Κυριακή 17 Φεβρουαρίου 2013

ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ-ΖΕΡΒΑΣ: ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΔΥΟ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΩΝ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΩΙΜΗΣ ΦΑΣΗΣ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Ακολουθεί σύντομο προφίλ των δύο βασικών πρωταγωνιστών της αντίστασης: Άρη Βελουχιώτη και Ναπολέοντα Ζέρβα

Άρης Βελουχιώτης (Λαμία27 Αυγούστου 1905 - Μεσούντα Άρτας16 Ιουνίου 1945) (πραγματικό όνομα Αθανάσιος Κλάρας )
Ήταν ηγετική μορφή της Εθνικής αντίστασης κατά την περίοδο της γερμανοϊταλικής κατοχής της Ελλάδας. O Αθανάσιος Κλάρας γεννήθηκε στη Λαμία  και καταγόταν από εύπορη  οικογένεια. O πατέρας του, Δημήτριος, ήταν δικηγόρος.  Η μητέρα του, το γένος Ζέρβα (με πιθανή μακρινή συγγένεια με τον Ναπολέοντα Ζέρβα), ήταν από οικογένεια συμβολαιογράφου. Ο Αθανάσιος Κλάρας σπούδασε οικότροφος στην Αβερώφειο Μέση Γεωργική Σχολή της Λάρισας στην οποία εισήχθη το 1919 σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών. Μετά την αποφοίτησή του, το 1922 και με τις φροντίδες του πατέρα του διορίζεται σαν Γεωπόνος, στη Γεωργική Υπηρεσία.  Από το 1924 και μετά κατεβαίνει στην Αθήνα, έρχεται σε επαφή με τον κομμουνιστή συμπατριώτη του απ' τη Λαμία, Τάκη Φίτσιο. Εντάχθηκε στην κομμουνιστική νεολαία και αφοσιώθηκε στον αγώνα για τη διάδοση των αρχών του κομμουνισμού. Το 1925 κατατάσσεται στο στρατό και γίνεται Δεκανέας Πυροβολικού, αλλά μόλις γίνεται αντιληπτή η κομμουνιστική του δράση καθαιρείται από δεκανέας και στέλνεται στον Πειθαρχικό Ουλαμό Καλπακίου. Απολύεται το 1927 απ' το στρατό και κατεβαίνει ξανά στην Αθήνα χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο "Μιζέριας". Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας της 4ης Αυγούστου θα συλληφθεί αρκετές φορές (αρκετές επίσης δραπέτευσε) και θα εξορισθεί στην Γαύδο. Τον Ιούνιο του 1939 βρέθηκε στις φυλακές της Κέρκυρας, μαζί με τον ηγέτη του Κ.Κ.Ε Νίκο Ζαχαριάδη. Όπως πολλά μέλη του κόμματος εκείνη την εποχή είχε ένα σκληρό δίλημμα: να υπογράψει μια δήλωση μετανοίας με την οποία θα αποποιούνταν τον Κομμουνισμό και να αφεθεί ελεύθερος ή να αρνηθεί και να μείνει στη φυλακή. Τελικά υπέγραψε δήλωση. Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο πολέμησε ως λοχίας πυροβολικού. Μετά την εισβολή των Γερμανών στην Ελλάδα, άρχισε την αντιστασιακή δράση πιέζοντας το ΚΚΕ για ανάληψη ένοπλου αγώνα. Μετά την επίθεση της Ναζιστικής Γερμανίας εναντίον της ΕΣΣΔ, το ΚΚΕ τελικώς θα δώσει άδεια στον Κλάρα να ξεκινήσει την στρατολόγηση ενόπλων. Πήρε αρχικά το ψευδώνυμο "Άρης" (από τον Θεό του πολέμου) και αργότερα το "Βελουχιώτης". Στις 15/5/1941 ο Κλάρας διοργανώνει σύσκεψη στο δάσος της Καισαριανής με θέμα την οργάνωση της αντίστασης. Τον Ιανουάριο του 1942 ανέβηκε στο βουνό για τη συγκρότηση αντάρτικων ομάδων και ίδρυσε τον ΕΛΑΣ (ως ένοπλο σώμα του ΕΑΜ). Το Φεβρουάριο του 1942 είχε συγκροτήσει ένοπλη ομάδα από 15 άνδρες και άρχισε τον αγώνα από το χωριό Δομνίστα της Ευρυτανίας. Παρουσιάστηκε ως "ταγματάρχης πυροβολικού του ελληνικού στρατού" ώστε να αποκτήσει κύρος ανάμεσα στους χωρικούς και κατάφερε με ατσάλινη πειθαρχία να αυξήσει εντυπωσιακά τη δύναμη του ΕΛΑΣ. Η φήμη του εδραιώθηκε μετά την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου τη νύχτα 25-26 Νοεμβρίου 1942, που πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία ανταρτικών ομάδων του ΕΛΑΣ υπό τον Βελουχιώτη, του ΕΔΕΣ υπό τον Ναπολέοντα Ζέρβα και Άγγλων αξιωματικών. Ακολούθησε τον Δεκέμβριο του 1942 η επιτυχία του κατά τη σύγκρουση του με ιταλικό σύνταγμα στο Μικρό Χωριό Ευρυτανίας και σειρά άλλων επιχειρήσεων. Μετά την επιτυχία που είχε η συνεργασία των ανταρτικών ομάδων στην ανατίναξη του Γοργοπόταμου, καταβλήθηκε προσπάθεια για την εδραίωση της συνεργασίας των αντιστασιακών οργανώσεων και ομάδων. Οι προσπάθειες αυτές δεν καρποφόρησαν και η αποτυχία επισφραγίστηκε ύστερα από μια άκαρπη συνάντηση του Αρη Βελουχιώτη με τον Ναπολέοντα Ζέρβα και τον υπαρχηγό της βρετανικής αποστολής, Κρις Γούντχαουζ στη Ροβελίστα της Ηπείρου (Δεκέμβριος του 1942). Η αποτυχία αυτή είχε ως επακόλουθο την ένταση μεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων και αιματηρές συγκρούσεις μεταξύ των ανταρτικών ομάδων, αποκορύφωμα των οποίων ήταν η δολοφονία του συνταγματάρχη της ΕΚΚΑ  Δημήτριου Ψαρρού από στέλεχος του ΕΛΑΣ. Για το έγκλημα αυτό θεωρήθηκε υπεύθυνος και εντολοδόχος ο Βελουχιώτης.  Από τη Ρούμελη, λίγο πριν την απελευθέρωση, ο Βελουχιώτης κατέβηκε στην Πελοπόννησο και πολέμησε ως επικεφαλής του ΕΛΑΣ της περιοχής εναντίον των Ταγμάτων Ασφαλείας, που αποτελούσαν τις δυνάμεις ασφαλείας των κατοχικών κυβερνήσεων. Ιδιαίτερα αιματηρές για τα Τάγματα Ασφάλειας, αλλά και για τον ΕΛΑΣ, ήταν οι συγκρούσεις που έγιναν σε πολλές πόλεις της Πελοποννήσου μετά τον Σεπτέμβριο του 1944 όταν άρχισαν να αποχωρούν οι Γερμανοί. Στο τέλος Σεπτεμβρίου 1944, ο Βελουχιώτης, με τη μεσολάβηση του υπουργού της εξόριστης κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας Παναγιώτη Κανελλόπουλου, δέχθηκε να αναστείλει τη λειτουργία των έκτακτων στρατοδικείων του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο και έφυγε για τη Ρούμελη τον επόμενο μήνα, τις μέρες της αποχώρησης των Γερμανών από την Ελλάδα. Τον Νοέμβριο του 1944 σε σύσκεψη καπετάνιων του ΕΛΑΣ πρότεινε να ετοιμαστεί ο ΕΛΑΣ για την αναμενόμενη σύγκρουση με τους Άγγλους: Τελικά ο Άρης Βελουχιώτης δεν έλαβε μέρος στα Δεκεμβριανά. Η υπογραφή της συμφωνίας της Βάρκιζας από το ΚΚΕ στις αρχές του 1945, οδήγησε στην παράδοση μεγάλου αριθμού όπλων και τη διάλυση του ΕΛΑΣ και σήμανε την έναρξη διώξεων και αντεκδικήσεων εναντίον των κομμουνιστών. Ο Άρης Βελουχιώτης ήρθε τότε σε ανοιχτή σύγκρουση και ρήξη με το ΚΚΕ θεωρώντας τη συμφωνία "προδοσία των απλών ανταρτών" και αρνήθηκε να παραδώσει όπλα. Στις 24/3/1945 στέλνει γράμμα στα μέλη της ΚΕ του ΚΚE  όπου διακήρυξε την ανάγκη να συνεχιστεί ο αγώνας εναντίον του νέου ζυγού των Άγγλων. Η ενέργειά του όμως αυτή προκάλεσε την αντίδραση όχι μόνο της ελληνικής κυβέρνησης, αλλά και της ηγεσίας του ΚΚΕ (Νίκου Ζαχαριάδη), που τον αποκήρυξε. Το ΚΚΕ τον κατήγγειλε ανοιχτά με κατηγορίες όπως "τυχοδιωκτικό και ύποπτο στοιχείο" βγάζοντας απόφαση με σύνθημα "ούτε φαϊ, ούτε νερό στον Μιζέρια" (προπολεμικό παρατσούκλι του Άρη). Στο τέλος το ΚΚΕ τον διέγραψε και από μέλος του. Η απόφαση του ΚΚΕ για διαγραφή του Βελουχιώτη ανακοινώθηκε την ίδια μέρα με την αυτοκτονία του στη Μεσούντα (περιοχή του Αχελλώου) δηλαδή στις 16 Ιουνίου 1945. Στις 15 Ιουνίου 1945 ο Άρης Βελουχιώτης είχε κυκλωθεί στη Χαράδρα του Φάγκου (Αχελώος Ποταμός) στο χωριό Μεσούντα του Ν. Άρτας, δυτικά από ομάδες της "Εθνοφυλακής", που είχαν σταλεί για να τον συλλάβουν με επικεφαλής τον οπλαρχηγό Βόιδαρο (120 άτομα) και ανατολικά τον καταδίωκε τμήμα του Ελληνικού Στρατού, ειδικά επιλεγμένο από μέλη του ΚΚΕ, στο οποίο συμμετείχε ο Ρίζος Μπόκοτας. Μέχρι το 2004, στην επίσημη ιστοριογραφία υπήρχαν διχογνωμίες αν ο Άρης Βελουχιώτης αυτοκτόνησε ή αν εκτελέστηκε από το απόσπασμα καταδίωξης. Η μοναδική υπάρχουσα μαρτυρία του αυτόπτη μάρτυρα Άγγελου Λύκκα από την Ελάτη Άρτας, για τον θάνατο του Άρη Βελουχιώτη, καταγράφηκε το έτος 1982 σε συνέντευξη στον Χαράλαμπο Γκούβα και έχει δημοσιευθεί στο βιβλίο του ΓΓ του ΕΑΜ, Νίκου Αποστόλου. Σύμφωνα λοιπόν μ' αυτή, ο Άρης και ο Τζαβέλας αυτοκτόνησαν με χειροβομβίδα στην κοιλιά και κατόπιν το τάγμα εθνοφυλάκων αποκεφάλισε τα πτώματά τους. Μάλιστα βάλανε τον αιχμάλωτο αντάρτη του ΕΛΑΣ με το ψευδώνυμο Δράκο να κάνει τους αποκεφαλισμούς, Τα κεφάλια Άρη Βελουχιώτη και του Τζαβέλλα τα μετέφεραν και τα επέδειξαν με γλέντια σε κατοίκους πρώτα στο χωριό Μυρόφυλλο και κατόπιν τα πήγαν στα Τρίκαλα. Εκεί κρεμάστηκαν σε κεντρικό φανοστάτη της πλατείας Ρήγα Φεραίου. Στη συνέχεια ήρθε στα Τρίκαλα ο Υπουργός Δημόσιας Τάξης Ναπολέων Ζέρβας (ξυρισμένος πλέον, χωρίς μούσι) για να επιβεβαιώσει την ταυτότητα (είχαν μακρινή συγγένεια) και στη συνέχεια τα κεφάλια μεταφέρθηκαν στην Αθήνα και είναι άγνωστο τι απέγιναν.  
Ναπολέων Ζέρβας (Άρτα1891-Αθήνα 1957). Γεννήθηκε το 1891 στην Άρτα και οικογένεια του κατάγονταν από το ιστορικό Σούλι.
 Μόλις τέλειωσε το γυμνάσιο κατατάχθηκε εθελοντής στο στρατό (1910) και κατά τους Βαλκανικούς πολέμους έλαβε "έπ' ανδραγαθία" τον βαθμό του ανθυπασπιστή. Αργότερα φοίτησε στη Σχολή Υπαξιωματικών και αποφοίτησε με το βαθμό του ανθυπολοχαγού (1914). Φανατικός βενιζελικός,προσχώρησε από τους πρώτους στο κίνημα της «Εθνικής Αμύνης», που εκδηλώθηκε το 1916 και πήρε μέρος σε πολλές μάχες του Μακεδονικού Μετώπου (1917-1918),  Οι διακρίσεις συνεχίζονται και τα επόμενα χρόνια για τον νεαρό αξιωματικό και έχουν ως αποτέλεσμα με συνεχείς απονομές "επ'άνδραγαθία", να φτάσει στον βαθμό του ταγματάρχη το 1920 σε ηλικία 29 χρόνων. Η ζωή του ήταν πολυτάραχη και περιπετειώδης όπως ακριβώς και η πολιτική και στρατιωτική ιστορία της Ελλάδας εκείνη την περίοδο. Αυτοεξόριστος στην Κωνσταντινούπολη μετά την ήττα των φιλελευθέρων και φανατικός Βενιζελικός, επιστρέφει στο στράτευμα και στην ενεργό δράση το 1922, μετά την μικρασιατική καταστροφή. Η δικτατορία του Θεόδωρου Πάγκαλου τον διορίζει φρούραρχο της Αθήνας το 1925. O διορισμός αυτός καθόλου δεν τον εμποδίζει να προσπαθήσει να ανατρέψει την δικτατορία  συμμετέχοντας στο πραξικόπημα του Γεωργίου Κονδύλη το 1926. Αντιστέκεται σθεναρά στην απόφαση του Κονδύλη να διαλύσει τη δημοκρατική φρουρά και διεξάγει με τα τμήματα που διοικεί πολύνεκρες μάχες στο κέντρο της Αθήνας. Μετά την ήττα του συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε ισόβια. Το 1928 ο Ελευθέριος Βενιζέλος τον αμνηστεύει και τον αποστρατεύει τιμητικά με τον βαθμό του αντισυνταγματάρχη. Τα επόμενα χρόνια ο Ναπολέων Ζέρβας ζει μια ανέμελη ζωή «μπον βιβέρ» στα σαλόνια της καλής Αθηναικής κοινωνίας. Κατά τους πρώτους μήνες της Κατοχής, στις 9 Σεπτεμβρίου 1941, μαζί με τον Λεωνίδα Σπαή και τον Ηλία Σταματόπουλο, ίδρυσε τον ΕΔΕΣ (Εθνικός Δημοκρατικός Επαναστατικός Σύνδεσμος), του οποίου δήθεν αρχηγός ήταν ο Νικόλαος Πλαστήρας, εξόριστος τότε στη Γαλλία. Ο Ναπολέων Ζέρβας θα αναγνωρίσει αργότερα, σε εμπιστευτική του έκθεση προς το Υπουργείο Πολέμου, στις 19 Φεβρουαρίου 1949, την αυθαίρετη χρήση του ονόματος του Πλαστήρα. Το πρόγραμμα της οργάνωσης ήταν ο αγώνας εναντίον των κατακτητών και η εγκαθίδρυση, αβασίλευτης «Λαϊκής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας». Λίγο αργότερα, με υπαρχηγό και πολιτικό του σύμβουλο τον Κομνηνό Πυρομάγλου, βγήκε στα ηπειρώτικα βουνά, όπου συγκρότησε τον στρατιωτικό κλάδο του ΕΔΕΣ με την επωνυμία "Εθνικαί Ομάδες Ελλήνων Ανταρτών" (ΕΟΕΑ). Οι δυνάμεις του ΕΔΕΣ-ΕΟΕΑ αναγνωρίστηκαν ως τακτικός συμμαχικός στρατός από το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής. Τον Νοέμβριο του 1942 οι δυνάμεις του ΕΔΕΣ και οι ανταρτικές δυνάμεις του ΕΛΑΣ με τον Άρη Βελουχιώτη, σε συνεργασία με Βρετανούς σαμποτέρ, ανατίναξαν τη γέφυρα του Γοργοπόταμου. Για την σπουδαία αυτή αντιστασιακή ενέργειά του, ο Ζέρβας επικηρύχθηκε από τις Ιταλικές κατοχικές αρχές. Προς τα τέλη της Κατοχής οι δυνάμεις του Ζέρβα έλεγχαν το μεγαλύτερο μέρος της Ηπείρου, καθώς και ένα τμήμα της Αιτωλοακαρνανίας (Τριχωνίδα, Βάλτος, Ξηρόμερο). Αποφάσισε να πολιτευθεί, ίδρυσε το Εθνικό Κόμμα και στις εκλογές της 31ης Μαρτίου 1946 εξελέγη βουλευτής Ιωαννίνων, ενώ το κόμμα του κέρδισε συνολικά 25 έδρες. Στην κυβέρνηση Μαξίμου ανέλαβε αρχικά Άνευ Χαρτοφυλακίου και στη συνέχεια το υπουργείο Δημοσίας Τάξεως (23 Φεβρουαρίου 1947), στο οποίο παρέμεινε μέχρι τις 29 Αυγούστου 1947. Αργότερα συγχώνευσε το κόμμα του με το Κόμμα των Φιλελευθέρων και ο ίδιος επανεξελέγη βουλευτής Ιωαννίνων. Στις 2 Σεπτεμβρίου 1950 ανέλαβε το υπουργείο Δημοσίων Έργων στην κυβέρνηση Σοφοκλή Βενιζέλου. Στις επόμενες βουλευτικές εκλογές δεν κατόρθωσε να εκλεγεί βουλευτής και έκτοτε αποσύρθηκε από την ενεργό πολιτική. Βαθιά απογοητευμένος δεν ξαναασχολήθηκε με τα κοινά. Πέθανε στην Αθήνα το 1957.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου