ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Ν. ΓΛΩΣΣΑΣ ΛΥΚΕΙΟΥ: Α, Β, Γ ΤΑΞΗΣ

Ακολουθούν κριτήρια αξιολόγησης στη Ν. Γλώσσα Λυκείου: Α, Β, Γ τάξης.

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ:

Κείμενο 1: «Μαγικό ραβδί και αφεντικό»

Σε εποχή οικονομικής κρίσης, οι μοναδικές ηλεκτρονικές μικροσυσκευές που οι πωλήσεις τους, αντί να μειώνονται, αυξάνονται, είναι τα «έξυπνα» κινητά. Πάνω από ένα εκατομμύριο φανατικοί της κινητής τηλεφωνίας έσπευσαν να αποκτήσουν με κάθε μέσο το μοντέλο τέταρτης γενιάς, κατά την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του. Η κατασκευάστρια εταιρεία έχει διαθέσει συνολικά από το 2007, που διοχέτευσε στην αγορά το «έξυπνο» κινητό της, περισσότερες από 50 εκατομμύρια συσκευές. Υπήρξαν πολλοί (μεταξύ αυτών και Έλληνες) που πέταξαν σε Λονδίνο, Παρίσι, Μόναχο, Τόκιο, Νέα Υόρκη για να αποκτήσουν πρώτοι το αντικείμενο του πόθου τους.
Συσκευές-μύθος, είναι από τα λίγα προϊόντα που δεν έχουν προκαλέσει μποϊκοτάζ1 για τις συνθήκες παραγωγής τους  -μολονότι είναι γνωστό ότι το εργοστάσιο όπου κατασκευάζονται απασχόλησε πρόσφατα τον Τύπο με τις αυτοκτονίες υπαλλήλων που δεν άντεξαν τα μικρά μεροκάματα, τις ατέλειωτες ώρες δουλειάς, τη διαμονή σε άθλιους «ξενώνες»... Για να αναχαιτίσει το κύμα των αυτοκτονιών, η εταιρεία αύξησε το μισθό των ανθρώπων-μηχανών κατά 20%, έτσι ώστε, μαζί με τις υπερωρίες, φτάνει πλέον τα 113 ευρώ το μήνα!

Τίποτα από αυτά δεν πτοεί τους μανιακούς των «μαγικών» συσκευών. Σίγουρα, πρόκειται για μια «αυλή των θαυμάτων», για ένα μαγικό ραβδάκι με το οποίο κανείς μπορεί να πραγματοποιήσει κάθε τεχνολογικό του όνειρο...

Όμως, είναι μόνο αυτό; Ή είναι κυρίως διότι έχει γίνει «αξία» (μετά την απεμπόληση2 των πολιτισμικών και ηθικών αξιών), ένα κοινωνικό «αγαθό» που μπορεί να κυκλοφορεί και να εξαργυρώνεται ως κοινωνικό νόμισμα, με σκοπό την απόκτηση κοινωνικού κύρους; Με το «έξυπνο» κινητό αγοράζεις μια υψηλότερη θέση στην κοινωνία, λαμβάνεις ένα είδος κοινωνικής προαγωγής. Δεν είναι απλώς μια πολυμηχανή διασκέδασης, ένα εξάρτημα που εμπλέκει το άτομο στο συλλογικό τελετουργικό της «επικοινωνίας» (μαζί στήριγμα, σωματοφύλακας, σύντροφος, φίλος), αλλά και ένα διαρκές «εισιτήριο» για αλλού ... Το μήνυμα που στέλνει το «έξυπνο» κινητό στον κάτοχό του και εγγράφεται βαθιά στο υποσυνείδητό του δεν είναι το εμφανές περιεχόμενο των ήχων και των εικόνων, αλλά η δυνατότητα αποδιοργάνωσης του πραγματικού και ανασύνθεσης της εικόνας των γεγονότων μέσα από τις πολλαπλές εφαρμογές, μέσα από την εύκολη και θαυμαστή μετάβαση από τον έναν στον άλλον εικονικό κόσμο.

Προϊόν-σύμβολο της εποχής, έλκει αχόρταγα και καταβροχθίζει οτιδήποτε εισέλθει στην ακτίνα επιρροής του, ακόμη και τον κάτοχό του. Διότι δεν είναι μια απλή τεχνητή προέκταση του χεριού, είναι καταναγκαστικό «αφεντικό», έξη3 που ωθεί ένα σκαλί βαθύτερα στον φαύλο κύκλο των εξαρτήσεών μας. Μέσα από ένα σύστημα επίπλαστων4 αναγκών, μας γοητεύει και μας παγιδεύει, μας υπηρετεί και, ταυτόχρονα, μας μεταμορφώνει σε δικούς του υπηρέτες.

     Από τον ημερήσιο Τύπο (διασκευή)

1. εμπορικό αποκλεισμό
2. εγκατάλειψη για ιδιοτελείς σκοπούς
3. συνήθεια
4. τεχνητών, μη πραγματικών

Κείμενο 2: «Η διαφήμιση και οι μηχανισμοί της»

Η εξέταση των πολιτισμικών επιδράσεων της διαφήμισης δεν είναι νέο φαινόμενο. Από τη δεκαετία του 1930 ακόμα, ο κριτικός της λογοτεχνίας R. Leavis κατηγόρησε τα λαϊκά μέσα, και ιδιαίτερα τη διαφήμιση, πως προκαλούν φτηνές, σχεδόν μηχανικές συναισθηματικές αντιδράσεις και προτρέπουν το κοινό στην «επιλογή των πιο άμεσων ηδονών, που αποκτώνται με την ελάχιστη προσπάθεια». Προειδοποίησε επίσης πως οι διαφημίσεις διαφθείρουν τα συναισθήματα, εκχυδαΐζουν τη γλώσσα, εκμεταλλεύονται τις συναισθηματικές ανάγκες και τους φόβους και ενισχύουν την απληστία, το σνομπισμό και την κοινωνική ομοιομορφία. Παράλληλα, υποστήριξε θερμά τις εξυψωτικές αξίες μεγάλων έργων της λογοτεχνίας, η εκτίμηση των οποίων θα μπορούσε να λειτουργήσει ως αντίδοτο στη μοντέρνα μαζική κουλτούρα. Η κριτική που άσκησε στη διαφήμιση ισχύει και συσχετίζεται με τη σημερινή κατάσταση, αφού επέστησε την προσοχή στην αναισθητοποιητική επίδραση των διαφημίσεων στις κριτικές αντιδράσεις των ανθρώπων έναντι του περιβάλλοντός τους.

Και σήμερα πολλοί κριτικοί της σύγχρονης καταναλωτικής / λαϊκής κουλτούρας ισχυρίζονται πως ο πραγματικός αντίκτυπος της διαφήμισης βρίσκεται στο πολιτισμικό κλίμα της κοινωνίας. Υπάρχουν, π.χ., ενδείξεις ότι η γλώσσα και οι αξίες της διαφήμισης διοχετεύουν ποικίλα επικοινωνιακά πρότυπα στη σύγχρονη κοινωνία, ότι η «γλώσσα των πωλήσεων και η γνήσια επικοινωνία είναι αλληλένδετες σε μέσα όπως ο εμπορικός κινηματογράφος, τα τηλεοπτικά προγράμματα και η λαϊκή λογοτεχνία. Το ύφος των διαλόγων πολλών φανταστικών ιστοριών που δημοσιεύονται σε λαϊκά περιοδικά, για παράδειγμα, υιοθετεί τα τεχνάσματα και το ύφος της διαφημιστικής κειμενογραφίας και εικονοποιίας, και μοιάζει με τις πιο εξελιγμένες διαφημίσεις, που προβάλλουν το προϊόν παρουσιάζοντας μια φανταστική κατάσταση. Είτε περιγράφεται ένα προϊόν είτε μια ρομαντική περιπέτεια, το ύφος των διαλόγων είναι μειλίχιο, επιφανειακό και πειστικό και βασίζεται στη χρήση ρομαντικών στερεοτύπων και εικόνων. Αξίες όπως η αγάπη, η φιλία, η γειτνίαση, η ευχαρίστηση, η ευτυχία και η σεξουαλική έλξη συγκροτούν το κύριο μενού των διαφημίσεων και συχνά συγχέονται ή μεταβιβάζονται στην απόκτηση των αντικειμένων: «ο χρυσός είναι για εραστές», «Ένα διαμάντι κρατάει για πάντα», «Λατρεύω τη νέα μου κουζίνα Hygiene», «θα ήθελα ένα Babycham». Η αγάπη για κάποιον και η αγάπη για κάτι, ασφαλώς δεν είναι το ίδιο πράγμα, αν και συχνά στις διαφημίσεις συγχέονται. (Κι αυτό δε συμβαίνει μόνο στις διαφημίσεις κοσμημάτων, αλλά και τραπεζών, αεροπορικών εταιρειών, τσιγάρων κτλ.) Το αποτέλεσμα της χρήσης των αξιών αυτών στις πωλήσεις είναι ότι τα γνήσια συναισθήματα υποτιμώνται ή διαφθείρονται, και πολλές λέξεις γίνονται ψεύτικες και χρησιμοποιούνται ανακριβώς.

(W. Dyer, Η διαφήμιση ως επικοινωνία, Εκδ. Πατάκη)

Ερωτήσεις

Α1. Αφού διαβάσετε προσεκτικά τα δύο κείμενα να δώσετε το θέμα και τη θέση που εκφράζει το καθένα, τεκμηριώνοντας την απάντησή σας με αναφορά στα κείμενα. (5μ.)

2. Τι εννοούν στα υπογραμμισμένα εδάφια των δύο κειμένων οι συγγραφείς αναφορικά με τη χρήση της γλώσσας; Να δώσετε σύντομα το περιεχόμενό τους (150 λέξεις). (5μ.)

3. Να απομονώσετε τη χρήση ενός παραδείγματος σε κάθε κείμενο και να δείξετε τη λειτουργία του. (5μ.)

4. Να βρείτε σε ποια σημεία συγκλίνουν τα δύο κείμενα ως προς τον προβληματισμό που προβάλλουν.  (5μ.)

(Μονάδες 20)

Β1. Να σχολιάσετε τη χρήση των σημείων στίξης στα παρακάτω αποσπάσματα των κειμένων:

1ο κείμενο:

τα «έξυπνα» κινητά

σε άθλιους «ξενώνες»

τα 113 ευρώ το μήνα!

2ο κείμενο:

καταναλωτικής / λαϊκής κουλτούρας

(Κι αυτό δε συμβαίνει μόνο στις διαφημίσεις…τσιγάρων κτλ.)

                                                                                                                  (10μ.)

2. Ποια είναι η νοηματική σχέση της πρώτης και δεύτερης παραγράφου του δεύτερου κειμένου; Να εξηγήσετε τη λειτουργικότητά της στην παρουσίαση του θέματος από τον συγγραφέα. (10μ.)

(Μονάδες 20)

Γ. Στα δύο κείμενα οι συγγραφείς τους κρίνουν και επικρίνουν την κοινωνία της ευμάρειας, η οποία παρουσιάζει - με κορωνίδα τις οικονομικές αξίες - μια ζωή χωρίς ιδανικά με αναπτυγμένο τον ατομισμό, τον εγωκεντρισμό, την ιδιοτέλεια και την απληστία. Μια ζωή όπου η πληθώρα των καταναλωτικών και τεχνολογικά εξελιγμένων αγαθών και η εκμετάλλευση της εργασίας αυξάνουν τις ευκαιρίες και τους πειρασμούς για παραστρατήματα, υποκρισίες, συμβιβασμούς και υποταγή.

Με αφετηρία τα δύο αυτά κείμενα να απευθύνετε επίσημη επιστολή (400 – 500 λέξεις) σε εφημερίδα της επιλογής σας, στην οποία ασκείτε κριτική στο περιεχόμενό τους και εκθέτετε τεκμηριωμένα τις προσωπικές σας απόψεις για την κοινωνία που προβάλλουν.

(Μονάδες 60)

Εννοείται ότι μπορείτε να διαφοροποιηθείτε, να συμφωνήσετε και να διαφωνήσετε με τις απόψεις που διατυπώνονται στα κείμενα. Ενδιαφέρει ο λόγος σας να είναι προσωπικός και τεκμηριωμένος.

                       ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!

Σχολικοί Σύμβουλοι Φιλολόγων Σερρών

Πηνελόπη Τζιώκα

Γιάννης Κιορίδης

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Β΄ΛΥΚΕΙΟΥ:

Α.ΚΕΙΜΕΝΟ:

«Η νέα ελληνική μετανάστευση»

Η χώρα μας υπήρξε χώρα μεταναστών. Πριν από το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και κυρίως στις δεκαετίες 1950 και 1960, μετανάστευσαν εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες σε πολλές χώρες. Αυτή η μετανάστευση αφορούσε νέους ανθρώπους ανειδίκευτους, από αγροτικές κυρίως περιοχές. Η μετανάστευση αυτή οδήγησε στην ερήμωση της υπαίθρου. Από πολλούς, όμως, θεωρήθηκε «ευλογία», γιατί απέτρεψε την κοινωνική αναταραχή που θα προκαλούσε η μαζική ανεργία, ενώ το εισρέον μεταναστευτικό συνάλλαγμα ήταν μια λύση για την κάλυψη του χρόνιου εμπορικού ελλείμματος της χώρας. Επίσης, ένα σημαντικό μέρος του συναλλάγματος μετατρεπόταν σε επενδύσεις, κυρίως σε κατοικίες, τροφοδοτώντας έτσι, την άνθηση της κατασκευαστικής δραστηριότητας σε ολόκληρη την περίοδο της μεταπολεμικής «ανάπτυξης» της χώρας. Τέλος, οι Έλληνες μετανάστες αποκτούσαν δεξιότητες στις χώρες υποδοχής και όταν επέστρεφαν, ήταν χρησιμότεροι στην ελληνική οικονομία από τους ανειδίκευτους εργάτες, οι οποίοι εγκατέλειπαν μαζικά την ελληνική ύπαιθρο, κυρίως προς την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, στις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες. Το ισοζύγιο της μεταναστευτικής κίνησης ανατράπηκε στα μέσα της δεκαετίας του '70. Παράλληλα, μειώθηκε και η εσωτερική μετανάστευση από την ύπαιθρο προς τα μεγάλα αστικά κέντρα. Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, ο συνδυασμός της γενναιοδωρίας της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και της "χαλαρής" δημοσιονομικής διαχείρισης των κυβερνήσεων άλλαξε το πρόσωπο της ελληνικής υπαίθρου και περιόρισε ακόμη περισσότερο την έξοδο από τις αγροτικές περιοχές είτε προς την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, είτε προς το εξωτερικό. Από τις αρχές της δεκαετίας του '90, μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, η Ελλάδα έγινε πλέον χώρα υποδοχής μεταναστών, κυρίως από τα Βαλκάνια, ενώ στη συνέχεια, η χαλαρή μεταναστευτική πολιτική και η θέση της χώρας μας ως πύλης προς τη Δύση, οδήγησαν σε είσοδο μεταναστών κυρίως από ασιατικές χώρες, σε αριθμούς που δεν έχουν προηγούμενο σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα.

                                                       ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΟΣ ΜΑΡΑΒΕΓΙΑ

Β.ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

1.Να αποδώσετε περιληπτικά το νόημα του κειμένου με 100 -120 λέξεις.

(25 μονάδες)

2.Να εντοπίσετε τα δομικά μέρη της 2ης παραγράφου και τον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσεται. (4 μονάδες)

3. Να αναγνωρίσετε τις αναφορικές προτάσεις της πέμπτης παραγράφου.

(4 μονάδες)

3. α)Να αντικαταστήσετε τις παρακάτω λέξεις με άλλες συνώνυμές :αναταραχή, άνθηση , μαζικά, διαχείρισης, περιόρισε, χαλαρή, δυσπραγία , προοπτική, ανυπολόγιστες, συνέπειες. (10 μονάδες)

β)Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων του κειμένου: ανειδίκευτους, ελλείμματος, μεταπολεμικής, περιόρισε, υπαρκτού.

(5 μονάδες)

4.α) Να εντοπίσετε στο κείμενο λέξεις που να δηλώνουν προσθήκη, αντίθεση και χρόνο. (μία για κάθε περίπτωση).

(3 μονάδες)

β) Να δικαιολογηθεί η χρήση των παρενθέσεων και των εισαγωγικών στο κείμενο.

(5 μονάδες)

5.α Σε ποιο γραμματειακό είδος ανήκει το κείμενο; (να δικαιολογήσετε την απάντησή σας).

(3 μονάδες)

5.β «Δεν πρόκειται μόνο για προσωπικά «δράματα» των νέων αλλά για μέγα εθνικό δράμα.»

Να σχολιαστεί η παραπάνω φράση (4 μονάδες)

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ:

Σε ένα κείμενο προορισμένο για δημοσίευση στην ηλεκτρονική εφημερίδα του σχολείου σας να εξηγήσετε γιατί η σύγχρονη ελληνική μετανάστευση

συνιστά «μέγα εθνικό δράμα» . Αναλογιζόµενοι τους λόγους που οδηγούν σ΄αυτήν να παρουσιάσετε τα μέτρα που καλείται να λάβει η πολιτεία ώστε ναπεριοριστεί το φαινόμενο. (500–600 λέξεις)

(40 μονάδες)

                       ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ:

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ:

«Σήμερα ο άνθρωπος των βιομηχανικών κοινωνιών ζει τον εαυτό του και τους άλλους όπως ζει τα πράγματα, τα

αντικείμενα, απλώς με τις αισθήσεις και με το νου, αλλά σύγχρονα χωρίς καμιά καρποφόρα σχέση προς τον εαυτό του και το περιβάλλον, γιατί έχει αλλοτριώσει τον εαυτό του. Δεν τον αισθάνεται σαν κέντρο και δημιουργό της τεχνικής του κατασκευής, του κατασκευάσματός του, παρά σαν υπηρέτη του. Όσο πιο πελώριες είναι οι δυνάμεις που έχει αποδεσμεύσει ο άνθρωπος, τόσο και πιο αδύνατο αισθάνεται τον εαυτό του σήμερα μέσα στις βιομηχανικές κοινωνίες. Κατέχεται από την ίδια την δημιουργία του, τη στιγμή που χάνει τον εαυτό του.

(…) Ο σκοπός του σημερινού ανθρώπου, που ζει μέσα στις βιομηχανικές κοινωνίες, είναι να πουλήσει τον εαυτό

του με επιτυχία στην αγορά. Γι’ αυτό και δεν αντλεί τη συναίσθηση του εαυτού του από την ενεργητικότητά του σαν ένα ον που σκέπτεται και αγαπά, πάρα από τον κοινωνικό – οικονομικό ρόλο του. Το αίσθημα της αξίας του εξαρτάται από την επιτυχία, δηλαδή από το αν μπορεί να πουλήσει σε συμφέρουσα τιμή τον εαυτό του, το σώμα του, τη νόησή του, τη νοητική του ικανότητα και δυνατότητα. Και η ψυχή του ακόμη είναι το κεφάλαιό του.

(…) Ανθρώπινες ιδιότητες, όπως φιλία, ευγένεια, καλοσύνη και άλλα πιο ιερά ακόμη πράγματα αντικρίζονται σαν

εμπορεύματα, είδη χρήσιμα, αναγραμμένα επάνω στο πακέτο της «προσωπικότητας», που βοηθούν στην ανθρώπινη αγορά να επιτευχθούν υψηλότερες τιμές.

Έτσι είναι φανερό πως η εκτίμηση των ίδιων των ικανοτήτων του ανθρώπου εξαρτάται από παράγοντες που

βρίσκονται έξω απ’ αυτόν, βρίσκονται δηλαδή στην παραπαίουσα κρίση της αγοράς, η οποία αποφασίζει για την αξία του κατά τον ίδιο τρόπο που κρίνει και αποφασίζει για κάποιο εμπόρευμα, για αντικείμενα δηλαδή και πράγματα που δεν έχουν οντότητα, εαυτό. Κατ’ αυτόν τον τρόπο οι άνθρωποι του βιομηχανικού πνεύματος των κοινωνιών μας, που βάζει τη σφραγίδα του επάνω στην κοινωνική μας οργάνωση, τείνουμε να χάσουμε τον εαυτό μας κάτω από τους πολλούς ρόλους με τους οποίους ντυνόμαστε, και τις πολλές μάσκες που φορούμε.

(…) Ο άνθρωπος του τεχνικού πολιτισμού μεταβίβασε το καθαυτό «είναι» του, εκποίησε κατά κάποιο τρόπο τον

εαυτό του. Κι έτσι αφαίρεσε τη γνήσια έκφρασή του, τη συμπίεσε στις συμπληγάδες της η τεχνοκρατία, τον αποξένωσε από τον πλησίον του και δυστυχώς κι από τον ίδιο τον εαυτό του …»

Ιωάννης Ν. Ξηροτύρης

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 100 περίπου λέξεις, χωρίς προσωπικά σχόλια. Μονάδες 25

Β.1 Με ποιον τρόπο οργανώνεται ο λόγος στην τελευταία παράγραφο του κειμένου; Μονάδες 3

Β.2 Με ποια νοηματική σχέση συνδέονται η τρίτη και η τέταρτη παράγραφος του κειμένου; Μονάδες 3

Β.3 Ποιον τρόπο πειθούς επικαλείται ο συγγραφέας στην τέταρτη παράγραφο;(«Έτσι … φορούμε»). Μονάδες 6

Β.4 «Ο σκοπός του σημερινού ανθρώπου, που ζει στις βιομηχανικές κοινωνίες, είναι να πουλήσει τον εαυτό του με επιτυχία στην αγορά». Να αναπτύξετε την παραπάνω φράση σε μια παράγραφο 100 – 120 λέξεων.

Μονάδες 12

Β.5 α. καρποφόρα, αποδεσμεύσει, επιτευχθούν, παραπαίουσα: Να γραφούν τα συνώνυμα των λέξεων. Μονάδες 8

 β. φιλία, αξία, κρίνει: Να γραφεί ένα παράγωγο για κάθε λέξη. Μονάδες 3

Γ. Ο Ρουσσώ υποστήριζε πως ο φυσικός άνθρωπος είναι ελεύθερος ενώ, αντίθετα, ο κοινωνικός είναι ανελεύθερος.

Προσπαθήστε να προσδιορίσετε τα αίτια της αποξένωσης του σύγχρονου ανθρώπου από τον εαυτό του και το

περιβάλλον του και στη συνέχεια να προτείνετε τρόπους ώστε να επαναπροσδιορίσει την αληθινή σχέση με το

περιβάλλον του (φυσικό, πολιτιστικό). Να δώσετε στο κείμενό σας τη μορφή άρθρου. (500 – 600 λέξεις)

 Μονάδες 40

                    ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!