Δευτέρα 26 Αυγούστου 2013

Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ

O  Θουκυδίδης ο αξεπέραστος ιστορικός της αρχαιότητας, ο πρώτος που προσπάθησε και εν μέρει τα κατάφερε να γράψει επιστημονική ιστορία, συχνά-πυκνά βασανίζει τους μαθητές και τους υποψήφιους με τον πυκνό, δυσνόητο, ιδιόρρυθμο αλλά συνάμα τόσο μεγαλοπρεπή και δωρικό λόγο του. Παραθέτουμε τα χαρακτηριστικότερα δείγματα του Θουκυδιδικού λόγου:


Χρησιμοποιεί πολλές αφηρημένες λέξεις, ουσιαστικοποιημένα απαρέμφατα και μετοχές και ουδέτερα επιθέτων και μετοχών αντί για αφηρημένα ουσιαστικά (δεδιὸς αντί δέος, θαρσοῦν αντί θάρρος). Δε χρησιμοποιεί πολλά σχήματα λόγου, μολονότι επηρεάζεται από τη ρητορική· τα εντυπωσιακά, όμως, ρητορικά σχήματα (υπερβατόν, αντίθεση, πάρισον και ὁμοιοτέλευτον = ομοιοσύλλαβο και ομοιοκατάληκτο) είναι χαρακτηριστικά της γραφής και του λογοτεχνικού ύφους του.
Η γλώσσα του είναι η αρχαία αττική με κάποιους ιωνικούς τύπους· είναι ο πρώτος αττικός πεζογράφος. Χρησιμοποιεί πολλές αρχαιοπρεπείς ποιητικές λέξεις (πύστις, ἐξαπιναίως…), καθώς και νέες λέξεις (ἀγώνισις, νόμισις κ.ά.), ή δικές του επινοήσεις. Προσηλωμένος σταθερά στο παρελθόν, χρησιμοποίησε την αρχαία αττική διάλεκτο (ἀρχαία ἀτθίς) με τις προθέσεις ξὺν και ἐς αντί των σὺν και εἰς, το επίρρημα αἰεὶ αντί του ἀεί, την κατάληξη -ῆς αντί -εῖς (Μεγαρῆς), τα συμπλέγματα -ρσ- και -σσ- αντί -ρρ- και -ττ- (θάρσος,πράσσω) κ.ά.
Την ίδια ελευθερία παρουσιάζει και στη σύνταξη, με αποτέλεσμα ο λόγος του να γίνεται πυκνός και βαθύς και συχνά σκοτεινός. Από τις ιδιορρυθμίες του η πιο χαρακτηριστική είναι η χρήση μακροπερίοδου λόγου: γύρω από την κύρια πρόταση πλέκονται πολλές δευτερεύουσες, πολλοί προσδιορισμοί και επεξηγήσεις.

2 σχόλια:

  1. Καλησπέρα Πέτρο. Άκρως ενδιαφέρουσα και εμπεριστατωμένη η προσέγγιση του λόγου του Θουκυδίδη. Το μόνο που θα πρόσθετα είναι ότι όσον αφορά στη σύνταξη του λόγου του (μακροπερίοδος λόγος), παρουσιάζει ομοιότητες με τον Κικέρωνα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλησπέρα Μαριάνθη!Η συμπύκνωση νοημάτων σε λίγες λέξεις τον φέρνει κοντά στο Λακωνισμό αλλά ο μακροπερίοδος λόγος τον απομακρύνει εντελώς απ' αυτόν. Νομίζω έχει τη δική του εντελώς γραφή, έχει δημιουργήσει σχολή, γι' αυτό είναι και μοναδικός.Δύσκολος αλλά και αξεπέραστος.

      Διαγραφή