ΠΕΝΤΕ ΓΚΡΕΚΑΝΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΩ ΙΤΑΛΙΑΣ

Η «γκρίκο», μια ποιητική αρχαιοελληνική λαλιά, ζει ανά τους αιώνες στην Κάτω Ιταλία. Τα γκρεκάνικα είναι μια αρχαία διάλεκτος με ιταλικές προσμείξεις. Η διάλεκτος αυτή είναι μετεξέλιξη της αρχαίας δωρικής διαλέκτου και διατηρεί ομηρικές λέξεις. H γλώσσα ήταν ισχυρή και αντιστάθηκε στην ιταλική, και ακόμη και όσες ιταλικές λέξεις εισχώρησαν σε αυτήν, φόρεσαν ελληνικό χιτώνα. Ακολουθούν πέντε γκρεκάνικα τραγούδια από τα ελληνόφωνα χωριά της Κάτω Ιταλίας.

1.)«άντρα μου πάει»

Τέλω να μπισκεφτώ να μη πενσέφσω

να κλάφσω τσαι να γελάσω τέλω
αρτεβράι. Μα μάλι' αράτζια έβο
ε' να κανταλίσω στο φέγγο ε' να
φωνάσω ο άντρα μου πάει.
άντρα μου πάει-άντρα μου πάει.

Τσ'ε οι αντρώποι στε
μας πάνε στε ταράσσουνε ντ'άρτει
καλοί ους τωρούμε του σ'ένα
χρόνου.΄Ετο ε ζωή μα ε του,ε ζωή
Κριστέ μου;Μα πα τσαι στη
Γκερμάνια κλαίοντα μα πόνο.
Κλαίοντα μα πόνο-Κλαίοντα μα πόνο.

Τάτα γιατί εν να πάει,πέ μα γιατί;
Γιατί έτο έν'ναι ζωή μαρά παιδία
ο τεκούντη πολεμά τσ' ιδρώνει να
λιπαριάσει ου σινιούρου μου τη φατία.
Μου τη φατία-Μου τη φατία.

Στέκω τη μπάντα τσαι στέκω εντώ
σόνο.Στέω πουμμα σα τσαι στε,
πένσεω στο τρένο. Πένσεω στο
σκοτεινό και στη μινιέρα που
πολεμώντα ετσεί πεθαίνει ο γένο.

Πεθαίνει ο γένο-Πεθαίνει ο γένο.

Μεταγλώττιση

Θέλω να μεθύσω για να μη σκέφτομαι.
Να κλάψω και να γελάσω θέλω αυτό το βράδυ.
Με πολλή οργή να τραγουδήσω

Στο φεγγάρι να φωνάξω..: ο άντρας μου πάει!

Ο άντρας μου πάει, ο άντρας μου πάει.
Οι άντρες μας πάνε, φεύγουν.

Αν πάνε όλα καλά, θα ιδωθούμε

σε έναν χρόνο.

Αυτή είναι η ζωή μας Χριστέ μου;

Πάνε στη Γερμανία με κλάμα και πόνο!
Με κλάμα και πόνο, με κλάμα και πόνο.
Μπαμπά γιατί πρέπει να πάς; Πες μου γιατί.
Γιατί έτσι είναι η ζωή, καημένα παιδάκια
Ο φτωχός δουλεύει και ιδρώνει
Για να παχύνει τα αφεντικά με τη δουλειά του.
Με τη δουλειά του-με τη δουλειά του.

Ακούω την μπάντα, ακούω τη μουσική.
Είμαι εδώ μαζί σας μα σκέφτομαι και το τρένο. Σκέφτομαι το σκοτεινό ορυχείο, όπου

δουλεύοντας εκεί πεθαίνει ο κόσμος.
Πεθαίνει ο κόσμος- πεθαίνει ο κόσμος! 

 2.)Τι εν γλυτσέα τούση νύφτα

Τι εν γλυτσέα τούση νύφτα τι εν ωρια τσ εβώ ε πλώνω πενσέοντα σ εσένα τσ ετου μπει στη φενέστρα σου αγαπη μου της καρδίας μου σου νοίφτω τη πένα Εβω παντα σ εσενα πενσεω γιατί σένα φσυχή μου γαπω τσαι που παω που σύρνω που στέω στη καρδία μου πάντα σενα βαστω Καληνυφτα σε φηνω τσαι παω πλάια σου τι βω πίρτα πρικό τσαι που παω που συρνω που στεω στη καρδία μου πάντα σενα βαστώ

Μεταγλώττιση

 Τι γλυκιά είναι τούτη η νύχτα, τι ωραία και γώ ξαγρυπνώ και σε σκέφτομαι και κάτω από το παραθύρι σου, αγάπη μου, της καρδιας μου σου βγάζω τον πόνο Λαλαλα λαλα λερο… Εγώ σε σκέφτομαι πάντα γιατί σένα, ψυχή μου, αγαπώ και οπού κι αν πάω, που φεύγω, που στέκομαι στην καρδιά μου πάντα σένα βαστώ Λαλαλα λαλα λερο… Καληνύχτα σε αφήνω και φεύγω Κοιμήσου συ και εγώ  πάω θλιμμένος και οπού κι αν πάω, που φεύγω, που στέκομαι στην καρδιά μου πάντα σένα βαστώ.

3.)«Οριο το γκελί-σου»

«Οριο το γκελί-σου κε τι κανονισία:

για μένα βρίσκετε πίτσο το μαχέρι.

Ισού με κέντοσε προπρία τι γκαρντία,

ίρτα να σου το πο κε να το φσέρι.

Οϊμμένα! Κα βο εν έχω πλέο τιν ία

κα ίρτα λικεντσιάτο α ττου μμεσσέρου!

Οϊμμένα! Κα τούι ε κκόρπι να πεσάνι:

ισού με κέντοσε, κ' ισού να με γιάνι».

Μεταγλώττιση:

«Είναι όμορφο το γέλιο και η ματιά σου:

για μένα ήτανε πισωμαχαιριές.

Εσύ με τραυμάτισες στην καρδιά μου,

ήρθα να σου το πω και να το ξέρεις,

Οϊμμένα (αλίμονο): Εγώ δεν έχω πια υγεία

και οι γιατροί με έχουν για χαμένο!

Οϊμμένα! Αυτά είναι χτυπήματα θανάτου:

εσύ με τραυμάτισες, κι εσύ θα με γιάνεις».

4.)«Βροντή του Μάρτη»:

«Βροντί άζζε μάρτι να τι σσόσι πέσι,

τ' ίσανε κα του σκίγιεζζε τιν αγκάπι-μου;

ο χόμα να με ττι σσόσι μαντενέζζι

κε ο σατανάσσο μμόνε ν ιν ντουλέζζι.

Ο κροβάττι κα μπλόννι να τις ένε αζζε ακάττια

κε ο κοσκίνι αζζε οφίντια κε κασάρε,

κε αμέσα αμέσα ν' ις βρεσί να σσιτερία,

ν' ις τραπανέζζι τι ζζιχί κε τι γκαρντία».

Μεταγλώττιση:

«Βροντή του Μάρτη να της πέσει!

αυτής που μούκλεψε την αγάπη μου.

Το χώμα να μη μπορέσει να στεριώσει

κι ο σατανάς μονάχα να της δουλέψει.

Το κρεβάτι όπου ξαπλώνει νάναι απ' αγκάθια

και το προσκεφάλι από φίδια και σαύρες

και μες στη μέση να βρεθεί μια σιδεριά,

να της τρυπήσει την ψυχή και την καρδιά».

5.)«Αρέμο ροντινέντα».

«Αρέμο ροντινέντα

Ιστέο κ' ιγκλέο, κε σου ' ε μμε τορί;

τίποτι μου λέι όλι ττι χαρί!

Τόπου τορό τους ίσα-σου ις κουμπαννία,

ιζζέρο 'βο το νοό ις ι γκαρντία.

Ο Α Νικόλα μανιχά πρακαλό,

να κάμι να στασί πάντα καλό

ο πενζιέρι-μου στέι πάντα ισσεσένα,

α σσ' έσταζζα μμόνε, μου ντιάβεννε πάσσο ππένα.

Ιτελα να ίμε να ππουντί,

να ρροντινέντα τόσσο απετανί,

ττι μάλι ττάλασσα να ντιαβό

κε με το πετάκι-μου να στασό.

Ροντινέντα, ίτελα να σου πο,

γκριφά να του πι κέσσου σ' αττί,

ρόσσον αγκάπι ιβό του βαστό,

κε να μου το χερετίσι ποντί ποντί.

Τες αντερούε-σου εν εχο βο,

να πετάσο κούντα σένα;

για τούο βο σε πρακαλό:

άμμο σου κε όλο ττούο κάμε για μένα».

Μεταγλώττιση:

«Ποιος ξέρει χελιδονάκι

κάθομαι και κλαίω και συ δε με θωρείς.

Τίποτε δε μου λέει όλη αυτή η χαρά!

Με το που θωρώ των φίλων σου τη συντροφιά,

εγώ ξέρω τι νιώθω στην καρδιά.

Τον Αη Νικόλα μοναχά παρακαλώ,

πάντα καλά να σ' έχει.

Η σκέψη μου είναι πάντα σε σένα,

αν σ' έφτανα μονάχα, κάθε πόνος θα περνούσε.

Χελιδονάκι, ήθελα να σου πω

κρυφά να του πεις στ' αφτί,

πόση αγάπη του βαστώ

και να μου τον χαιρετίσεις πολύ πολύ.

Τις φτερούγες σου εγώ δεν έχω,

να πετάξω σαν και σένα.

Γι' αυτό σε παρακαλώ:

Τράβα εσύ, κι όλ' αυτά κάνε για μένα».