση έχουμε δυνητική ευκτική.
Αν έχουμε στην απόδοση δυνητικό απαρέμφατο ή μετοχή, τότε το πιθανότερο είναι και πάλι ο υποθετικός λόγος να ανήκει στο 5ο είδος (απλή σκέψη του λέγοντος), καθώς το δυνητικό απαρέμφατο κι η δυνητική μετοχή εντοπίζονται σπανιότερα στις αποδόσεις των άλλων ειδών.
Ωστόσο σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να κατανοούμε το νόημα της πρότασης.

Επεν τι λθοι ν ες λόγους, ε μήρους λάβοι (Είπε ότι θα προσέλθει σε διαπραγματεύσεις, αν λάβει ομήρους)
5ο είδος (απλή σκέψη του λέγοντος) ε + ευκτική δυνητική ευκτική
Σε ευθύ λόγο η πρόταση θα είχε ως εξής: λθοιμι ν ες λόγους, ε μήρους λάβοιμι

3. Αν το ρήμα εξάρτησης είναι ιστορικού χρόνου κι η υπόθεση είναι ε + ευκτική, ενώ στην απόδοση υπάρχει δευτερεύουσα με χρόνο ενεστώτα είτε απαρέμφατο ή μετοχή χρόνου ενεστώτα, τότε ο υποθετικός λόγος είναι είτε του 1ου είτε του 4ου είδους. Θα βασιστούμε, οπότε, στο νόημα, έχοντας κατά νου πως το 4ο είδος (αόριστη επανάληψη στο παρόν – μέλλον) δηλώνει κάτι που θα γίνεται κατ’ επανάληψη στο παρόν ή στο μέλλον, ενώ το 1ο είδος (το πραγματικό) αναφέρεται σ’ ένα πραγματικό γεγονός συντελούμενο μία φορά.

Κλέανδρος επεν τι Δέξιππον οκ παινοίη, ε τατα πεποιηκώς εη (Ο Κλέανδρος είπε ότι δεν επαινεί τον Δέξιππον, αν έχει κάνει αυτά τα πράγματα)
1ο είδος (κάτι που είναι ή το θεωρεί ο ομιλητής πραγματικό)
ε + ευκτική παρακειμένου ευκτική ενεστώτα
Στον ευθύ λόγο οι ευκτικές του πλαγίου λόγου τρέπονται σε οριστικές των αντίστοιχων χρόνων: Ε τατα Δέξιππος πεποίηκεν, οκ παιν ατόν

4. Ακόμη κι αν το ρήμα εξάρτησης είναι ιστορικού χρόνου, αν στην υπόθεση έχουμε ε + οριστική (ιστορικού χρόνου), τότε πρόκειται για το δεύτερο είδος (μη πραγματικό), καθώς είναι το μόνο είδος που διατηρεί ανεπηρέαστη την οριστική έγκλιση στην υπόθεση, ακόμη κι όταν εξαρτάται από ιστορικό χρόνο.

γνωμεν τοτον, ε λθετε μες, οκ ν ποιήσαντα τατα (Καταλάβαμε ότι, αν ερχόσασταν εσείς, αυτός δεν θα τα έκανε αυτά)
2ο είδος (μη πραγματικό) ε + οριστική αορίστου δυνητική κατηγορηματική μετοχή αορίστου
Παρατηρούμε ότι ο υποθετικός λόγος διατηρεί την οριστική παρά την εξάρτηση ιστορικού χρόνου.
Σε ευθύ λόγο η δυνητική κατηγορηματική μετοχή θα έδινε δυνητική οριστική αντίστοιχου χρόνου: οτος οκ ν ποίησε τατα

5. Αν το ρήμα εξάρτησης είναι ιστορικού χρόνου κι η υπόθεση είναι ε + ευκτική (όχι χρόνου μέλλοντα), ενώ στην απόδοση υπάρχει μέλλοντας, τότε συνήθως ο υποθετικός λόγος είναι του 3ου είδους (προσδοκώμενο).
Αν στην υπόθεση η ευκτική είναι χρόνου μέλλοντα, συνήθως -όχι πάντα- πρόκειται για το 1ο είδος (πραγματικό). 

Επεν Σάτυρος τι ομώξοιτο, ε μ σιωπήσειεν (Είπε ο Σάτυρος ότι θα θρηνήσει αν δεν σωπάσει)
3ο είδος ε + ευκτική αορίστου ευκτική μέλλοντα

Στον ευθύ λόγο ο υποθετικός λόγος θα είχε ως εξής:
ομώξεις, ἐὰν μ σιωπήσς
ἐὰν + υποτακτική οριστική μέλλοντα  


 
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

. Πρόξενος πισχνετο Ξενοφντι, ε λθοι, φίλον ατν Κύρ ποιήσειν.
    . λπίζω, ε τν πρς μ δν τράποιο, σφόδρ’ ν σε τν καλν κα σεμνν γαθν    ργάτην γενέσθαι.
. Κερκυραοι δίδασκον θηναίους ς μέγα γαθν ποβάλοιεν ν, ε Κερκύρας στερηθεεν.
. πέστειλαν δ τ Κλεομβρότ μ διαλύειν τ στράτευμα, λλ' εθς γειν π τος Θηβαίους, ε μ ατονόμους φίοιεν τς πόλεις.
τν δ' α Θηβαίων ο προεσττες λογίζοντο ς ε μ μαχοντο, ποστήσοιντο μν α περιοικίδες ατν πόλεις, ατο δ πολιορκήσοιντο.
.  δ πισχνετο ατος, ἐὰν νν πίσχωσι τς τειχίσεως, ποιήσειν στε μετ τς Λακεδαίμονος γνώμης κα μ δαπανηρς τειχισθναι τ τεχος.
. ο δ' α Λακεδαιμόνιοι γοντο, ε τοτο νευ τς σφετέρας γνώμης σοιτο, χαλεπν σεσθαι.
.  Κρος  νομίζεται, ε μ πέθανεν, ριστος ν γενέσθαι ρχων.
. γήσαντο ον, ε να λοιντο ρχοντα, μλλον ν δύνασθαι τν να χρσθαι τ στρατεύματι κα νυκτς κα μέρας.
.  ἐὰν σ φθονα χρήματα χς, οδα τι κα μο ν εη λαμβάνειν πότε δεοίμην.
. πάλιν λεγεν Θηραμένης τι ε μή τις κοινωνος κανος λήψοιτο τν πραγμάτων, δύνατον σοιτο τν λιγαρχίαν διαμένειν.
.  δειν γρ τι οτω γε τ ντίπαλον σχυρν σοιτο, ε τ  πλήθει γεμόνες κανο προσγενήσοιντο.
. νθυμεσθαι δ κα τάδε χρή, τι κτσθαι μέν τι γαθν κα διώταις κα πόλεσι προσήκει, ταν ρρωμενέστατοι σιν, να χωσιν, ἐάν ποτ' δύνατοι γένωνται, πικουρίαν τν προπεπονημένων.
. λεγον δ τι εκότα δοκοεν λέγειν βασιλε, κα κοιεν γεμόνας χοντες ο ατούς, ἐὰν σπονδα γένωνται, ξουσιν νθεν ξουσι τ πιτήδεια.
. λλ' ᾿Αγησίλαος κα τούτοις προεπε, τος μέν, ε μ κπέμψοιεν τος ᾿Αργείους, τος δέ, ε μ πίοιεν κ τς Κορίνθου, τι πόλεμον ξοίσει πρς ατούς
. κ τούτων φοβηθέντες επον τι πίοιεν ν, ε σφίσιν σφάλειαν μετ τν πλων πιοσι διδοεν.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΠΛΑΓΙΑΣΜΕΝΟΥΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ

ΑΣΚΗΣΗ 1.
Εκφώνηση άσκησης
Να βρείτε και να αναγνωρίσετε το είδος του λανθάνοντος υποθετικού λόγου στα παρακάτω παραδείγματα.
1. Δίκαια δράσας συμμάχους ξεις θεούς.
2 Κα σα ατς (Κρος) π’ λλων ρωττο, δι τ γχίνους εναι ταχ πεκρίνετο.
3. γ κνοίην ν ες τ πλοα μβαίνειν, μν Κρος δοίη.
4. Τατα παραβς κα ξαμαρτάνων τι τούτων τί γαθν ργάσ σαυτόν;
5. Οτε γρ βος ν χων σμα, νθρώπου δ γνώμην δύνατ' ν πράττειν βούλετο.
6. Οκ ν λαθεν ρμώμενος Κλέων πάσ τ στρατι.
7. πότε τν μισθν χοιμεν, πίοιμεν ν.
8. Φαίη δ’ ν τατα κα ατς λεγχόμενος.
9. M πέλθητε, πρν ν κούσητε.
10. Τατα ποιοντες τος θεος βοηθος χοιτ' ν.
Λύση άσκησης
1. «Δίκαια δράσας συμμάχους ξεις θεούς». (μτφρ: Αν ενεργήσεις δίκαια, θα έχεις τους θεούς συμμάχους.)
Η μετοχή «δράσας» είναι υποθετική και αναλύεται ως εξής:
Υπόθεση: «ν δίκαια δράσς»
Aπόδοση: «συμμάχους ξεις θεούς.»
3ο είδος – Το Προσδοκώμενο
2 «Κα σα ατς (Κρος) π’ λλων ρωττο, δι τ γχίνους εναι ταχ πεκρίνετο» (μτφρ: Και για όσα ο ίδιος (ο
Κύρος) ρωτούνταν από άλλους, εξαιτίας της εξυπνάδας του αμέσως απαντούσε.)
«Κα σα ατς (Κρος) π’ λλων ρωττο»:
Αναφορικοϋποθετική πρόταση που αναλύεται ως εξής:
Υπόθεση: «ε π’ λλων ρωττο»
Aπόδοση: «δι τ γχίνους εναι ταχ πεκρίνετο»
4ο είδος – Αόριστη επανάληψη στο παρελθόν
3. «γ κνοίην ν ες τ πλοα μβαίνειν, μν Κρος δοίη». (μτφρ: Εγώ διστάζω να επιβιβαστώ στα πλοία που
έδωσε ο Κύρος.)
« μν Κρος δοίη»:
Αναφορικοϋποθετική πρόταση που αναλύεται ως εξής:
Υπόθεση: «ε τατα μν Κρος δοίη»
Απόδοση: «κνοίην ν ες τ πλοα μβαίνειν.»
5ο είδος - Απλή σκέψη του λέγοντος
4. Τατα παραβς κα ξαμαρτάνων τι τούτων τί γαθν ργάσ σαυτόν; (μτφρ: Αν παραβιάσεις αυτά και αποτύχεις
σε κάτι από αυτά ποιο αξιόλογο δικό σου έργο θα πραγματοποιήσεις;)
Οι μετοχές «παραβάς», «ξαμαρτάνων» είναι υποθετικές μετοχές και αναλύονται ως εξής:
Υπόθεση: «ἐὰν τατα παραβς» κα «ξαμαρτάνς τι τούτων»
Απόδοση: «τί γαθν ργάσ σαυτόν;»
3ο είδος – Το προσδοκώμενο
5. «Οτε γρ βος ν χων σμα, νθρώπου δ γνώμην, δύνατ' ν πράττειν ( βούλετο)» (μτφρ: Γιατί ούτε αν είχε
σώμα βοδιού και νου ανθρώπου θα μπορούσε ο άνθρωπος να κάνει όσα ήθελε.)
Η μετοχή «χων» είναι υποθετική και αναλύεται ως εξής:
Υπόθεση: «οτε ε εχε βος σμα, νθρώπου δ γνώμην»
Απόδοση: «δύνατ' ν πράττειν ( βούλετο).»
2ο είδος - Το μη πραγματικό
6. «Οκ ν λαθεν ρμώμενος Κλέων πάσ τ στρατι». (μτφρ: Δεν θα διέφευγε την προσοχή ο Κλέων, αν εξορμούσε
με όλο το στράτευμα.)
Η μετοχή «ρμώμενος» είναι υποθετική και αναλύεται ως εξής:
Υπόθεση: «ε ρμτο Κλέων πάσ τ στρατι»
Απόδοση: «οκ ν λαθεν»
2ο είδος - Το μη πραγματικό
7. «πότε τν μισθν χοιμεν, πίοιμεν ν». (μτφρ: Όταν έχουμε τον μισθό θα φύγουμε.)
«πότε τν μισθν χοιμεν»:
Δευτερεύουσα χρονικοϋποθετική πρόταση και αναλύεται ως εξής:
Υπόθεση: «Ε τν μισθν χοιμεν»
Απόδοση: «πίοιμεν ν»
5ο - Την απλή σκέψη του λέγοντος
8. «Φαίη δ’ ν τατα κα ατς λεγχόμενος». (μτφρ: Αυτά δε θα ισχυριστεί και ο ίδιος, αν εξεταστεί.)
Η μετοχή «λεγχόμενος» είναι υποθετική και αναλύεται ως εξής:
Υπόθεση: «ε κα ατς λέγχοιτο»
Απόδοση: «Φαίη δ’ ν τατα.»
5ο - Απλή σκέψη του λέγοντος
9. M πέλθητε, πρν ν κούσητε. (μτφρ: Μην αποχωρήσετε, πριν ακούσετε.)
«πρν ν κούσητε»:
Χρονικοϋποθετική πρόταση που αναλύεται ως εξής:
Υπόθεση: «ν κούσητε»
Απόδοση: «μ πέλθητε»
3ο είδος - Προσδοκώμενο
10. «Τατα ποιοντες τος θεος βοηθος χοιτ` ν». (μτφρ: Αν κάνετε αυτά θα έχετε τους θεούς βοηθούς.)
Η μετοχή «ποιοντες» είναι υποθετική και αναλύεται ως εξής:
Υπόθεση: «Ε τατα ποιοτε»
Aπόδοση: «τος θεος βοηθος χοιτ` ν»
5ο είδος - Απλή σκέψη του λέγοντος
 ΑΣΚΗΣΗ 2
Εκφώνηση
Να μετατρέψετε την υποθετική μετοχή στο είδος που σας ζητείται.
1. Τατα ποιοντες τος θεούς βοηθος χοιτ' ν.
Να γίνει μετατροπή στο προσδοκώμενο.
2. Δίκαια δράσας συμμάχους ξεις θεος.
Να γίνει μετατροπή στην απλή σκέψη του λέγοντος.
3. Οτε γρ βος ν χων σμα, νθρώπου δ γνώμην δύνατ' ν πράττειν βούλετο.
Να γίνει μετατροπή στην αόριστη επανάληψη στο παρόν - μέλλον.
4. Κατεφαίνετο πάντα ατόθεν, στε οκ ν λαθεν ατν ρμώμενος Κλέων τ στρατ.
Να γίνει μετατροπή στην αόριστη επανάληψη στο παρελθόν.
5. Προθύμως μαχόμενοι κρατομεν ν τν πολεμίων.
Να γίνει μετατροπή στην απλή σκέψη του λέγοντος.
Λύση
1 «Τατα ποιοντες τος θεος βοηθος χοιτ' ν». (μτφρ: Αν κάνετε αυτά θα έχετε τους θεούς βοηθούς.)
Η μετοχή «ποιοντες» είναι υποθετική μετοχή και αναλύεται ως εξής:
Υπόθεση: « ν ποιτε τατα»
Απόδοση: «τος θεος βοηθος ξετε»
3ο είδος – Το προσδοκώμενο
2 «Δίκαια δράσας συμμάχους ξεις θεούς». (μτφρ: Αν ενεργήσεις δίκαια θα έχεις τους θεούς συμμάχους.)
H μετοχή «δράσας» είναι υποθετική μετοχή και αναλύεται ως εξής:
Υπόθεση: «ε δίκαια δράσαις / δράσειας»
Απόδοση: «συμμάχους ν ξοις θεούς»
5ο είδος - Απλή σκέψη του λέγοντος
3. «Οτε γρ βος ν χων σμα, νθρώπου δ γνώμην δύνατ' ν πράττειν βούλετο». (μτφρ: Γιατί ούτε αν είχε
σώμα βοδιού και νου ανθρώπου θα μπορούσε ο άνθρωπος να κάνει όσα ήθελε.)
Η μετοχή «χων» είναι υποθετική μετοχή και αναλύεται ως εξής:
Υπόθεση: «οτε γρ βος ν χ σμα, νθρώπου δ γνώμην»
Απόδοση: «δύναται πράττειν βούλετο»
4ο είδος - Αόριστη επανάληψη στο παρόν - μέλλον
4. «Κατεφαίνετο πάντα ατόθεν, στε οκ ν λαθεν ατν ρμώμενος Κλέων τ στρατ·». (μτφρ: Από εκεί όλα
φαίνονταν, έτσι ώστε δεν θα διέφευγε την προσοχή του Κλέωνα, εάν εξορμούσε με όλο το στράτευμα.)
Η μετοχή «ρμώμενος» είναι υποθετική μετοχή και αναλύεται ως εξής:
Υπόθεση: «ε Κλέων τ στρατ ρμτο»
Απόδοση: «οκ ν λαθεν ατν»
5ο είδος - Αόριστη επανάληψη στο παρελθόν.
5. «Προθύμως μαχόμενοι κρατομεν ν τν πολεμίων». (μτφρ: Αν πολεμούσαμε πρόθυμα, θα εξουσιάζαμε τους
εχθρούς.)
Η μετοχή «μαχόμενοι» είναι υποθετική και αναλύεται ως εξής:
Υπόθεση: «ε προθύμως μαχοίμεθα»
Απόδοση: «κρατομεν ν τν πολεμίων».
5ο είδος – Απλή σκέψη του λέγοντος.
 ΑΣΚΗΣΗ 3
Εκφώνηση
Να βρείτε και να αναγνωρίσετε τους λανθάνοντες υποθετικούς λόγους
1. Τατα γιγνώσκων πράττοις ν ριστα.
2. Παρ’ μο οδες μισθοφορε, στις μ κανς στν μο σα πονεν.
3. ποσάκις λθοιεν, εμενς ατος προσεδέχετο.
4. Οκ ν πεχειρομεν πράττειν, μ πιστάμεθα.
5. Λαβόντες δ τος ρχοντας ναρχί ν κα ταξί νόμιζον μς πολέσθαι.
Λύση
1. Τατα γιγνώσκων πράττοις ν ριστα.
«γιγνώσκων»: υποθετική μετοχή,
Ε γιγνώσκοις τατα, πράττοις ν ριστα. Απλή σκέψη του λέγοντος
2. Παρ’ μο οδες μισθοφορε, στις μ κανς στν μο σα πονεν.
«στις μ κανς στν μο σα πονεν»: δευτερεύουσα αναφορικοϋποθετική πρόταση.
Ε μ κανς στν μο σα πονεν, παρ’ μο οδες μισθοφορε. Πραγματικό
3. ποσάκις λθοιεν, εμενς ατος προσεδέχετο.
«ποσάκις λθοιεν»: δευτερεύουσα αναφορικοϋποθετική πρόταση.
Ε λθοιεν, εμενς ατος προσεδέχετο. Αόριστη επανάληψη στο παρελθόν
4. Οκ ν πεχειρομεν πράττειν, μ πιστάμεθα.
« μ πιστάμεθα»: δευτερεύουσα αναφορικοϋποθετική πρόταση
Ε μ πιστάμεθα, οκ ν πεχειρομεν πράττειν. Μη πραγματικό
5. Λαβόντες δ τος ρχοντας ναρχί ν κα ταξί νόμιζον μς πολέσθαι.
«λαβόντες»: υποθετική μετοχή
ἐὰν λάβωσιν τος ρχοντας, πολοίμεθα ν ναρχί κα ταξί. Προσδοκώμενο
 ΑΣΚΗΣΗ 4
Εκφώνηση
Να αναλύσετε τις υποθετικές μετοχές σε αντίστοιχες προτάσεις.
1. δικοντες βλάπτομεν μς ατούς.
2. Πάντες ο στρατιται κακο σονται ρντες μς θύμους.
3. χων τι δίδους ν.
4. μολογν μν δικεν ποθνσκει, μφισβητν δ λέγχεται.
5. Μισν σε πολοίμην.
6. πιόντων τν θηναίων πεχώρουν ο Λακεδαιμόνιοι.
7. Σπουδαίου νδρς δεηθεσα πόλις πέβλεπε πρς τν Θεμιστοκλέα.
8. Τατα ποιήσαντες μισθν ξετε.
9. Μ εσβαλόντων Περσν ες θήνας οκ ν ο θηναοι κατέλιπον τν πόλιν.
10.Σ το λοιπο ποτ’ φελόμενος χρόνου κάκιστον πολοίμην.
Λύση
1. δικοντες βλάπτομεν μς ατούς. Ἐὰν δικμεν, βλάπτομεν μς ατούς. (αόριστη επανάληψη στο παρόν
– μέλλον)
2. Πάντες ο στρατιται κακο σονται ρντες μς θύμους. Πάντες ο στρατιται κακο σονται, ἐὰν ρσιν
μς θύμους. (προσδοκώμενο)
3. χων τι δίδους ν. Ε εχες τι, δίδους ν. (μη πραγματικό).
4. μολογν μν δικεν ποθνσκει, μφισβητν δ λέγχεται. Ε μολογε μν δικεν, ποθνσκει, ε δ
μφισβητε, λέγχεται. (πραγματικό)
5. Μισν σε πολοίμην. Ἐὰν μισ σε, πολοίμην. (προσδοκώμενο)
6. πιόντων τν θηναίων πεχώρουν ο Λακεδαιμόνιοι. Ε πίοιεν ο θηναοι, πεχώρουν ο Λακεδαιμόνιοι.
(αόριστη επανάληψη στο παρελθόν)
7. Σπουδαίου νδρς δεηθεσα πόλις πέβλεπε πρς τν Θεμιστοκλέα. Ε σπουδαίου νδρς δεηθείη πόλις,
πέβλεπε πρς τν Θεμιστοκλέα. (αόριστη επανάληψη στο παρελθόν)
8. Τατα ποιήσαντες μισθν ξετε. Ἐὰν τατα ποιήσητε, μισθν ξετε. (προσδοκώμενο)
9. Μ εσβαλόντων Περσν ες θήνας οκ ν ο θηναοι κατέλιπον τν πόλιν. Ε μ εσέβαλον Πέρσαι ες
θήνας, οκ ν ο θηναοι κατέλιπον τν πόλιν. (μη πραγματικό)
10.Σ το λοιπο ποτ’ φελόμενος χρόνου κάκιστον πολοίμην. ν σε το λοιπο φέλωμαι χρόνου, κάκιστον
πολοίμην. (προσδοκώμενο)
 ΑΣΚΗΣΗ 5
Εκφώνηση
Να εντοπίστε τις λανθάνουσες υποθέσεις στις επόμενες προτάσεις και να σχηματίσετε υποθετικούς λόγους.
1. Μισ πονηρόν, χρηστν ταν επ λόγον.
2. Κρος οστινας ρη τ καλ διώκοντας, πάσαις τιμας γέραιρεν.
3. Μετ κινδύνων τ γέρας κτήσαντο.
4. Οτω γρ οτ’ ετυχν σει περιχαρς οτε δυστυχν περίλυπος.
5. Τς το πατρς προαιρέσεις ναμνησθες οκεον κα καλν ξεις παράδειγμα.
Λύση
1. Μισ πονηρόν, χρηστν ταν επ λόγον.
χρηστν ταν επ λόγον: χρονικοϋποθετική πρόταση.
Μισ πονηρόν, χρηστν ν επ λόγον. (αόριστη επανάληψη στο παρόν ή στο μέλλον)
2. Κρος οστινας ρη τ καλ διώκοντας, πάσαις τιμας γέραιρεν.
οστινας ρη τ καλ διώκοντας: αναφορικοϋποθετική πρόταση.
Κρος ε τινας ρη τ καλ διώκοντας, πάσαις τιμας γέραιρεν. (αόριστη επανάληψη στο παρελθόν)
3. Μετ κινδύνων τ γέρας κτήσαντο.
Μετ κινδύνων: εμπρόθετος προσδιορισμός.
Ε μ κινδύνους κινδύνευον, ο τ γέρας ν κτήσαντο. (μη πραγματικό)
4. Οτω γρ οτ’ ετυχν σει περιχαρς οτε δυστυχν περίλυπος.
οτ’ ετυχν, οτε δυστυχν: χρονικοϋποθετικές μετοχές.
Οτω γρ οτε, ταν ετυχς, σει περιχαρής, οτε, ταν δυστυχς, περίλυπος. (προσδοκώμενο)
5. Τς το πατρς προαιρέσεις ναμνησθες οκεον κα καλν ξεις παράδειγμα.
ναμνησθες: χρονικοϋποθετική μετοχή.
πν τς το πατρς προαιρέσεις ναμνησθς, οκεον κα καλν ξεις παράδειγμα. (προσδοκώμενο)
 ΑΣΚΗΣΗ 6
Εκφώνηση άσκησης
Να διατυπώσετε τις ακόλουθες χρονικές προτάσεις ως υποθετικές και το αντίστροφο:
1. μς δ χρή, ταν τελευτήσω, ς περ εδαίμονος μο τε λέγειν.
2. πότε πίοιεν πρς τ λλο στράτευμα, τατ πασχον.
3. Κρος πέσχετο κάστ νδρ δώσειν πέντε μνς, πν ες Βαβυλώνα κωσιν.
4. Ε τις ατ δοκοίη βλακεύειν, παισεν ν.
5. ν γγς λθ θάνατος, οδες βούλεται θνσκειν.
6. Μαχούμεθα ως ν ο σύμμαχοι φίκωνται.
Λύση άσκησης
1. μς δ χρή, ταν τελευτήσω, ς περ εδαίμονος μο τε λέγειν.
μς δ χρή, ν τελευτήσω, ς περ εδαίμονος μο τε λέγειν.
2. πότε πίοιεν πρς τ λλο στράτευμα, τατ πασχον.
Ε πίοιεν πρς τ λλο στράτευμα, τατ πασχον.
3. Κρος πέσχετο κάστ νδρ δώσειν πέντε μνς, πν ες Βαβυλώνα κωσιν.
Κρος πέσχετο κάστ νδρ δώσειν πέντε μνς, ν ες Βαβυλώνα κωσιν.
4. Ε τις ατ δοκοίη βλακεύειν, παισεν ν.
σάκις τις ατ δοκοίη βλακεύειν, παισεν ν.
5. ν γγς λθ θάνατος, οδες βούλεται θνσκειν.
πν γγς λθ θάνατος, οδες βούλεται θνσκειν.
6. Μαχούμεθα ως ν ο σύμμαχοι φίκωνται.
Μαχούμεθα ν ο σύμμαχοι φίκωνται.
 ΑΣΚΗΣΗ 7
Εκφώνηση
Να εντοπίσετε τους λανθάνοντες υποθετικούς λόγους των επομένων προτάσεων και, αφού αναγνωρίσετε το είδος
τους, να τους τρέψετε στο προσδοκώμενο.
1. Συμβουλεύει ατος βουλομένοις δες ζν έναι θαρροντας π τος πολεμίους.
2. πότε θύοι Κρίτων, κάλει ρχέδημον.
3. γ κνοίην ν ες τ πλοα μβαίνειν μν Κρος δοίη.
4. κουσον ς ν μάθς.
5. Φήσουσι σοφν εναι, ε κα μ εμί.
6. Γελ μωρός, κν τι μ γελοον .
7. Μακάριός στι πς μ θνητ φρονν.
8. Οδ δς ποθανόντες δίκην δοναι δύναιντ’ ν ξίαν.
9. γησίλαος καίπερ ασθανόμενος τατα, μως πέμενε τας σπονδας.
10.Μαινόμεθα πάντες ργιζόμενοι.
Λύση
1. Συμβουλεύει ατος βουλομένοις δες ζν έναι θαρροντας π τος πολεμίους.
Βουλομένοις: υποθετική μετοχή. Την τρέπουμε σε υποθετική πρόταση μαζί με τους όρους της, με απόδοση το
ρήμα της πρότασης και τους υπόλοιπους όρους του:
Ε βούλονται δες ζν, συμβουλεύει ατος έναι θαρροντας π τος πολεμίους. Υποθετικός λόγος του
πλαγίου λόγου. Μετατρεπόμενος σε ευθύ σχηματίζει τον υποθετικό λόγο του πραγματικού, ήτοι:
Ε βούλεσθε δες ζν, τε θαρροντες π τος πολεμίους.
Τροπή του υποθετικού λόγου του πραγματικού σε προσδοκώμενο.
Ἐὰν βούλησθε δες ζν, τε / ητε θαρροντες π τος πολεμίους.
2. πότε θύοι Κρίτων, κάλει ρχέδημον.
πότε θύοι Κρίτων: Χρονικοϋποθετική πρόταση. Την τρέπουμε σε υπόθεση και ως απόδοση θα λειτουργήσει η
κύρια πρόταση.
Ε θύοι Κρίτων, κάλει ρχέδημον.
Σχηματίζεται ο υποθετικός λόγος της αόριστης επανάληψης στο παρελθόν.
Τροπή του υποθετικού λόγου της αόριστης επανάληψης στο παρελθόν σε προσδοκώμενο:
Ἐὰν θύ Κρίτων, καλε (= καλέσει) ρχέδημον.
3. γ κνοίην ν ες τ πλοα μβαίνειν μν Κρος δοίη.
μν Κρος δοίη: αναφορικοϋποθετική πρόταση. Την τρέπουμε σε υπόθεση και ως απόδοση θα λειτουργήσει
η κύρια πρόταση.
Ε τινα (πλοα) μν Κρος δοίη, γ κνοίην ν ες τ πλοα μβαίνειν.
Σχηματίζεται ο υποθετικός λόγος της απλής σκέψης του λέγοντος.
Τροπή του υποθετικού λόγου της απλής σκέψης του λέγοντος σε προσδοκώμενο:
άν τινα (πλοα) μν Κρος δ, γ κνήσω ες τ πλοα μβαίνειν.
4. κουσον ς ν μάθς.
ς ν μάθς: τελική πρόταση, εισαγόμενη με τον τελικό σύνδεσμο «ς» και εκφερόμενη με υποτακτική και το
αοριστολογικό «ν». Αυτός ο τρόπος εισαγωγής και εκφοράς δηλώνει πως η πραγματοποίηση του σκοπού
εξαρτάται από κάποια προϋπόθεση, από εκείνη δηλαδή που εκφράζει η κύρια πρόταση.
Τρέπουμε την κύρια πρόταση σε υποθετική και την τελική σε απόδοση.
Σχηματίζεται ο υποθετικός λόγος του προσδοκωμένου.
ν κούσς, μαθήσ (-ει).
5. Φήσουσι σοφν εναι, ε κα μ εμί.
Ε κα μ εμί: εναντιωματική πρόταση. Την τρέπουμε σε υπόθεση και ως απόδοση θα λειτουργήσει η κύρια
πρόταση.
Ε κα μ εμί, φήσουσι σοφν εναι.
Σχηματίζεται ο υποθετικός λόγος του πραγματικού.
Τροπή του υποθετικού λόγου του πραγματικού σε προσδοκώμενο:
ν κα μ , φήσουσι σοφν εναι.
6. Γελ μωρός, κν τι μ γελοον .
Κν τι μ γελοον : παραχωρητική πρόταση. Την τρέπουμε σε υπόθεση και ως απόδοση θα λειτουργήσει η
κύρια πρόταση.
Κν τι μ γελοον , γελ μωρός.
Σχηματίζεται ο υποθετικός λόγος της αόριστης επανάληψης στο παρόν και στο μέλλον.
Τροπή του υποθετικού λόγου της αόριστης επανάληψης στο παρόν και στο μέλλον σε υποθετικό λόγο του
προσδοκωμένου.
Κν τι μ γελοον , γελάσεται μωρός.
7. Μακάριός στι πς μ θνητ φρονν.
μ φρονν: αναφορικοϋποθετική μετοχή. Την τρέπουμε σε υπόθεση και ως απόδοση θα λειτουργήσει το
ρήμα της ίδιας πρότασης.
Ἐὰν μ θνητ φρον, μακάριός στι πς.
Σχηματίζεται ο υποθετικός λόγος της αόριστης επανάληψης στο παρόν και στο μέλλον.
Τροπή του υποθετικού λόγου της αόριστης επανάληψης στο παρόν και στο μέλλον σε υποθετικό λόγο του
προσδοκωμένου.
Ἐὰν μ θνητ φρον, μακάριος σται πς.
8. Οδ δς ποθανόντες δίκην δοναι δύναιντ’ ν ξίαν.
Οδ ποθανόντες: παραχωρητική μετοχή. Ισοδυναμεί με παραχωρητική πρόταση και αναλύεται σε ομόλογη
πρόταση.
Κα ε δς ποθάνοιεν, ο δίκην δοναι δύναιντ’ ν ξίαν.
Η παραχωρητική σχηματίζει τον υποθετικό της απλής σκέψης του λέγοντος.
Τροπή του υποθετικού λόγου της απλής σκέψης του λέγοντος σε προσδοκώμενο:
Κα ἐὰν δς ποθάνωσιν, ο δίκην δοναι δυνή(-θή)σονται ξίαν.
9. γησίλαος καίπερ ασθανόμενος τατα, μως πέμενε τας σπονδας.
καίπερ ασθανόμενος: εναντιωματική μετοχή. Ισοδυναμεί με εναντιωματική πρόταση και αναλύεται σε
ομόλογη πρόταση.
γησίλαος ε κα σθάνετο τατα, μως πέμενε τας σπονδας.
Η εναντιωματική πρόταση σχηματίζει υποθετικό λόγο του πραγματικού.
Τροπή του υποθετικού λόγου του πραγματικού σε προσδοκώμενο:
γησίλαος ν κα ασθάνηται τατα, μως πιμενε τας σπονδας.
10.Μαινόμεθα πάντες ργιζόμενοι.
ργιζόμενοι: χρονικοϋποθετική μετοχή. Ισοδυναμεί με χρονικοϋποθετική πρόταση και αναλύεται σε ομόλογη
πρόταση.
πόταν ργιζώμεθα, μαινόμεθα πάντες.
Η χρονικοϋποθετική πρόταση σχηματίζει υποθετικό λόγο της αόριστης επανάληψης στο παρόν και στο
μέλλον.
Τροπή του υποθετικού λόγου της αόριστης επανάληψης στο παρόν και στο μέλλον σε υποθετικό λόγο του
προσδοκωμένου.
πόταν ργιζώμεθα, μανησόμεθα / μανούμεθα πάντες. 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΟΥΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ
Να μετατρέψετε τους ακόλουθους Υποθετικούς λόγους σε Πλάγιους με τις εξαρτήσεις που σας δίνονται:

· ε τοτο πάντες ποιομεν, παντες ν πωλόμεθα.
Νικίας λεγεν...

· ν ασθάνωμαι χείρων γιγνόμενος, πς ν δέως βιοτεύοιμι;
Σωκράτης ρετο...

· Ε γησίλαος δοι τος νέους γυμναζομένους, πνεσεν ν.
Ξενοφν γραψεν...

· ν διατηρηθσι ο νόμοι τ πόλει, σζεται κα δημοκρατία.
Πλάτων φη...

· άν τις κακς γίγνηται, κολαστέος στί.
δοξεν τ πόλει...

· Ε σαν νδρες γαθοί, ξν ατος δεικνύναι τν ρετήν.
Θουκυδίδης επεν...

· Ἐὰν χωμεν χρήματα, ξομεν κα φίλους.
θηναοι οονται...

· Ἐὰν νικμεν μς ρετή, νίκη ασχύνην φέρει.
Λακεδαιμόνιοι λέγουσι...

· ν σεισμς γένηται, τέρας νενόμισται.
Θουκυδίδης νόμιζεν...

· Ε δέ τις ρ λλο τι βέλτιον, λεξάτω.
Περικλς κέλευεν τν δμον.

Να μετατρέψετε τους ακόλουθους εξαρτημένους Υποθετικούς λόγους σε ευθείς:

· ιοντο ῥᾷόν τι σφίσιν σεσθαι, ν διαβσι τν ποταμν.

· ξι, ἐὰν τοτο μόνον πιδείξω, μηδέν πώ μοι πλέον εναι.

· φικνεται ατος γγελία τι, ε μ παρέσονται ν τάχει, ποστήσεται ατν Τεγέα.

· γετο παν ποιήσειν ατόν, ε τις ργύριον διδοίη.

· δεσαν τν πόλιν μάλιστ’ ν ργισθεσαν, ε τις ες τ μυστήρια φαίνοιτο ξαμαρτάνων.

· παγγέλλετε κα τατα, τι, ε μ τατα ποιήσουσι, κσπονδοι σονται.

· πιμαχίαν ποιήσαντο τ λλήλων βοηθεν, άν τις π Κέρκυραν ἴῃ θήνας.

· Λακεδαιμόνιοι ξίουν ατος μ τειχίζειν, ς το βαρβάρου, ε αθις πέλθοι, οκ ν χοντος π
χυρο πόθεν ρμσθαι. Παρνουν τος θηναίοις ο φιγμένοι, ε μ σφίσι πιστεύουσι, κατασκόπους τινς πέμψαι.

· Καί μοι δοκε, ε μ πρότερος ωράκειν ατόν, φωνος ν γενέσθαι.

Να αναγνωρίσετε τους εξαρτημένους υποθετικούς λόγους στα παρακάτω παραδείγματα.

1.
ξι, άν τέ τι πορ, πρς μς έναι.
2.
παγγέλλετε ριαί τι ε μ μες λθετε, πορευόμεθα ν π βασιλέα.
3. Δ
λον τι πιβουλεύουσι τος λλοις, ς, ν δύνωνται, πολέσωσι.
4.
γνωσαν τι, ε δώσοιεν εθύνας, κινδυνεύσοιεν πολέσθαι.
5. Δ
λόν στιν, τι, ε ξν τος κρατίστοις συνθεμένους π τος χείρους έναι, πάντας ν τος γνας οτοι νίκων.
6. Κ
ρος νομίζεται τι, ε μ πέθανεν, ριστος ν γένετο ρχων.
Επιλέξτε την απάντηση που περιέχει το σωστό είδος του πλαγίου υποθετικού λόγου και στη συνέχεια μετατρέψτε τον σε ευθύ.
  1. γησίλαος λέγει τι, ε τατα πράττουσιν, μαρτάνουσιν.
    α. πραγματικό
    β. απλή σκέψη του λέγοντος
    γ. μη πραγματικό
    δ. προσδοκώμενο


  1. Σωκράτης λεγεν, ε τατα ποίουν, κολάζεσθαι ν.
    α. μη πραγματικό
    β. προσδοκώμενο
    γ. απλή σκέψη του λέγοντος
    δ. αόριστη επανάληψη στο παρόν - μέλλον


  1. Κα ναξίβιος πισχνετο, ε διαβαεν μισθοφορν σεσθαι τος στρατιώταις.
    α. πραγματικό
    β. απλή σκέψη του λέγοντος
    γ. προσδοκώμενο
    δ. αόριστη επανάληψη στο παρελθόν


  1. Λύσανδρος επεν τι ποσπόνδους μς χοι, ε μ ποιήσοιτε Θηραμένης κελεύοι.
    α. μη πραγματικό
    β. απλή σκέψη του λέγοντος
    γ. προσδοκώμενο
    δ. πραγματικό


  1. λλ δοκε μοι ττον ν δι τοτο τυγχάνειν, ε τι δέοισθε παρ’ ατν.
    α. αόριστη επανάληψη στο παρελθόν
    β. αόριστη επανάληψη στο παρόν και μέλλον
    γ. μη πραγματικό
    δ. απλή σκέψη του λέγοντος

Να τρέψετε τον πλάγιο υποθετικό λόγο των επομένων προτάσεων σε ευθύ και να αναγνωρίσετε το είδος του.
  1. μες μέν, νδρες Λακεδαιμόνιοι, ξιομεν, ε μέν τινα ρτε σωτηρίαν, διδάξαι κα μς.


  1. πεκρίναντο ατ πολλο ν ξιον εναι, ε τος γαθος διεγίγνωσκεν.


  1. Ομαι ν σε τατα διαπραξάμενον ποπλεν, ε βούλοιο.


  1. Πέμψας πρς τν Δερκυλίδαν επεν τι λθοι ν ες λόγους, ε μήρους λάβοι.


  1. ρ τ περιτείχισμα πλον ν καί, ε κρατήσειέ τις τν πιπολν τς ναβάσεως ῥᾳδίως ν ατ ληφθέν.


  1. Κελεύει, άν τις τν θηναίων δμον δικ, δεδεμένον ποδικεν ν τ δήμ καί, ἐὰν καταγνωσθ δικεν, ποθανεν ες τ βάραθρον μβληθέντα.


  1. πειτα δ κατεστρατοπεδεύσατο τ μν πεζ π λόφ πέχοντι τς πόλεως ς πέντε στάδια, πρ τς χώρας ντι, πως ποτέμνοιτο ντεθεν, ε τις π τν χώραν τν Κερκυραίων ξίοι.


  1. Οδα μν ον τι τατα πάντα, ν οωνται ναυμαχήσειν νθρωποι, κα σκεται κα μελετται.
Να μετατρέψετε τον επόμενο εξαρτημένο υποθετικό λόγο σε ανεξάρτητο και, αφού αναγνωρίσετε το είδος του, να σχηματίσετε και τα υπόλοιπα είδη των υποθετικών λόγων.

Συμβουλεύει α
τος, ε βούλονται δες ζν, έναι π τος πολεμίους.
Να αναγνωρίσετε τους εξαρτημένους υποθετικούς λόγους και να τους μετατρέψετε σε ευθείς. Στη συνέχεια να σχηματίσετε τον υποθετικό λόγο του μη πραγματικού:
  1. Συνεληλυθυίας γρ σχεδν πάσης τς λλάδος οδες ν στις οκ ετο, ε μάχη σοιτο, τος μν κρατήσαντας ρξειν, τος δ κρατηθέντας πηκόους σεσθαι.


  1. Ε δ’ τν λόγων χάρις, ν μ προσήκουσα, ργ ζημία γίγνεται, ασχρόν στι φενακίζειν αυτούς.

1 σχόλιο: