Τετάρτη 9 Ιουλίου 2014

ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ ΛΥΚΕΙΟΥ


Ακολουθούν λεξιλογικές ασκήσεις για το μάθημα  Έκθεση-Έκφραση λυκείου! Καλή εξάσκηση!







ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να συνδυάσετε κατάλληλα τις λέξεις της στήλης Α΄ με τις συνώνυμες της στήλης Β΄:

                                          Α                                             Β
                                    ανυπέρβλητος                    αβεβαιότητα
                                    απόβλητα                           αλληγορική διήγηση
                                    αμφιβολία                           αξεπέραστος
                                    διαβάλλω                           απορρίμματα
                    παραβολή                           μάντρα
                    περιβολή                             στολή
                    περίβολος                           συκοφαντώ

2. Να βρείτε τη σημασία της λέξης εμβόλιμος στο επόμενο κείμενο υπογραμμίζοντας τη σωστή ερμηνεία:

« Το Διοικητικό Συμβούλιο της Επιχείρησης συνεδριάζει κανονικά μία φορά το μήνα μέσα στο πρώτο δεκαήμερο. Αυτόν το μήνα θα πραγματοποιηθεί και μία εμβόλιμη συνεδρία στις 23 του μηνός.»
Η λέξη εμβόλιμη σημαίνει:
α) υποχρεωτική για όλα τα μέλη
β) περιττή
γ) πολύ σημαντική
δ) που παρεμβάλλεται  κατ΄ εξαίρεση σε μια κανονική σειρά.

3. Ποια είναι η σημασία της λέξης προβολή στα επόμενα κείμενα:

α) Η προβολή της ταινίας:
β) Η προβολή του προϊόντος από τα Μ.Μ.Ε.
γ) Προβολή του δεξιού ποδιού:
δ) Προβολή στον επιστημονικό κόσμο του εξωτερικού.

4. Να συμπληρώσετε τα κενά με την κατάλληλη λέξη – παράγωγο του ρήματος βάλλω, σύνθετου με τις προθέσεις ανά-, δια-, εν-, μετά-, παρά-, προ-, κατά-, συν-, υπό-:

α) Αποκλείστηκε από τους αγώνες, γιατί έπαιρνε ……………………………
β) Δεν έδωσε καμιά σημασία στις κατηγορίες και στις …………………..εις βάρος του.
γ) Ο πομπός του Κρατικού Σταθμού είχε μεγάλη……………………
δ) Ο γιατρός του συνέστησε νέα θεραπεία για να αντιμετωπίσει τα προβλήματα ……………….
ε) Ο Χριστός καταδίκασε την υποκρισία στην ……………….. του Τελώνου και του Φαρισαίου.
στ) Ζήτησε το μισό ποσό της αμοιβής του …………………….
ζ) Το δυστύχημα έγινε στην ………………………. των οδών Αριστοτέλους και Μάρνη.
η) Αύριο λήγει η προθεσμία ………………. των αιτήσεων.

5. Να χρησιμοποιήσετε τρεις προτάσεις χρησιμοποιώντας αντίστοιχα τις παρακάτω λέξεις: λειψυδρία, ανελλιπώς, παράλειψη.

6. Να συνδυάσετε κατάλληλα τις λέξεις της στήλης Α΄ με το κατάλληλο ουσιαστικό της στήλης Β΄:
                                          Α                                             Β
                                    αναστέλλω                            επιστολή
                                    αποστέλλω                            δαπάνες
                                    καταστέλλω                           περιπτώσεις
                                    περιστέλλω                            σώματα
                                    συστέλλομαι                         εργασίες
                                    αντιδιαστέλλω                      επανάσταση

7. Να συμπληρώσετε τα κενά με την κατάλληλη λέξη από αυτές που δίνονται σε παρένθεση:

α) Δεν είχε …………………. (παράθεση, ανάθεση, διάθεση) να διασκεδάσει απόψε.
β) Δεν αντέδρασαν και με άφησαν ………………….(ένθετο, έκθετο, αντίθετο) στις κατηγορίες των ανταγωνιστών μου.
γ) Ο ………………(διαθέτης, καταθέτης, συνθέτης) όρισε αυτούς κληρονόμους του.
δ) Πολλά ……………… (αποθέματα, εκθέματα, επιθέματα) υπάρχουν στις προσόψεις των εμπορικών καταστημάτων.
ε) Η ορθογραφία είναι……………. (θεματικό, θεμελιακό, αναθηματικό) στοιχείο της γλώσσας.
στ) Οι μάρτυρες ……………….(εξέθεσαν, κατέθεσαν, προσέθεσαν) υπέρ του κατηγορουμένου.

8. Να κατατάξετε σε ζεύγη αντωνύμων τις λέξεις:

                                    ανεκτός                      μεταφορικός
                                    αξιόπιστος                 αφερέγγυος
                                    άπροικη                     διάφορος
                                    ασήμαντος                εισφορά
                                    ατέλεια                       ενδιαφέρων
                                    κυριολεκτικός           ανυπόφορος
                                    όμοιος                        πολύφερνη



9. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με συνώνυμά τους:

α) Οι Πέρσες επιχείρησαν τρεις φορές να υποδουλώσουν την Ελλάδα.
β) Πήρε εντολή να επιστρέψει εσπευσμένα στη μονάδα του.
γ) Ήλθε, για να διευθετήσει κάποιες επείγουσες υποθέσεις του.
δ) Το γραπτό του ήταν γεμάτο από σολοικισμούς.

10. Να σχηματίσετε τρεις προτάσεις χρησιμοποιώντας αντίστοιχα τις λέξεις: ένταξη, τακτικός, προτάσσω.

11. Να συνδυάσετε τις λέξεις της α΄ και β΄ στήλης:

ανέκδοτος                             πράξη                                    
ανεπίδοτος                            ταραξίας
ανένδοτος                             βιβλίο
ανανταπόδοτος                    τηλεγράφημα
ασύδοτος                              αγώνας
προδοτικός                           φιλοξενία

12. Να σχηματίσετε τρεις προτάσεις χρησιμοποιώντας στην πρώτη τη λέξη αποδίδω, στη δεύτερη τη λέξη επιδότηση και στην τρίτη τη λέξη δωροδοκία.

13. Να συνδυάσετε κάθε λέξη της α΄ στήλης με την κατάλληλη λέξη από τη β΄ στήλη:

   α΄                                              β΄
ιατρικός                                 συνείδηση
κυκλαδικός                           διαφορά
υψηλός                                  ειδικότητα
ειδοποιός                              ειδώλια
ιστορικός                               ιδανικά
ηθικός                                   μυθιστόρημα
βυζαντινός                            υπάλληλος
βουκολικός                           ειδησεογραφία           
ευσυνείδητος                        ειδύλλια
πολιτικός                              ιστοριογραφία



14. Να επιλέξετε τη σωστή σημασία της λέξης κυκλώνοντας το αντίστοιχο γράμμα:

                     1. ελλοχεύω                                α. φωλιάζω
                                                                         β. απειλώ
                     2. καταιγισμός                            α. βροχή - καταιγίδα      
                                                                         β. πυκνή ρίψη βλημάτων


                     3. πλασματικός                           α. εικονικός - ψεύτικος
                                                                         β. αληθινός
                     4. κορεσμός                                α. υπερπλήρωση
                                                                         β. αχορτασιά
                     5. ευτελίζω                                  α. ψευτίζω – διαβρώνω την ποιότητα
                                                                         β. αναβαθμίζω
                     6. ευφυολόγημα                         α. εξυπνάδα
                                                                         β. μωρολογία
                     7. φενάκη                                    α. περούκα (μτφ. απάτη)
                                                                         β. εφεύρημα

15. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β, ώστε να δημιουργηθούν ζεύγη αντίθετων εννοιών:
                                       Α                                                       Β
                        α. αφιλοκέρδεια                              1. συμφέρον
                        β. ανιδιοτέλεια                                2. απληστία
                        γ. αυτάρκεια                                    3. ευχέρεια
                        δ. δυσχέρεια                                    4. αναζήτηση κέρδους
                        ε. αναζήτηση ομορφιάς                 5. τσιγγουνιά
                        στ. γενναιοδωρία                            6. χρησιμοθηρία

16. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β, ώστε να δημιουργηθούν αντωνύμων:
                                        Α                                            Β
                               α. αδρανοποιώ                 1. δυσνόητος
                               β. εικονικός                       2. ουσιαστικός
                               γ. δεσμεύομαι                   3. φαινομενικός
                               δ. εύπεπτος                       4. θέτω σε κίνηση
                               ε. επιφανειακός                5. απαγκιστρώνομαι

17. Να συμπληρώσετε τα κενά της ακόλουθης παραγράφου με τις παρακάτω λέξεις, αφού τις τοποθετήσετε σε σωστή σειρά και στο σωστό τύπο: κατάρτιση, ισηγορία, αυταπόδεικτος, αμείλικτος, μισαλλόδοξος, αυτονόητος, προωθητικός.

…Η συμβολή του διαλόγου στην εύρεση της αλήθειας είναι μεγάλη και αναμφισβήτητη. Κανένας φραγμός δεν μπορεί να αντέξει τον……………….. ανταγωνισμό «θέσης» και «αντίθεσης». Προκαταλήψεις, δογματικές και ………………..θέσεις, σκοπιμότητες αποκαλύπτονται ………………..από την πιο πειστική ερμηνεία. Η διεξαγωγή ενός καλού διαλόγου προϋποθέτει πνευματική ………………..των διαλεγομένων, κριτική ικανότητα, ελευθερία
σκέψης και το δικαίωμα της……………….. . Τα στοιχεία αυτά αντίθετα με ………………..αλήθειες και………………..                                         συμπεράσματα.   




18. Να βρείτε την ετυμολογία των παρακάτω λέξεων: σύσταση, εμβέλεια, διαλεκτική, ανέκκλητος, διασκελίζω.

19. Να δώσετε παραγόμενα επίθετα από τα ρήματα λανθάνω, ωθούμαι και να γράψετε μια πρόταση για καθένα απ’ αυτά.

20. Να επιλέξετε τη σωστή απόδοση της σημασίας των παρακάτω λέξεων κυκλώνοντας το αντίστοιχο γράμμα:
                     1. λανθάνω                                 α. διαπράττω λάθος
                                                                         β. ξεφεύγω την προσοχή κάποιου
                     2. εμβέλεια                                 α. η εμβάθυνση σε ένα θέμα      
                                                                         β. η μέγιστη απόσταση βολής
                     3. σύσταση                                  α. συγκρότηση - ίδρυση
                                                                         β. αναδιοργάνωση
                     4. διαλεκτική                              α. μέθοδος αναζήτησης της αλήθειας
                                                                         β. μονολογικός συλλογισμός
                     5. στατικός                                   α. αεικίνητος
                                                                          β. ακίνητος
                     6. ανέκκλητος                             α. τελεσίδικος, οριστικός
                                                                          β. αυτός που εύκολα ακυρώνεται
                     7. ιδεατός                                     α. φανταστικός, ιδεώδης
                                                                          β. υπαρκτός
                     8. διασκελίζω                              α. υπερπηδώ
                                                                          β. ακινητοποιώ    

21. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της Β, ώστε να δημιουργηθούν ζεύγη συνωνύμων:

                              Α                                                                   Β
                   α. αεργία                                                  1. τεχνική εκπαίδευση
                   β. αναλφαβητισμός                               2. απραξία
                   γ. επαγγελματική κατάρτιση                 3. πνευματική ευελιξία
                   δ. ενότητα                                               4. υπόβαθρο
                   ε. υψηλό πνευματικό επίπεδο               5. σύμπνοια
                  στ. υποδομή                                             6. αμάθεια



22. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με μία από τις λέξεις που δίνονται σε παρένθεση:

α) Ο αναλφαβητισμός είναι σοβαρό πρόβλημα. ………………..τη συμμετοχή των πολιτών στα κοινά (οξύνει, διευρύνει, αναβάλλει, αναστέλλει).
β) Ο αναλφαβητισμός είναι ………………..(έρεισμα, εφαλτήριο, τροχοπέδη) στην κοινωνική………………..(ελευθερία, χειραφέτηση, πρόοδο) των λαών.
γ) Ο βαθμός ………………..(εξομοίωσης, εξοικείωσης, εκμάθησης) με το γραπτό λόγο είναι ένδειξη μόρφωσης.
δ) Μία από τις ………………..(συνέπειες, ενδείξεις, συμβάσεις) του γραπτού λόγου είναι ότι δεν επιδέχεται εύκολα γλωσσικές εξελίξεις.

23. Να συμπληρώσετε τις λόγιες λέξεις που παραλείπονται ανάλογα με τα συμφραζόμενα και σύμφωνα με την ερμηνεία που δίνεται σε παρένθεση:
α) Ήταν άνθρωπος αναλφάβητος, ο λόγος του ήταν γεμάτος.………………..(συντακτικά λάθη).
β) Οι αναλφάβητοι οδηγούνται σε γλωσσική ………………..(φτώχεια).
γ) Ο αναλφαβητισμός παρεμποδίζει την………………..(ευκαμψία) του πνεύματος.
δ) Ο αναλφαβητισμός οδηγεί σε ………………..(νωθρότητα σκέψης, στενομυαλιά).
24. Να γράψετε συνώνυμα (μονολεκτικά ή περιφραστικά) των παρακάτω λέξεων: παίρνουν (επίδομα), εμφανής (ο αναλφαβητισμός), ξεχνάμε, ευφυΐα, ειδική (επαγγελματική κατάρτιση), ενότητα.
25. Με καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις να σχηματίσετε δύο προτάσεις, φροντίζοντας στη μία η χρήση της λέξης να είναι δηλωτική και στην άλλη συνυποδηλωτική: προσιτός, αθάνατος, συντηρώ, πυκνότητα, ανοιχτός, νίκη.
26. Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία της στήλης Α με αυτά της στήλης Β, ώστε να δημιουργηθούν ζεύγη συνωνύμων:
                                       
                                         Α                                       Β
                               α. έντεχνος                         1. αποδοκιμασία
                               β. συμβατικός                    2. σύμφυτος
                               γ. απόκλιση                        3. συμφωνημένος
                               δ. επίκριση                         4. καλαίσθητος
                               ε. εγγενής                           5. εκτροπή

27. Να αντιστοιχίσετε τα στοιχεία της στήλης Α με αυτά της στήλης Β, ώστε να δημιουργηθούν ζεύγη συνωνύμων (μια λέξη της στήλης Β περισσεύει):

                                         Α                                           Β
                               α. συμβατικός                     1. ικανοποίηση
                               β. ιδιόλεκτος                       2. εφαρμογή
                               γ. πραγμάτωση                   3. ύφος
                               δ. ομιλητής                         4. συμφωνημένος
                               ε. πλήρωση                         5. πομπός
                                                                             6. δέκτης

28. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων, με τις λέξεις που δίνονται σε παρένθεση:

α) Στο βαθυστόχαστο αυτό κείμενο, ο φιλόσοφος εκφράζει τη/τα………………..(διανόηση, διανοήματα, διάνοια) του.
β) Ο άνθρωπος που δημιουργεί, συλλαμβάνει πρωτότυπες ιδέες, διακρίνεται από………………..(επινοητικότητα, επίνοια, επινόηση).

γ) Ο μεταξύ τους διαξιφισμός οφείλεται σε………………..(παρονομασία, παράνοια, παρανόηση) και δεν απηχεί πραγματική διαφορά απόψεων.
δ) Η παροχή επιδομάτων σε ανέργους και άλλους αναξιοπαθούντες εντάσσεται στο πλαίσιο προγραμμάτων κοινωνικής………………..(πρόνοια, προνοητικότητα, πρόνευση) που εφαρμόζονται από το κράτος.


29. Να κατατάξετε σε ζεύγη συνωνύμων τις παρακάτω λέξεις:

απέρχομαι, μύηση, προσιτός, αποχωρώ, εφορμώ, ιταμότητα, προσηλυτισμός, διάβαση, σύνοδος, επέρχομαι, θρασύτητα, βατός, διέλευση, συνέλευση.

30. Να σχηματίσετε φράσεις με τις παρακάτω λέξεις:

αμαξιτός, ανεξίτηλος, εθνοσυνέλευση, εισιτήριος, ισθμός, κατιούσα, παρέλευση, προσέλευση.

31. Να σχηματίσετε ουδέτερα ουσιαστικά με β΄συνθετικό το –στάσι/
-στάσιο (<στάσις). Π.χ. εικονοστάσι/εικονοστάσιο.

32. Να αντιστοιχίσετε σε ομάδες συνωνύμων τις παρακάτω λέξεις:

ευσταθής                                                           ευμετάβολος
το υποστατικό                                                  αντικατάσταση
περίσταση                                                         απροσδιόριστος/ανεξακρίβωτος
αστάθμητος                                                      τυχαίο συμβάν
το περιστατικό                                                 αστήρικτος/ανακριβής
άστατος                                                             εναντίωση/αντίρρηση
ένσταση                                                             αγρόκτημα
ασύστατος                                                        στέρεος/ακλόνητος
υποκατάσταση                                                 συγκυρία
εγκατάσταση                                                    πολίτευμα
καθεστώς                                                         τοποθέτηση





33. Να προσδιορίσετε τις σημασίες της λέξης «σύσταση» στις παρακάτω προτάσεις:

α) Η σύσταση του εδάφους παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των φυτών.
β) Ο πρόεδρος της εταιρείας έκανε στους υπαλλήλους συστάσεις σχετικές με τη συμπεριφορά τους.
γ) Στη δεξίωση του εφοπλιστή τις συστάσεις των προσκεκλημένων είχε αναλάβει η οικοδέσποινα.
δ) Γραμματέας με καλές συστάσεις ζητά εργασία.
Σημείωση: για κάθε υπογραμμισμένη λέξη δώστε μονολεκτικά ή περιφραστικά τη σημασία της.


34. Να χαρακτηρίσετε τους παρακάτω συλλογισμούς (παραγωγικός ή επαγωγικός):

Η Γη, ο Άρης και η Αφροδίτη γυρίζουν γύρω από τον Ήλιο. Η Γη, ο Άρης και η Αφροδίτη είναι πλανήτες. Άρα, οι πλανήτες γυρίζουν γύρω από τον Ήλιο.

Τα φυτά είναι οργανισμοί. Η μηλιά είναι φυτό. Άρα, η μηλιά είναι οργανισμός.

35. Να βρείτε την ετυμολογία των παρακάτω λέξεων και να γράψετε μια πρόταση για καθεμιά:

αυτοεκτίμηση, κοσμοθεωρία, ιδεολογία, ιδεαλισμός.

36. Ποια είναι η διαφορά της αίσθησης και της διαίσθησης; (απαντήστε με συντομία). (1)

37. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β που σχετίζονται νοηματικά, ώστε να δημιουργηθούν ζεύγη.

       Α                                                        Β
1.  νέος                                           α.αυθορμητισμός
2. εφηβεία                                      β.ενδοστρέφεια
3. ενήλικος                                     γ. μεταλλαγή
4. φιλία                                           δ. ταχύτητα
5. ευθύνη                                        ε. φιλοπονία
6. απογοήτευση                             στ. ορθολογισμός

38. Σχηματίστε μία πρόταση με κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις, έτσι ώστε να φαίνεται ότι έχετε κατανοήσει τη σημασία τους: εξάρτυση, ίλη, κύτος, λοιμός, χορικός.

39. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων με την κατάλληλη λέξη από την πλαϊνή στήλη:

α) Ο ομιλητής απέδειξε με……………… τρόπο τη
θεωρία του.
β) Στα………………διαβάζουμε για τη ζωή και τα
 θαύματα των αγίων.
γ) Κανείς  δεν   του  δίνει  σημασία  και  αισθάνεται
………………
δ) Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επιθεώρησε το τι-
μητικό………………
ε) Ο σύλλογος των διδασκόντων έκρινε…………..
όλους τους μαθητές της τάξης.
στ) Τα μέταλλα είναι καλοί ………………….. του
ηλεκτρισμού. 

40. Να βρείτε στη Β΄ στήλη τη συνώνυμη της κάθε λέξης της Α΄ στήλης:

      Α΄                                 Β΄
διαγωγή                     μεταφέρω
καταγωγή                  παρουσιάζω
προσάγω                   προβιβάζω
μετάγω                       συμπεριφορά
σύναξη                       συγκέντρωση
περιάγω                     προέλευση
προάγω                      περιφέρω

41. Να συμπληρώσετε τα κενά με την κατάλληλη λέξη από αυτές που βρίσκονται μέσα σε παρένθεση (αρχαιογνωσία, αρχαιοκαπηλία, αρχαιολατρεία, αρχαιομάθεια, αρχαιοσυλία).

αρχαιολογία:  η επιστήμη που μελετά τα αρχαία μνημεία.
………………: η παράνομη εμπορία και λαθραία εξαγωγή έργων της αρχαίας τέχνης.
………………: υπερβολικός θαυμασμός για την αρχαιότητα.
………………: η γνώση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.
………………: η γνώση της ιστορίας και του πολιτισμού των αρχαίων λαών.
………………: η κλοπή έργων της αρχαίας τέχνης.

42. Να συμπληρώσετε τα κενά με μια από τις παρακάτω  λέξεις .

συναξάρι
προακτέος
παρείσακτος
επαγωγικός
αγωγός
άγημα

α) Η……………… μου έλεγε ότι ο άνθρωπος αυτός ήταν επικίνδυνος.
β) Είναι άνθρωπος……………… και δε δέχεται τέτοιες προσβολές.
γ) Ένας……………… άνθρωπος δεν ανέχεται μια τέτοια κακογουστιά.
δ) Δεν έχει ………………του προβλήματος και προτείνει λύσεις ανέφικτες.


43. Να συνδυάσετε τις λέξεις της στήλης Α΄ με αυτές της στήλης Β΄:

      Α                              Β
πρωτότοκος              τοκετός
φυσιολογικός           γυναίκα
άτοκος                       κόρη   
επίτοκος                    επιτόκιο
τραπεζικός                δυστοκία
συγγραφικός            δάνειο


44. Να βρείτε τα ζεύγη των συνώνυμων στις δύο στήλες:
    Α΄                                  Β΄
αφανής                      εκδήλωση
έκφανση                    ολοφάνερα
έμφαση                      άσημος
αναφανδόν               υπογράμμιση (μτφ.)
απόφανση                 κρίση, γνωμάτευση

45. Να συνδυάσετε τις λέξεις της στήλης Α΄ με αυτές της στήλης Β΄ όπως στο παράδειγμα:
    Α΄                                  Β΄
πρόξενος                   συμπεριφορά
ξενική                         επιχείρηση
ξενόγλωσσο              κακών
παράξενη                  έθιμο
ξενοδοχειακή            βιβλίο
ξενόφερτο                 προφορά      

46. Να σχηματίσετε φράσεις με τις λέξεις προξενήτρα, ξενοδουλεύω, αποξενώνομαι, ξεναγός, ξενικός.

47. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με άλλες συνώνυμες .

 α) Δεν μπόρεσε να εννοήσει τι ακριβώς οι αντίπαλοί του επιδιώκουν.
β) Τους ζητήθηκε να κάνουν σύνοψη του κειμένου.
γ) Την ενέργειά του εκείνη θεωρήσαμε ως πρώτο δείγμα υποχώρησης.




48. Να συνδυάσετε τις λέξεις της στήλης Α΄ με αυτές της στήλης Β΄.
       Α΄                                Β΄
ανάληψη                    ασθενειών
χειρολαβή                  χρημάτων
περίληψη                   πολέμου
ασύλληπτος               κειμένου
λήμμα                         λεξικού
λάφυρο                      αγγείου
πρόληψη                   εγκληματίας




49. Να συμπληρώσετε με μία από τις παρακάτω λέξεις τα κενά των παρακάτω φράσεων:

α) Κατά τη Θεολογία, ο Θεός είναι………………
β) Στην Οινολογία χρησιμοποιούνται οι………………, για να δοκιμάσουν την ποιότητα των κρασιών.
γ) Σ’  έναν πόλεμο μεταξύ των θυμάτων υπολογίζονται και οι………………
δ) Η εξέταση με την οποία ελέγχεται η κατάσταση της υγείας κάποιου λέγεται………………
ε) Ο άνθρωπος που έχει τη φρόνηση χαρακτηρίζεται………………
στ) Τα κείμενα που έγραψε ο συμμαθητής μας, λόγω του κακού γραφικού του χαρακτήρα, ήταν………………

(διαγνωστικός, γευσιγνώστης, αγνοούμενος , δυσανάγνωστος, γνωστικός, παντογνώστης)





50. Να βρείτε τα συνώνυμα και αντώνυμα των λέξεων: συνετός, κάθετος, άνετος, αφετηρία, ύφεση.

51. Να βρείτε τα αντώνυμα των λέξεων: σύντομος, ατομικός, τμήμα, αποταμίευση, κατάτμηση, ατομικιστής, πολύτομος.

52. Να συνδυάσετε τις λέξεις της στήλης Α΄ με αυτές της στήλης Β΄:
    Α΄                               Β΄
ατελέσφορος             αιώνιος
ατελεύτητος              άκαρπος
ατελής                       μισοτελειωμένος
ευτελής                      αμετάκλητος
ιδιοτελής                   φτηνός
τελεσίδικος               συμφεροντολόγος

53. Να βρείτε τρία επιρρήματα που παράγονται από τη λέξη τέλος και χρησιμοποιούνται συχνά στη ν.ε. Να σχηματίσετε από μία πρόταση με το καθένα από αυτά.

54. Καταγράψτε όσο το δυνατόν περισσότερες σύνθετες λέξεις με πρώτο ή με δεύτερο συνθετικό τις λέξεις γράφω και λόγος, π.χ. γραφομηχανή / στενογραφώ, λογοκλόπος / παράλογος.

55. Σχηματίστε φράσεις με τις παρακάτω λέξεις, αφού προηγουμένως αποδώσετε με συντομία τη σημασία τους:
λογοκλόπος, υπόλογος, ετυμολογία, ταυτολογία, λογοδοσία, λεπτολόγος, βραχυλογία.

56. Να βρείτε τα ισοδύναμα επίθετα για τους παρακάτω χαρακτηρισμούς, π.χ. λέει με λίγα λόγια à λιγόλογος.

-         μιλάει με καλό και γλυκό τρόπο.
-         εκφράζεται με συντομία και ευστοχία.
-         κρατάει το μυστικό που του εμπιστεύτηκαν.
-         μιλάει με θράσος και με προπέτεια, χωρίς σεβασμό προς τους άλλους.
-         έχει έτοιμες τις απαντήσεις στις στιχομυθίες και στα παραδείγματα.
-         λέει μεγάλα και κενά λόγια, υπόσχεται πολλά και δεν κάνει τίποτα.
-         μιλάει με ευχέρεια και πειστικότητα.

57. Να βρείτε όσο το δυνατόν περισσότερα επίθετα που χαρακτηρίζουν το λόγο κάποιου ατόμου, π.χ. διεξοδικός, σχοινοτενής (λόγος). Προσπαθήστε να διακρίνετε τα συνώνυμα και τα αντώνυμα των επιθέτων που συγκεντρώσατε.

58. Να αποδώσετε με διαφορετικό τρόπο τη σημασία των υπογραμμισμένων φράσεων:

-         ξεκινήσαμε τη συζήτηση με την πρόθεση να γεφυρώσουμε το χάσμα, αλλά εν τη ρύμη του λόγου ανταλλάξαμε πολλές πικρές κουβέντες.
-         δεν αποκαλύπτει ποτέ τις πραγματικές του προθέσεις. Όσες φορές τον προκαλούν να πάρει ανοιχτά θέση σε κάποιο θέμα, αυτός πάντα τηρεί σιγήν ιχθύος.
-         η συμπεριφορά του ήταν ανάρμοστη. Θα μπορούσα να πω πολλά ακόμη σε βάρος του, αλλά…«Θου, Κύριε, φυλακήν τω στόματί μου».
-         ο δικαστής έκρινε με αμεροληψία τον κατηγορούμενο, ο οποίος, ειρήσθω εν παρόδω, υπήρξε παιδικός του φίλος.
-         ο περιορισμός των τροχαίων ατυχημάτων απασχόλησε κατά καιρούς τις κυβερνήσεις των ευρωπαϊκών κρατών, αλλά για πρώτη φορά έθεσαν το θέμα επί τάπητος στην Ευρωβουλή, όταν ανακηρύχθηκε το 1986 έτος οδικής ασφάλειας.
-         ένας σοβαρός άνθρωπος εκτιμάει με ρεαλισμό την κατάσταση και δεν παρασύρεται από τα φληναφήματα και τις πομφόλυγες των ανόητων και των λογοκόπων.

59. Να βρείτε τα συνθετικά των παρακάτω λέξεων:
φθοροποιός, άθικτος, άφθαρτος, περίτεχνος, καλαισθησία, υπέρκειμαι, πατροπαράδοτος.

60. Να χρησιμοποιήσετε σε φράσεις τις παρακάτω λέξεις με την κυριολεκτική και τη μεταφορική τους σημασία, όπου υπάρχει:

αναπαλαιώνω/αναπαλαίωση, ανακαινίζω/ανακαίνιση, αναπολώ/αναπό-ληση, φθείρομαι/φθορά, επισκευάζω/επισκευή, καταρρέω/κατάρρευση, ανοικοδομώ/ανοικοδόμηση, ανεγείρω/ανέγερση, συντηρώ/συντήρηση, διαβρώνομαι/διάβρωση, εκποιώ/εκποίηση.
61. Εξηγήστε το νόημα των παρακάτω υπογραμμισμένων λέξεων/φράσεων και προσπαθήστε να τις αντικαταστήσετε, όπου είναι δυνατόν, με άλλες ισοδύναμες.

-      Μολονότι ήταν μυώδης, δε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί παχύς και βαρύς.   Ήταν ευσταλής και κομψός.
-      Μικρός το δέμας, αλλά μεγάλος στην ψυχή.
-      Μόλις πήγαν στο στρατό, στερήθηκαν τα πλούσια μαλλιά τους. Τους είδαμε όλους εν χρω κεκαρμένους.
-      Ήταν εκπάγλου καλλονής. Η φήμη για την ομορφιά της είχε απλωθεί παντού.
-      Παρ’ όλο που η πρόσκληση όριζε ότι ήταν υποχρεωτική η επίσημη περιβολή, αυτός ήρθε με ένδυμα περιπάτου.
-      Σύμφωνα με τους κανονισμούς του σχολείου, η αμφίεσή σας πρέπει να είναι ευπρεπής.
-      Το κεφάλι του αγάλματος στεφάνωναν επιμελημένοι βόστρυχοι.

62. Παρατηρήστε τις παρακάτω στήλες των λέξεων. Έχοντας υπ’ όψη ότι η στήλη Β περιλαμβάνει λέξεις που ταιριάζουν κυρίως σε ένα ύφος ανεπίσημο και οικείο, ενώ η στήλη Α περιλαμβάνει συνώνυμες λέξεις που συνδυάζονται όμως με ένα ύφος πιο επίσημο, να συμπληρώσετε τα κενά:

                            αυτόχθων/γηγενής             ……………………
                            ……………………..                     ζυγώνω
                            έρεισμα                                 ……………………
                            ……………………..                     ανάσκελα
                            πρηνής                                  ……………………
                            ……………………..                    αναποδογύρισμα
                            ……………………..                    κρεμώ
                            ……………………..                    στριμώχνομαι
                            ……………………..                    λοξοδρόμηση
                            ακροθιγώς                            ……………………
                            ……………………..                    ξεκρέμαστος
                            παρεισφρέω/διεισδύω     ……………………
                            υποσκελίζω                          ……………………
                            κόρος/κορεσμός                 ……………………

63. Να αντικαταστήσετε τις παρακάτω υπογραμμισμένες λέξεις με άλλες ισοδύναμες:

-         βρίσκομαι στο μεταίχμιο ζωής και θανάτου.
-         η 29η Φεβρουαρίου είναι η εμβόλιμη μέρα που προστίθεται στα δίσεκτα έτη.
-         στην αρχαία Ελληνική ποίηση συναντούμε ορισμένους στίχους που η γνησιότητά τους αμφισβητείται και θεωρούνται εμβόλιμοι.
-         στο καινούριο τεύχος του περιοδικού υπάρχει ένθετο φυλλάδιο, αφιέρωμα στη νεοτερική ποίηση.
-         το Ταξίδι μου του Γιάννη Ψυχάρη (1888) θεωρήθηκε ντοκουμέντο μιας ολόκληρης εποχής και αποτέλεσε ορόσημο για την επικράτηση της δημοτικής γλώσσας στη λογοτεχνία και ιδίως στην πεζογραφία.
-         η βλάβη του ανελκυστήρα τους υποχρέωσε να παραμείνουν εγκλωβισμένοι επί ένα δίωρο.
-         περιφέρονται «πλανήτες και ανέστιοι».
-         αισθανόμουν παρείσακτος στη συντροφιά τους.
-         το βλήμα του προκάλεσε διαμπερές τραύμα.
-         το επιστέγασμα της φιλανθρωπικής του δράσης ήταν η ίδρυση ορφανοτροφείου στη γενέτειρά του.
-         τα απορρίμματα, με τη μέθοδο της ανακύκλωσης, μετατρέπονται πάλι σε χρήσιμη ύλη, καύσιμα ή λιπάσματα.
-         ένα διάτρητο πλέγμα μπορεί να λειτουργήσει σαν φίλτρο και να συγκρατήσει τα αιωρούμενα στερεά συστατικά του αέρα.
-         δε με έπεισε καθόλου. Τα επιχειρήματά του ήταν διάτρητα.
-         δεν τήρησε καθόλου τα προσχήματα. Η ομιλία του ήταν μια απροκάλυπτη επίθεση κατά των ανωτέρων του.

64. Με τις παρακάτω συνώνυμες λέξεις να σχηματίσετε προτάσεις, έτσι ώστε να διακρίνεται καθαρά η ιδιαίτερη χροιά της κάθε λέξης:
            προσπέλαση, προσέγγιση, προσχώρηση, πλεύρισμα, πρόσβαση.

65. Να σχηματίσετε σύνθετα με β΄συνθετικό τις λέξεις ορίζω και τάξη και να γράψετε φράσεις με τρία (3) τουλάχιστον από τα σύνθετα που θα προκύψουν.

66. Να χρησιμοποιήσετε τις παρακάτω λέξεις με τη δηλωτική και τη συνυποδηλωτική τους σημασία σε φράσεις:
            πολιορκώ, έρεισμα, απρόσιτος, εκτροχιασμός, διάβρωση.

67. Με τα ρήματα κοινοποιώ, ενημερώνω, φέρω στη δημοσιότητα να σχηματίσετε φράσεις, που να δηλώνουν την ακριβή σημασία των λέξεων.

68. Προώθηση, οπισθοδρόμηση: να σχηματίσετε φράσεις με τις λέξεις στην κυριολεκτική (δηλωτική) και στη μεταφορική (συνυποδηλωτική) σημασία τους.

69. Να αντικαταστήσετε τις παρακάτω υπογραμμισμένες φράσεις με άλλες ισοδύναμες:

-         για να αναθεωρήσουμε την ιστορία, πρέπει να προηγηθεί η ανασκόπηση του παρελθόντος.
-         είναι προσηλωμένος στη μελέτη των ιστορικών κειμένων. Τον ελκύει η αναδίφηση της ιστορίας.
-         κατανοώ το ενδιαφέρον σου να εξιχνιάσεις το μυστήριο, αλλά θα σε συμβούλευα να μην ανακινείς λησμονημένες υποθέσεις.

70. Ευτράπελη διήγηση, σκωπτική διάθεση, κακεντρεχή σχόλια, δηκτικός υπαινιγμός, χαιρέκακο γέλιο: Να εντάξετε τα ονοματικά αυτά σύνολα στο κατάλληλο γλωσσικό πλαίσιο.

71. Σχηματίστε τα παρακάτω σύνθετα κάνοντας την τροπή του ψιλού στο αντίστοιχό του δασύ:

            κατ(ά) + ηγητής
            κατ(ά) + ολικός
            επ(ί) + οδός
            μετ(ά) + εόρτια
            απ(ό) + ορισμός
            αντ(ί) + ύπατος

72. Να βρείτε τα συνθετικά των λέξεων: εφορμώ, καθαγιάζω, εφημερεύω, αφοσίωση, υφέρπω, αφορισμός, υφαρπάζω, ανθυγιεινός, μεθοριακός, καθομολογώ.

73. Να σχηματίσετε δύο προτάσεις χρησιμοποιώντας στη μια λέξη: επηρμένος και στην άλλη τη λέξη: μετεωρολόγος

74. Στις παρακάτω προτάσεις να βρείτε ποια είναι η σημασία της λέξης άρση: (= 1. ανύψωση, 2. απομάκρυνση, 3. κατάργηση).

α. Αποφασίστηκε τελικά η άρση του στρατιωτικού νόμου.
β. Του συνέστησε ο προπονητής του να διαθέτει επίσης είκοσι λεπτά την ημέρα για άρση βαρών.
γ. Η αλήθεια είναι ότι βοήθησαν όλοι τους στην άρση των εμποδίων.


75. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με τις συνώνυμές τους λέξεις ή φράσεις από το λεξιλογικό πίνακα:
α. Πολλοί διευθυντές υπηρεσιών κατηγορούνται για      οφειλέτης
κατάχρηση εξουσίας.                                                             κατάχρηση εξουσίας                                                         έλλειψη εγκράτειας
β. Αυτό το ξυράφι είναι για μια χρήση.                              χρησιμοποίηση
γ. Έτσι το σκισμένο φόρεμα είναι πια άχρηστο.               ασωτία
δ. Συχνά παρατηρείται κατάχρηση στο φαγητό.             υπέρμετρη χρήση
ε. Είμαι χρεώστης στο κράτος.                                           ακατάλληλο
                                                                                                πιστωτής
                                                                                                αναγκαίο                                                                                                                                                         

76. Να σχηματίσετε μια φράση με τη λέξη εχεμύθεια (= το να κρατάει κανείς για τον εαυτό του το μυστικό που του εμπιστεύθηκε κάποιος).

77. Να συνδυάσετε τις λέξεις της α΄ στήλης με τις κατάλληλες λέξεις της β΄ στήλης.                     

                                     α΄ στήλη                   β΄ στήλη
                                    συνεκτικός                σώματα
                                     η μέθεξη                   δεσμός
                                    ο ηνίοχος                   έξεις
                                    ακάθεκτες                  θέσεις
                                    ανθεκτικά                  των Δελφών
                                    οχυρές                       στη μαγεία της μουσικής
                                    κακές                         υλικά

78. Να συμπληρώσετε τα κενά των προτάσεων με τις κατάλληλες λέξεις από τις παράπλευρες στήλες:
                                                                                                            πομπή
α) Η……… ακολούθησε σιωπηλά το μεγάλο νεκρό.                  φάλαγγα
                                                                                                            νηοπομπή
                                                                                                            προπομπή

                                                                                                            ανέπεμψε
β) Ο ανακριτής……… τον κατηγορούμενο σε δίκη                     απέπεμψε
                                                                                                            εξέπεμψε
                                                                                                            παρέπεμψε





79. Να σχηματίσετε ζεύγη λέξεων συνδυάζοντας κατάλληλα  λέξεις από τις δύο στήλες:
           
            επιστήμη                                          ύμνων
            πομπώδες                                        ύφος
            παραπεμπτικό                                 εκπομπή
            ραδιοφωνική                                   διαπόμπευση
            ατιμωτική                                        αποπομπή
            άδικη                                                πομπή
            αναπομπή                                        βούλευμα 

80. Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις, επιλέγοντας την κατάλληλη λέξη από την πλαϊνή στήλη:

α. Τα λύματα των εργοστασίων περιέχουν ………ουσίες                       γενικές
β. Το καθημερινό άγχος αποτελεί……… αιτία πολλών                           γόνιμο
 ασθενειών.                                                                                                    γεννήματα
γ. Επήλθε συμφωνία μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων                  γνησιότητα
ύστερα από έναν ………διάλογο.                                                                 ρυπογόνους    
δ. Ο γιατρός παρέπεμψε τον ασθενή του σε νοσοκομείο                     γενεσιουργό
για………εξετάσεις.
ε. Ο Χριστός αποκάλεσε τους γραμματείς και τους Φαρισαίους………εχιδνών.
στ. Η εξουσιοδότηση χρειάστηκε θεώρηση από την αστυνομία για τη………της υπογραφής.

 

81. Να συνδέσετε τις παρακάτω λέξεις φτιάχνοντας σημασιολογικά ζεύγη:

                             Α                                           Β
                        γενέτειρα                              γενιά
                        γενέσιο                                  κληρονομικός
                        γόνος                                     πατρίδα
                        γονικός                                  γέννηση

82. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις επιλέγοντας την κατάλληλη λέξη από τις στήλες:
                                                                                                                έξαψη
α. Ο Έλληνας υπουργός ήρθε σε……… με τους ομολόγους του     επαφή
των χωρών – μελών της ΕΟΚ.                                                            συνάφεια
                                                                                                πρόσαψη                                                    
                                                                                                                       
                                                                                                                 εξάψει
β. Λόγω ελλιπών αποδεικτικών στοιχείων η αστυνομία δεν           συνάψει
μπόρεσε να……… συγκεκριμένη        κατηγορία στον ύποπτο.       προσάψει
                                                                                                                ανάψει


83. Να συνδυάσετε τις λέξεις της α΄ στήλης με τις αντίστοιχές τους της β΄ στήλης και να τις βάλετε στο σωστό γένος, πτώση και αριθμό με βάση τη β΄ στήλη:

            αναμμένος                         κύκλοι
            εξημμένος                          παράδειγμα
            εφαπτόμενος                     καντήλι 
            συναφής                             έγγραφα
            απτός                                 πνεύματα
         συνημμένος                       ειδικότητες


5 σχόλια:

  1. Πολύ ωραίες και χρήσιμες για τους μαθητές γλωσσικές ασκήσεις.
    Χρήσιμο υλικό και για μας τους καθηγητές.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Συγχαρητήρια! Οἱ λύσεις μπορουν να βρεθοῦν κάπου;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Εξαιρετικές! Οι απαντήσεις θα μπορούσαν να αναρτηθούν; Θα βοηθούσε στον έλεγχο των δικών μας απαντήσεων...

    ΑπάντησηΔιαγραφή