Πέμπτη 8 Αυγούστου 2013

ΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ

Το όνομα της Παναγίας συνοδεύεται από ένα πλήθος επιθέτων και προσωνυμιών που της έχουν αποδοθεί. Ξεπερνούν τα 1500 επίθετα που έχουν αποδοθεί στη  μητέρα του Χριστού. Ο κάθε ερευνητής όλο και νομίζει ότι ολοκλήρωσε τον κατάλογο και όλο και κάποιο νέο προκύπτει. Η επωνυμία Παναγία (προσωνυμία από τον 3ο αιώνα, ως η αγιότερη από όλους τους αγίους), έχει καθιερωθεί ως η πιο συνηθισμένη επίκληση της Θεοτόκου. Η αγάπη, η γόνιμη σκέψη και η επινοητικότητα του ελληνικού λαού, γεννά συνεχώς και νέα επίθετα  για την Παναγία, που μπορούν να χωριστούν σε πολλές κατηγορίες. Παρακάτω παραθέτουμε τις πιο χαρακτηριστικές:



1. Από την παράσταση της Παναγίας στην εικόνα: Τέτοια επίθετα είναι η Βρεφοκρατούσα, η Γλυκοφιλούσα, η Πλατυτέρα των Ουρανών, η Οδηγήτρια.

    2. Από τον τόπο της: Έτσι υπάρχει η Παναγία η Αθηνιώτισσα, η Καστριώτισσα, η Σπηλιανή, η Μεγαλοσπηλιώτισσα, η Θαλασσινή, η Σουμελιώτισσα, κ.λπ.

3.  Από την τεχνοτροπία του ναού της: Τέτοια επίθετα είναι  η Μολυβδοσκέπαστη, η Πελεκητή, η Μαρμαριώτισσα.

4.  Από τα θαύματα της Παναγίας:  Ελεούσα, Παρηγορήτρια ή Παρηγορήτισσα,  Φανερωμένη, Μυροβλύτισσα

5.  Αυτά που της έδωσαν οι υμνογράφοι της Εκκλησίας.Κυρίως προέρχονται από τον Ακάθιστο Ύμνο: Αμόλυντος, Υψηλοτέρα, Σκέπη, Παράκλησις, Επίσκεψις, Κεχαριτωμένη κ.λπ.

Όλα τα παραπάνω αποτυπώνονται ποιητικά στο παρακάτω απόσπασμα από τη "Φλογέρα του Βασιλιά" του μεγάλου μας ποιητή Κωστή Παλαμά:


"....Κι’ απ’ όσα από τους τόπους σου κι’ από τα θάματά σου
κι’ απ’ όσα από τις χάρες σου πήρες ονόματα, όλα
σαν του μετώπου σου τη δόξα αχτιδοσταλασμένα,
μπάλσαμα σαν την όψη σου, βαθιά σαν τα πηγάδια
του ελέους και των οιχτιρμών, που είναι τα δυο σου μάτια,
παίρνω κι’ εγώ, ειν’ αρίφνητα και σου τα ξαναφέρνω,
σαν γκόρφια και σαν τάματα φλωροκαπνίζοντάς τα
κι’ αρχοντικά σμαλτώνοντας με τ’ άξια της ψυχής μου
και με της πίστης μου τ’ αγνά, Παντάνασσα, Ελεούσα,
Γλυκοφιλούσα, Ακάθιστη, Γιάτρισσα, Πονολύτρα,
Παραμυθιά, Περίβλεφτη, Πανάχραντη, Οδηγήτρα,
Αντιφωνήτρα, Τριχέρουσα, Βαγγελίστρα, Λαύρα,
Γοργοεπίκοη, Αθηναία, Ρωμαία, Φανερωμένη,
Πύργε χρυσοπλοκώτατε, λιοσταλασμένε Θρόνε!
Το ουράνιο τόξο ζώνη σου. Πιο διάπλατη, πιο πλούσια,
πλημμύρισες τον ουρανό, σημάδι εσύ πιο μέγα.
Φορείς τον ήλιο φόρεμα, σκαμνί σου το φεγγάρι
για ν’ ακουμπάς τα πόδια σου, και γύρο στα μαλλιά σου
στεφάνι δωδεκάστερο. Και δέρνουν τα πλευρά σου
φτερούγια σαν του σταυραϊτού, με κείνα για να τρέχεις
απ’ της παράδεισος το φως, στης κόλασης τη νύχτα".

4 σχόλια:

  1. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η πόλη Παραμυθιά της Θεσπρωτίας οφείλει το όνομά της στην Παναγία και συγκεκριμένα στο προσωνύμιό της "η της παραμυθίας, λέξη που στα αρχαία σημαίνει παρηγοριά. Η ονομασία της συνδέεται με συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός και την αρχαία πόλη Φωτική, από την οποία προέρχονται οι πρώτοι κάτοικοι της Παρανυθιάς. Στην πόλη υπάρχει ο ναός της Παναγίας, η θαυματουργή εικόνα της οποίας βρίσκεται στη μονή Βατοπεδίου.( Έχω γράψει ένα βιβλίο σχετικά με τη περιοχή-είναι υπό έκδοση-και έχω συλλέξει αρκετό υλικό)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μαριάνθη, συμπλήρωσα την ανάρτηση με απόσπασμα από τη "φλογέρα του βασιλιά" του Κωστή Παλαμά που αναφέρεται στην προσωνυμία Παραμυθιά της Παναγίας.Ευχαριστώ για την επισήμανση. Όταν συνεργάζονται δύο όλα γίνονται καλύτερα.

      Διαγραφή
  2. Μπράβο Μαριάνθη!Εγώ δεν έχω εντρυφήσει ιδιαίτερα σε θεολογικά και εκκλησιαστικά θέματα αλλά λόγω των ημερών είπα να κάνω μια μικρή σχετική ανάρτηση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ούτε εγώ Πέτρο έχω ασχοληθεί με θεολογικά θέματα. Όταν συγκέντρωνα όμως υλικό για τη συγγραφή του βιβλίου μου σχετικά με την Παραμυθιά και την ευρύτερη περιοχή, διάβασα και τη μία από τις δύο εκδοχές σχετικά με το όνομα της πόλης. Έτσι ανέφερα και το επίθετο "η παραμυθίας", που αποδίδεται στην Παναγία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή