Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου 2012

ΣΟΥΛΙΩΤΕΣ: ΟΙ ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ



Οι Σουλιώτες ήταν δίγλωσσοι Έλληνες που μιλούσαν ελληνικά και αρβανίτικα, ενώ έγραφαν μόνο στα ελληνικά.
Ο Αθανάσιος Ψαλίδας, γραμματέας του Αλή πασά, μαρτυρεί πως το Σούλι (ή Κακοσούλι) είχε Γραίκους πολεμιστές που πάλευαν τους Αλβανούς για πολλά χρόνια.
Κατά την επικρατέστερη άποψη οι πρώτοι κάτοικοι που εγκαταστάθηκαν στην απρόσιτη ορεινή αυτή περιοχή δημιούργησαν στη σειρά τέσσερα χωριά, το Σούλι, τη Σαμονίβα, την Κιάφα και το Αβαρίκο, σε απόσταση μισής ώρας δρόμο το ένα από το άλλο, και που όλα μαζί ονομάζονταν απ' τον αριθμό τους, «Τετραχώρι». Αργότερα, καθώς αυξάνονταν ο πληθυσμός, δημιουργήθηκαν άλλα εφτά νέα χωριά. Οι Σουλιώτες όλων των χωριών αυτών συσπειρώθηκαν και δημιούργησαν, την λεγόμενη από τους ερευνητές, «ομοσπονδία», ή «συμπολιτεία του Σουλίου» που συγκροτούσαν τα 11 Σουλιωτοχώρια. 
Οι Σουλιώτες είχαν μια δική τους μορφή κοινωνικής οργάνωσης που βασιζόταν στην οικογενειοκρατία, τη λεγόμενη φάρα (= πατριά), που έφθαναν σε αριθμό περίπου τις 47,και αντιπροσώπευαν 150 οικογένειες. Σπουδαιότερες απ' αυτές ήταν η φάρα του Δημοδράκου, του Ζορμπά,του Ζέρβα, του Μπότσαρη, του Τζαβέλλα, του Δαγκλή, του Καραμπίνη, του Κουτσονίκα κ.ά. Σημειώνει  ο Χριστόφορος Περραιβός: «Κανένας από τους Σουλιώτες καμμίαν τέχνην ή πραγματείαν δεν μεταχειρίζεται, παρά όλη τους η γύμνασις από παιδιόθεν είναι εις τα άρματα. Με αυτά τρώγουν, με αυτά κοιμούνται, με αυτά ξυπνούν».
 (Σημειώνεται ότι την εποχή εκείνη τα Σουλιωτοχώρια συντηρούσαν περίπου 2.500 ένοπλους λιτοδίαιτους, σκληραγωγημένους και ολιγαρκείς πολεμιστές, οι οποίοι και αποτελούσαν εγγύηση της ασφάλειας της περιοχής, έναντι των Τούρκων, ενώ ο συνολικός πληθυσμός υπολογίζεται πως έφθανε περί τους 10.000 έως 12.000).Οι Σουλιώτες διακρίνονταν για τις υποσχέσεις και συμφωνίες τους που θεωρούσαν ιερές (κοινώς: μπεσαλήδες), και θανάτωναν όσους παρέβαιναν τις αρχές τους. Γενικά όμως ήταν γενναίοι, ριψοκίνδυνοι αλλά και από ανάγκη επιρρεπείς σε επιδρομές και λαφυραγωγήσεις. Άλλα χαρακτηριστικά στοιχεία ήταν ότι δεν κουρεύονταν, φορούσαν και αυτοί φουστανέλα και στολίζονταν στο στήθος με "τσαπράζια". Τα  ρούχα των γυναικών ήταν όλα κεντητά. 
Αγαπημένο μουσικό όργανο των Σουλιωτών ήταν ο "ταμπουράς" . Οι Οθωμανοί Τούρκοι προσπάθησαν επί πολλά χρόνια να κατακτήσουν τα εδάφη της συνομοσπονδίας των Σουλιωτών, όχι βέβαια για να επιβάλλουν φόρους σε μια τελείως άγονη περιοχή, όσο για να εξουδετερώσουν τους ανυπότακτους Σουλιώτες για τις συνεχείς παράνομες δραστηριότητες. Το 1788 ήδη Πασάς Ιωαννίνων είναι ο Αλή Πασάς. Γενικά οι πόλεμοι των Σουλιωτών προς τον Αλή Πασά χαρακτηρίζονται περισσότερο ως αμυντικοί. Έτσι τον ίδιο χρόνο την Άνοιξη του 1789, ο Αλή Πασάς εκστρατεύει κατά των Σουλιωτών με 10.000 Τουρκαλβανούς. Η εκστρατεία αυτή κράτησε τέσσερις μήνες,  και οι Σουλιώτες επέδειξαν μοναδική δύναμη αντίστασης και εξαιρετική πολεμική ικανότητα με συνέπεια η εκστρατεία αυτή να λήξει άδοξα.
 Το 1792 ο Αλή Πασάς προκειμένου να παγιώσει μια πλήρη ευνομούμενη κατάσταση στο Πασαλίκι του επιχειρεί δεύτερη εκστρατεία κατά των Σουλιωτών με δύναμη 10.000 Τουλκαλβανών, που και αυτή υπήρξε αποτυχημένη. Αν και είχε ομήρους (όπως τον Φώτο Τζαβέλλα που ήταν ο γιος του Λάμπρου Τζαβέλλα), οι Σουλιώτες κάτω από τη διοίκηση του Γεωργίου Μπότσαρη, του Λάμπρου Τζαβέλλα και του Δήμου Δράκου αγωνίστηκαν θαρραλέα. Ακόμη και οι γυναίκες, κάτω από την εντολή της Μόσχως (σύζυγος του Λάμπρου Τζαβέλλα), συμμετείχαν στη μάχη. Τελικά, 2.000 Τουρκαλβανοί και 74 Σουλιώτες σκοτώθηκαν. 
Η 3η εκστρατεία του Αλή Πασά κατά των Σουλιωτών ξεκίνησε το 1800. Οι Σουλιώτες έκαναν τότε εκκλήσεις για βοήθεια στη Γαλλία και τη Ρωσία, που όμως δεν τελεσφόρησαν. Επακολούθησαν και νέες μάχες πολύ πιο σκληρές, με τελευταία στις 7 Δεκεμβρίου γύρω από το Κούγκι και την Κιάφα. Μένοντας όμως χωρίς τρόφιμα και πυρομαχικά αναγκάσθηκαν τελικά να συνθηκολογήσουν. Στις 12 Δεκεμβρίου  του 1803 οι Σουλιώτες συνθηκολόγησαν και ο Αλή Πασάς υποσχέθηκε να τους αφήσει ελεύθερους με όλη την κινητή ιδιοκτησία τους, ακόμη και τα όπλα τους, φτάνει να εγκατέλειπαν μαζί με τις οικογένειές τους, το ταχύτερο τα πατρώα εδάφη τους. Έτσι τέσσερις μέρες μετά, στις 16 Δεκεμβρίου οι Σουλιώτες χωρίζονται σε τρεις φάλαγγες και αναχώρησαν για τις ακτές της Ηπείρου.
 Έτσι έληξε η 3η εκστρατεία η οποία και κατέστη τελικά νικηφόρα για τον Αλή Πασά.  Όταν υπήρξαν σαφή σημάδια επικείμενης ελληνικής εξέγερσης εναντίον των Τούρκων, ο Αλή Πασάς θεώρησε κατάλληλη τη στιγμή για να καταστήσει την Ήπειρο ανεξάρτητο κράτος. Το 1820 ζήτησε  από τους Σουλιώτες βοήθεια και αυτοί επέστρεψαν στην ηπειρωτική χώρα, για να υποστηρίξουν τον προηγούμενο εχθρό τους ενάντια στο σουλτάνο. Εντούτοις, τα σχέδια του Αλή απέτυχαν και αυτός σκοτώθηκε, ενώ οι Τούρκοι κατέλαβαν τα Γιάννενα. Οι Σουλιώτες στήριξαν τελικά την ελληνική επανάσταση, που άρχισε το Μάρτιο του 1821. Οι ηγέτες των Σουλιωτών, Μάρκος Μπότσαρης, Κίτσος Τζαβέλλας, Λάμπρος Βεϊκος Ζορμπάς έγιναν γνωστοί στρατηγοί κατά την ελληνική επανάσταση και πολλοί Σουλιώτες έχασαν τις ζωές τους υπερασπιζόμενοι το Μεσολόγγι. Η θυσία του Μάρκου Μπότσαρη στο Κεφαλόβρυσο Ευρυτανίας συγκίνησε όλη την Ευρώπη και αύξησε το ρεύμα φιλελληνισμού.

4 σχόλια:

  1. Χαιρετίζω τον Πατριώτη Έλληνα κ Πέτρο Μυλωνά για το
    ωραιότατο άρθρο για τους Σουλιώτες και για τον υπέροχο τίτλο (Οι Σπαρτιάτες της Ηπείρου.)
    Εμείς οι Σουλιώτες έχουμε μια ιδιαίτερη ευαισθησία,
    σε ότι αφορά το Σούλι μας.
    (Στρατιωτική Σχολή του Γένους) ονομάζεται το Σούλι,γιατί εκεί μάθαιναν το Πόλεμο αγαπητέ μου Φίλε.
    Με Σουλιώτικους χαιρετισμούς
    Λευτέρης Ζορμπάς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Χαιρετίζω το ωραιότατο άρθρο του Έλληνα Πατριώτη κ Π Μυλωνά με το υπέροχο τίτλο ( Σουλιώτες οι Σπαρτιάτες της Ηπείρου.
    (Στρατιωτική Σχολή του Γένους) Ονομάζεται το Σούλι γιατί εκεί μάθαιναν τον πόλεμο.
    Εμείς οι Σουλιώτες έχουμε μια ιδιαίτερη ευαισθησία με το Σούλι μας.

    Με Σουλιώτικους χαιρετισμούς
    Λευτέρης Ζορμπάς.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Με ενθαρρύνεις να συνεχίσω. Ευχαριστήθηκα πολύ με το σχόλιό σου. Φιλικούς χαιρετισμούς από έναν Τζουμερκιώτη σ'έναν γνήσιο Σουλιώτη.

      Διαγραφή
  3. Αγαπητέ κ Μυλωνά και πατριώτη μου έχεις την καλημέρα μου και χαιρετίζω τ αθάνατα και περήφανα Τζουμέρκα.
    Στο Καταφύδι΄στο Αγκάθι στα Τζουμέρκα μετά την πτώση ζουν Σουλίου ρίζωσαν μερικοί Ζορμπαίοι καπεταναίοι Δημήτρης και Γιώργος.
    Απόγονοι αυτών σήμερα ζουν στην Αρτα και Γιάννενα.

    Με Σουλιώτικους χαιρετισμούς
    25-2-2013.

    Πολέμαρχος

    Υστερόγραφο
    Εσείς κ Μυλωνά που μένετε;

    ΑπάντησηΔιαγραφή