ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΛΑΡΙΝΟΥ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟ ΚΟΡΥΦΑΙΟΥΣ ΗΠΕΙΡΩΤΕΣ ΔΕΞΙΟΤΕΝΕΣ: ΓΡΗΓΟΡΗ ΚΑΨΑΛΗ ΚΑΙ ΠΕΤΡΟ-ΛΟΥΚΑ ΧΑΛΚΙΑ

Το κλαρίνο θέλει δύναμη για να παίξει. Θέλει φύσημα και αέρα, σαν τους αέρηδες που κατεβαίνουν από τα βουνά της Ηπείρου. Μάλλον δεν είναι τυχαίο ότι από εδώ πρωτοξεκίνησε η παράδοση του κλαρίνου στην Ελλάδα, όπως αναφέρουν οι πηγές. Σύμφωνα με μια άποψη, το κλαρίνο ήρθε στην Ελλάδα από την Ευρώπη στις αρχές του 19ου αιώνα, μέσω της Τουρκίας και των Τσιγγάνων μουσικών. Κατά μια δεύτερη εκδοχή, το κλαρίνο, την ίδια εποχή, πέρασε στην Ελλάδα από τη Δύση μέσω της Ιταλίας και των φιλαρμονικών των νησιών του Ιονίου. 

Σε κάθε περίπτωση δεν είναι δυνατή η ακριβής παρακολούθηση της διαδρομής του κλαρίνου στη χώρα. Το σίγουρο πάντως είναι ότι, αν και ξένο - «δυτικό» - όργανο, χάρη στις εξαιρετικά μεγάλες τεχνικές, εκφραστικές και ερμηνευτικές δυνατότητες, τον μαλακό και δυνατό ήχο του, το κλαρίνο υιοθετήθηκε γρήγορα, επηρεάστηκε και επηρέασε άμεσα την ελληνική μουσική. Έγινε, δε, σε τέτοιο βαθμό δημοφιλές - εκτός από το Αιγαίο και την Κρήτη, διαδόθηκε σχεδόν παντού - που μέσα σε λίγα μόλις χρόνια μαζί με το βιολί, το λαούτο, το σαντούρι και το ντέφι αποτέλεσαν την «κομπανία», το μουσικό συγκρότημα της στεριανής Ελλάδας, το οποίο σταδιακά αντικατέστησε τη «ζυγιά» (ζουρνάς-νταούλι) και αναγνωρίστηκε ως ο βασιλιάς των οργάνων της δημοτικής μας μουσικής. Στο όργανο αυτό η Ήπειρος πρωταγωνίστησε. Έβγαλε μεγάλους δεξιοτέχνες που καταξιώθηκαν στην Ελλάδα και κάποιοι χαίρουν και διεθνούς αναγνώρισης. Ακολουθεί ένα μικρό αφιέρωμα στα δύο μεγάλα "αγκωνάρια" της ηπειρώτικης  δημοτικής μουσικής: Το Γρηγόρη Καψάλη και τον Πέτρο-Λούκα Χαλκιά.



Ο Γρηγόρης Καψάλης είναι από τους κορυφαίους εκπροσώπους της μουσικής παράδοσης του Ζαγορίου και των Ιωαννίνων  και συγκαταλέγεται ανάμεσα στους σημαντικότερους δεξιοτέχνες του λαϊκού κλαρίνου. Γεννημένος το 1929 στον Ελαφότοπο του Ζαγορίου μυήθηκε στο κλαρίνο κοντά στον πατέρα και τον παππού του και στην συνέχεια μαθήτευσε στη περίφημη σχολή του Ξηρομέρου κοντά στον Βασίλη Σαλέα. Συνεργάστηκε με τους σημαντικότερους οργανοπαίχτες της ηπειρώτικης μουσικής: τον Φίλιππο Ρούντα, τους Χαλκιάδες , τον Χρόνη Καψάλη και από τις αρχές της δεκαετίας του '60 αξιώθηκε να γίνει μέλος στο συγκρότημα "Τα Τακούτσια", που θεωρείται ο κυριότερος θεματοφύλακας της Ζαγορίσιας παράδοσης.

Έχει δώσει συναυλίες σε όλη την Ελλάδα και σε πολλές χώρες του εξωτερικού, καθώς και στον Ελληνισμό της διασποράς. Το 1993 εμφανίστηκε στο Μέγαρο μουσικής Αθηνών στο αφιέρωμα στους κορυφαίους δεξιοτέχνες του λαϊκού κλαρίνου. Έχει αποτυπώσει την τέχνη του σε πολλές τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές, σε ταινίες ντοκιμαντέρ και στην πλούσια δισκογραφική του παραγωγή με την γαλλική ραδιοφωνία, τον πολιτιστικό σύλλογο Ζαγορισίων, το πνευματικό κέντρο Δήμου Ιωαννιτών και με το Λύκειο Ελληνίδων. Τραγουδιστής και ο ίδιος, ο Γρηγόρης Καψάλης συνεργάζεται εδώ και πολλά χρόνια στο τραγούδι με τον Γιάννη Παπακώστα από τους Χουλιαράδες, χωριό με πλούσια τραγουδιστική παράδοση, και στο λαούτο  με τον Χρήστο Ζώτο.

 
Ο Πέτρος (Πετρολούκας) Χαλκιάς είναι ένας από τους σημαντικότερους Ηπειρώτες παραδοσιακούς μουσικούς, δεξιοτέχνης του κλαρίνου.

Μέλος οικογένειας γνωστής για την συνεισφορά της στην ελληνική παραδοσιακή μουσική. Γεννήθηκε στο Δελβινάκι της Ηπείρου το 1934 και ασχολήθηκε με την τέχνη του κλαρίνου που ήταν παράδοση στην οικογένειά του.

Άρχισε την ενασχόλησή του με αυτό στην ηλικία των 11 ετών, σε πείσμα της άρνησης του πατέρα του ο οποίος ήταν επίσης μουσικός, και μαθήτευσε δίπλα στον Φίλιππα Ρούντα με την βοήθεια του οποίου έκανε και την πρώτη του δημόσια εμφάνιση στην ηλικία αυτή.

Ύστερα από το γεγονός αυτό πηγαίνει στην Αθήνα και κάνει και την πρώτη ραδιοφωνική του εμφάνιση. Το 1960 μεταναστεύει στην Αμερική όπου παραμένει 20 χρόνια και διαδίδει την παραδοσιακή μουσική της Ελλάδας. Το 1979 επιστρέφει στην Ελλάδα και εγκαθίσταται στην Αθήνα. Παίζει σε γνωστά μουσικά κέντρα, σε συναυλίες, εμφανίζεται σε ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές και συμμετέχει σε ηχογραφήσεις και δίσκους με πολύ γνωστούς ανά το πανελλήνιο καλλιτέχνες.Συνεργάζεται εδώ και πολλά χρόνια στο τραγούδι με τον εξαίρετο τραγουδιστή Αντώνη Κυρίτση, με καταγωγή από το χωριό Κοσκινάς Καρδίτσας. Αποκορύφωμα στην καριέρα του η παρουσία του στο μέγαρο μουσικής μαζί με άλλους δεξιοτέχνες της παραδοσιακής μουσικής σε εκδήλωση για το δημοτικό μας τραγούδι.Ηπειρώτες και Έλληνες όπου γης τον καλούν και ζουν μοναδικές στιγμές ακούγοντάς τον και γλεντώντας στους ήχους του κλαρίνου του.