Η ΝΟΤΙΑ ΑΛΒΑΝΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Ο ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΤΟΥ ΒΟΥΘΡΩΤΟΥ

Η ιστορία της Νότιας Αλβανίας ή Βορείου Ηπείρου για  εμάς είναι ταυτόσημη με την ιστορία της υπόλοιπης Ηπείρου. Πρόκειται για μια περιοχή τόσο κοντά σ' εμάς αλλά και τόσο άγνωστη για εμάς. Θα επιχειρήσουμε μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία αυτής της περιοχής κατά τη διάρκεια της αρχαιότητας και ειδικότερα θα εστιάσουμε στον αρχαιολογικό χώρο του Βουθρωτού που αποτελεί μνημείο της παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. 

 

Η Ήπειρος κατοικήθηκε πολύ νωρίς από πρωτοελληνικά φύλα - Κασσωπαίους, Θεσπρωτούς, βορειότερα Μολοσσούς, Άβαντες κ.ά. Η μητέρα τού Μεγάλου Αλεξάνδρου, Ολυμπιάδα, ήταν άλλωστε Μολοσσή πριγκίπισσα. Οι πιο ακμαίες αρχαιοελληνικές πόλεις της Βορείου Ηπείρου ήταν η Επίδαμνος, η Φοινίκη και ο Βουθρωτός (κοντά στους Αγίους Σαράντα), η Απολλωνία (Πογιάνι-Φίερι), η Αμαντία (Αυλώνα), ο Ωρικός κ.ά. Σύμφωνα, μάλιστα, με τη μυθολογία, οι τέσσερις τελευταίες πόλεις είχαν ιδρυθεί από τους Αργοναύτες. Οι Έλληνες της Βορείου Ηπείρου, όπως και οι υπόλοιποι Ηπειρώτες, είχαν ως θρησκευτικό κέντρο το Μαντείο της Δωδώνης (αγάλματα του Δωδωναίου Δία έχουν βρεθεί σε όλη τη Βόρειο Ήπειρο). Πλήθος αρχαιολογικών και ιστορικών μαρτυριών δείχνουν, επίσης, ότι συμμετείχαν στους Ολυμπιακούς αγώνες, λάτρευαν το ελληνικό Δωδεκάθεο, είχαν την ίδια δημόσια ζωή με άλλους Έλληνες ―γυμναστήρια, στάδια, θέατρα, αγορές― και, φυσικά, μιλούσαν την ελληνική γλώσσα.

Τη μεγαλύτερη πολιτική ακμή της γνώρισε η ενιαία Ήπειρος τον 3ο αιώνα π.Χ. χάρη στον βασιλιά των Μολοσσών Πύρρο. Ο Πύρρος συνένωσε όλα τα ηπειρωτικά φύλα και υπέταξε κάποια ιλλυρικά, έβγαλε την Ήπειρο από την απομόνωσή της και επέκτεινε την επιρροή της στην Ελλάδα, στράφηκε εναντίον των Ρωμαίων, έκτισε πόλεις, γέφυρες, ναούς και θέατρα.

   

 Το Βουθρωτό (Αλβανικά: Butrint ή Butrinti, Αρχαία Ελληνικά: Βουθρωτόν, Λατινικά: Buthrotum) 

 Είναι αρχαιολογικός χώρος και αρχαία ελληνική πόλη στην Αλβανία, περίπου 20 χιλιόμετρα νότια από τους Αγίους Σαράντα σε ένα λόφο με θέα το κανάλι Βιβάρι.

 

 Κατοικημένo από τα προϊστορικά χρόνια, το Βουθρωτό υπήρξε έδρα Ελληνικής αποικίας, αργότερα Ρωμαϊκής, και επίσης χριστιανικής επισκοπής. Μετά από μια περίοδο υπό βυζαντινή διοίκηση και σύντομη κατοχή από τους Βενετούς, η πόλη εγκαταλείφθηκε στα τέλη του Μεσαίωνα λόγω χαμηλού και υγρού εδάφους. Ο σημερινός αρχαιολογικός χώρος αποτελεί τόπο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της ΟΥΝΕΣΚΟ.
Σύμφωνα με τον μύθο, ο Αινείας επισκέφτηκε το Βουθρωτό στην επιστροφή του από την Τροία. Στο μέρος αυτό συνάντησε την Ανδρομάχη και τον Έλενο, οι οποίοι επίσης είχαν επιστρέψει από την Τροία και τώρα βασίλευαν στην Χαονία.
 

Η πόλη μνημονεύεται κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους όταν ενεπλάκη στους εμφυλίους πολέμους της Αυτοκρατορίας μεταξύ Καίσαρος και Πομπηίου. Αργότερα αναφέρεται το Βουθρωτό επί αυτοκράτορος Δεκίου, επί του οποίου εμαρτύρησε εκεί ο Άγιος Θερίνος. Μνημονεύεται ως έδρα επισκόπου το 458 και το 535 μΧ. Το Βουθρωτό ήταν μία από τις 12 πόλεις που αποτελούσαν την επαρχία της παλαιάς Ηπείρου. Ως σημαντικό φρούριο μνημονεύεται συχνά στους μεσαίους χρόνους. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους το Βουθρωτό υπόκειται στον Δεσπότη της Ηπείρου. Την εποχή εκείνη μεταβιβάζεται ή καταλαμβάνεται από διάφορες δυτικές δυνάμεις (Σικελία, Ναβάρρα, Βενετία κλπ). Τους διάφορους κατακτητές ή διεκδικητές ενδιέφερε κυρίως το φρούριο που προσέφερε ασφάλεια στην γειτονική Κέρκυρα, και τα πλούσια ιχθυοτροφεία που προσέφεραν εισόδημα. Κατά τον 15ο αι. η πόλη εγκαταλείφθηκε και διατηρήθηκε μόνο το φρούριο και τα ιχθυοτροφεία που συχνά προσβάλλονταν από τους Τούρκους.
 

 Το 1797 το Βουθρωτό τέθηκε υπό γαλλικό έλεγχο όταν παραχωρήθηκε στη Βενετία από τον Ναπολέοντα ως μέρος της συνθήκης του Κάμπο Φόρμιο. Το 1799 ο Οθωμανικώς και τοπικός κυβερνήτης Αλή Πασά του Τεπελένι κατέκτησε την πόλη, η οποία έγινε μέρος της αυτοκρατορίας μέχρι την ανεξαρτησίας της Αλβανίας το 1912. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, η θέση της αρχικής πόλης είχε παραμείνει αχρησιμοποίητη για αιώνες και ήταν περιτριγυρισμένη από βάλτους. Από το 1925 ιταλική αρχαιολογική αποστολή άρχισε ανασκαφές που έφεραν στο φως σημαντικά ευρήματα προϊστορικών, ελληνικών, ρωμαϊκών και βυζαντινών χρόνων.
Το Εθνικό Πάρκο του Βουθρωτού ανακηρύχθηκε Μνημείο Πολιτισμού στην Αλβανία το 1948 . Το 1981 , η δασική έκταση γύρω από το Βουθρωτό κηρύχθηκε επίσης Μνημείο Πολιτισμού στο πλαίσιο των υφιστάμενων νόμων για την προστασία των αρχαιολογικών χώρων . Σε διεθνές επίπεδο , η σημασία της αρχαίας πόλης αναγνωρίστηκε και επιβεβαιώθηκε ως τέτοια το 1992 , όταν είχε συμπεριληφθεί στον κατάλογο των περιουσιακών στοιχείων της ΟΥΝΕΣΚΟ. Αυτό έγινε από την Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς , αναφερόμενοι στη Σύμβαση του 1972 , "Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς»