Κυριακή 24 Μαρτίου 2013

ΠΟΙΑ ΡΗΜΑΤΑ ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ, ΓΕΝΙΚΗ, ΔΟΤΙΚΗ (ΜΟΝΟΠΤΩΤΑ) ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΜΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΠΤΩΣΕΩΝ (ΔΙΠΤΩΤΑ) ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ


Σ Υ Ν Τ Α Ξ Η Τ Ω Ν Ρ Η Μ Α Τ Ω Ν
ΜΟΝΟΠΤΩΤΑ ΡΗΜΑΤΑ:
 
ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΠΤΩΣΗ:
1. Ρήματα που σημαίνουν ωφέλεια ή βλάβη με λόγους ή έργα: νίνημι, φελ, εεργετ, ε
ποι, βλάπτω, δικ, ε λέγω, ελογ, κακς ποι, κακς λέγω, λοιδορ, κολακεύω,
κακοποι, κακουργ, θωπεύω, θεραπεύω, τιμωρομαι (=τιμωρώ).
2. Ρήματα καταδίωξης ή απόδρασης: θηρ, θηρεύω, διώκω, νεδρεύω, φεύγω, ποφεύγω,
ποδιδράσκω, ζηλ.
3. Ρήματα διαφόρων σημασιών: φθάνω, λανθάνω, πιλείπω, μένω, περιμένω, μνυμι,
πιορκ, κελεύω, οκ, σπεύδω, θαρρ, σιγ, σιωπ.
4. Ρήματα αμετάβατα που χρησιμοποιούνται ως μεταβατικά: αδομαι, ασχύνομαι,
φυλάττομαι, ελαβομαι, κπλήττομαι, καταπλήττομαι, δακρύω, κλαίω, φοβομαι,
δέδοικα, ομώζω, θρην, ποθ, πενθ, λγ.
5. Τα ρήματα: ρ, κρατ (+αιτιατική=νικώ), γαπ, ποθ, φιλ, ακούω (+αιτιατική,
δηλώνεται έμμεση αντίληψη), ασθάνομαι (+αιτιατική κάποιες φορές, π.χ. σθετο βοήν).
ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ ΠΤΩΣΗ:
1. Ρήματα που σημαίνουν μνήμη ή λήθη: μιμνήσκομαι, μέμνημαι, μνημονεύω, πιλανθάνομαι.
2. Ρήματα που σημαίνουν φειδώ και τα αντίθετά τους: φείδομαι, φειδ.
3. Ρήματα που σημαίνουν φροντίδα ή επιμέλεια και τα αντίθετά τους: φροντίζω, πιμελομαι,
προνο, μέλει μοι τινός, κήδομαι, μεταμέλει μοι τινός, μεταμέλομαι, λιγορ, μελ.
4. Ρήματα που σημαίνουν επιθυμία: πιθυμ, ρ (=αγαπώ), ρμαι (=επιθυμώ), φίεμαι,
ρέγομαι, γλίχομαι.
5. Ρήματα που σημαίνουν απόλαυση: πολαύω, νίναμαι.
6. Ρήματα που σημαίνουν μετοχή: μετέχω, μεταλαμβάνω, κοινων, κληρονομ, μέτεστί μοι
τινός.
7. Ρήματα που σημαίνουν πλησμονή: βρίθω, πίμπλαμαι, επορ, γέμω, πλήθω, μεστ.
8. Ρήματα που σημαίνουν στέρηση: δέω, δέομαι, δε μοι τινός, χρζω, πορ, στέρομαι,
σπανίζω.
9. Ρήματα που σημαίνουν γενικά αίσθηση (αφή, γεύση, όσφρηση, οσμή, ακοή): πτομαι, ψαύω,
θιγγάνω, χομαι, ντέχομαι, δράττομαι, λαμβάνομαι, πιλαμβάνομαι, ντιλαμβάνομαι,
γεύομαι, σφραίνομαι, ζω, πνέω, κούω (για άμεση αντίληψη), κρομαι.
10. Ρήματα που σημαίνουν απόπειρα: πειρ, πειρμαι.
11. Ρήματα που σημαίνουν επιτυχία: τυγχάνω, φικνομαι, ξικνομαι.
12. Ρήματα που σημαίνουν αποτυχία: ποτυγχάνω, μαρτάνω, διαμαρτάνω, ξαμαρτάνω,
ψεύδομαι (=αποτυγχάνω)
13. Ρήματα που σημαίνουν έναρξη ή λήξη: ρχω, ρχομαι, λήγω, παύομαι (=σταματώ).
14. Ρήματα που σημαίνουν αρχή ή εξουσία και τα αντίθετά τους: ρχω, κρατ
(+γενική=εξουσιάζω), βασιλεύω, γεμονεύω, δεσπόζω, στρατηγ, τυρανν, γομαι
(+γενική=είμαι αρχηγός).
15. Ρήματα που σημαίνουν χωρισμό: χωρίζομαι.
16. Ρήματα που σημαίνουν αποχή: πέχω, πέχομαι.
17. Ρήματα που σημαίνουν απομάκρυνση: διέχω, πειμι, εκω (=υποχωρώ), παραχωρ.
18. Ρήματα που σημαίνουν απαλλαγή: παλλάττω, λευθερ, λύω, φίεμαι.
19. Ρήματα που σημαίνουν καταγωγή: εμί, γίγνομαι, φυν, πέφυκα.
20. Ρήματα που σημαίνουν σύγκριση, διαφορά, υπεροχή: ττμαι, λείπομαι, ριστεύω,
πολείπομαι, στερ, προέχω, μειονεκτ, περιγίγνομαι, περίειμι, πρωτεύω, κρατιστεύω,
πλεονεκτ, περτερ, διαφέρω.
21. Ρήματα που είναι σύνθετα με τις προθέσεις: πό, κ, πρό, πέρ, κατά.
22. Ρήματα διαφόρων σημασιών: φεύγω + γενική (=κατηγορούμαι για κάτι), άλω + γενική
(=καταδικάζομαι για κάτι), κρίνομαι + γενική (=τιμωρούμαι σε...π.χ. θάνατο), ασθάνομαι
+ γενική. Θυμήσου: λίσκομαι = κυριεύομαι (για άψυχα), συλλαμβάνομαι (για έμψυχα).
ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΕ ΔΟΤΙΚΗ ΠΤΩΣΗ:
1. Ρήματα σημαίνουν πρέπει, αρμόζει, ταιριάζει και τα συνώνυμά τους.
2. Ρήματα που σημαίνουν προσέγγιση ή συνάντηση απλή, φιλική ή εχθρική διάθεση: πλησιάζω,
πελάζω, προσίημι, ντυγχάνω, συντυγχάνω.
3. Ρήματα που σημαίνουν ακολουθία, διαδοχή: πομαι, κολουθ.
4. Ρήματα που σημαίνουν επικοινωνία, ένωση: μιλ, χρμαι (συχνά συντάσσεται με δύο
δοτικές, από τις οποίες η μία είναι κατηγορούμενο της άλλης), μείγνυμαι, πιμείγνυμαι,
κεράννυμι.
5. Ρήματα που σημαίνουν φιλική ή εχθρική ενέργεια – διάθεση: ενο, ρέσκω, βοηθ, ρήγω
(=βοηθώ), μύνω (=βοηθώ), τιμωρ (=βοηθώ), λυσιτελ, δουλεύω, πείθομαι, χαλεπαίνω
(=οργίζομαι), ργίζομαι, νοχλ, μάχομαι, στασιάζω, πολεμ, ες χείρας ρχομαι
(=συμπλέκομαι), πειλ, φθον, πιβουλεύω, λοιδορομαι, πειθ, πιτιμ.
6. Ρήματα που σημαίνουν άμιλλα: μιλλμαι.
7. Ρήματα που σημαίνουν φιλονικία: διαφέρομαι, ρίζω, μφισβητ.
8. Ρήματα που σημαίνουν έριδα ή συμφιλίωση: σπένδομαι (=συνθηκολογώ), σπονδς
ποιομαι, συναλλάττομαι – διαλλάττομαι – καταλλάττομαι (=συμφιλιώνομαι).
9. Ρήματα που σημαίνουν ισότητα και ομοιότητα: σοται, μοιάζω, οικα.
10. Ρήματα που σημαίνουν συμφωνία: συμφων_________, μολογ, μονο, συνδω (=συμφωνώ),
συναρμόττω (=ταιριάζω).
11. Ρήματα που είναι σύνθετα με τις προθέσεις: ν, σύν, πί, περί, παρά, πό, πρός.
12. Ρήματα διαφόρων σημασιών: γομαι + δοτική = οδηγώ, γομαι + ειδικό απαρέμφατο =
νομίζω ότι..., χρμαι + δύο δοτικές (η μία κατηγορούμενο της άλλης). ΔΙΠΤΩΤΑ ΡΗΜΑΤΑ:
ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΔΥΟ ΑΙΤΙΑΤΙΚΕΣ:
α) Η μία αιτιατική, η οποία είναι πρόσωπο ή περιεκτικό ουσιαστικό, ειναι το ΑΜΕΣΟ
αντικείμενο. Η άλλη, το πράγμα ή το άψυχο, είναι το ΕΜΜΕΣΟ αντικείμενο.
1. Ρήματα που σημαίνουν: ποκρύπτω, ποστερ, εσπράττω, κετεύω, ρωτ, νερωτ.
2. Ρήματα που σημαίνουν: πενθυμίζω, διδάσκω.
3. Ρήματα που σημαίνουν: νδύω.
4. Ρήματα που σημαίνουν: δρ, ργάζομαι, ποι, γορεύω, λέγω, εεργετ (τα ρήματα αυτά
έχουν εξωτερικό και σύστοιχο αντικείμενο).
β) Η μία αιτιατική κατηγορούμενο της άλλης (με κατηγορούμενο του αντικειμένου σε αιτιατική
συντάσσονται τα κλητικά ρήματα, τα εκλογής, δοξαστικά και τα συνώνυμα του εμ και του
γίγνομαι).
1. Ρήματα που σημαίνουν: λέγω, καλ, προσαγορεύω, νομάζω.
2. Ρήματα που σημαίνουν: ποι, καθίστημι, τίθημι, ποδείκνυμι, ποφαίνω, αρομαι,
χειροτον.
3. Ρήματα που σημαίνουν: νομίζω, γομαι, κρίνω.
4. Ρήματα που σημαίνουν: χω, δίδωμι, λαμβάνω, παραλαμβάνω, παρέχω.
5. Προσοχή: τα ρήματα αξω, τρέφω, αρω συντάσσονται ____με προληπτικό κατηγορούμενο του
αντικειμένου.
ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΗ ΠΤΩΣΗ:
Η αιτιατική είναι το ΑΜΕΣΟ, η γενική το ΕΜΜΕΣΟ αντικείμενο.
1. Ρήματα που σημαίνουν: πληρ, μεστ, γεμίζω, κεν, ρημ, στι (=κάνω τραπέζι σε
κάποιον).
2. Ρήματα που σημαίνουν: κούω, μανθάνω, πληροφορομαι.
3. Ρήματα που σημαίνουν: λαμβάνω, γω, λκω.
4. Ρήματα που σημαίνουν: παλλάσσω, πολύω, παύω, ποστερ, χωρίζω, εργω
(=εμποδίζω), κωλύω, λευθερ.
5. Ρήματα που σημαίνουν: νταλλάσσω, γοράζω, πωλ, πιπράσκω, νομαι (=αγοράζω),
ποδίδομαι (=πωλώ), ξι, τιμ, κτιμ.
(Στις παραπάνω 5 κατηγορίες ρημάτων η ΓΕΝΙΚΗ είναι ΓΕΝΙΚΗ ΤΗΣ ΑΞΙΑΣ σε θέση ΕΜΜΕΣΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ)
6. Ρήματα που σημαίνουν ψυχικό πάθημα: θαυμάζω, γαμαι, ζηλ, παιν, εδαιμονίζω,
οκτίρω, μισ, μακαρίζω.
7. Ρήματα που σημαίνουν δικάζω και ανταποδίδω: ατιμαι, γράφομαι, κρίνω, τιμωρομαι,
διώκω, δικάζω.
(Στις παραπάνω 2 κατηγορίες ρημάτων η ΓΕΝΙΚΗ είναι ΓΕΝΙΚΗ ΤΗΣ ΑΙΤΙΑΣ σε θέση ΕΜΜΕΣΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ)
8. Ρήματα που είναι σύνθετα με τις προθέσεις: πό, κ, κατά, πρό.
ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΟΤΙΚΗ ΠΤΩΣΗ:
Η αιτιατική είναι το ΑΜΕΣΟ, η δοτική το ΕΜΜΕΣΟ αντικείμενο.
1. Ρήματα που σημαίνουν: λέγω, δίδω, δεικνύω.
2. Ρήματα που σημαίνουν: πόσχομαι, παραγγέλλω.
3. Ρήματα που σημαίνουν: ξισώνω, μοιάζω.
4. Ρήματα που σημαίνουν: ναμιγνύω, συνδιαλλάσσω.
5. Μερικά σύνθετα ρήματα με τις προθέσεις: ν, σύν.
ΣΥΝΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΜΕ ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΙ ΔΟΤΙΚΗ ΠΤΩΣΗ:
Η γενική είναι το ΑΜΕΣΟ, η δοτική το ΕΜΜΕΣΟ αντικείμενο.
1. Ρήματα που σημαίνουν: μετέχω, μεταδίδω.
2. Ρήματα που σημαίνουν: παραχωρ, φθον.
3. Ρήματα που σημαίνουν: τιμ, τιμμαι.