ΛΕΞΕΙΣ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΑΝ ΣΗΜΑΣΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΣΤΗ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Οι λέξεις στο ταξίδι τους μέσα στο χρόνο αλλάζουν συχνά σημασία και εννοιολογικό περιεχόμενο και σηματοδοτούν πλέον νέες έννοιες και αντικείμενα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων αλλαγών είναι και τα παρακάτω:

Η αρχαία λέξη δαίμων= θεός έφθασε να σημαίνει διάβολος, σατανάς.

Οι όροι αγαθός και αθώος, μολονότι δεν έχουν χάσει τις αρχικές σημασίες τους, έφθασαν στα Νέα Ελληνικά να δηλώνουν επίσης τον «ανόητο» ή «ευκολόπιστο» άνθρωπο.

Η λέξη υπουργός στην αρχαιότητα δε δήλωνε κανένα επάγγελμα ιδιαίτερου κύρους: τη συναντούμε συνήθως με τη σημασία «βοηθός», η οποία κατά περίπτωση εφαρμόζεται στους λουτροχόους, τους οινοχόους συμποσίων, καθώς και στους εργάτες οικοδομών. Μετά την ίδρυση του σύγχρονου ελληνικού κράτους τα πρώτα επίσημα έγγραφα μεταχειρίζονταν συνήθως την ιταλογενή λέξη μινίστρος.

 Η λέξη έδρα δήλωνε αρχικά τη «θέση» ή την «καρέκλα» σαν φυσικό αντικείμενο, αλλά τώρα συνήθως δηλώνει την ιδιότητα του καθηγητή σε πανεπιστημιακό ίδρυμα.

Το αρχαίο  επίθετο αυτοφυής σήμαινε «αυτός που φυτρώνει από μόνος του», αλλά το παράγωγο ατόφυος (ατόφιος) σημαίνει «γνήσιος, αμιγής».

Στην Ελληνική και σε άλλες γλώσσες ρήματα που σημαίνουν «πιάνω, κυριεύω» φθάνουν σήμερα  να σημαίνουν «κατανοώ», λ.χ. στα αρχαία: καταλαμβάνω =κυριεύω»  σήμερα καταλαβαίνω, κατανοώ.

Η αρχαία λέξη ἑκατόμβη αποτελεί σύνθετο από τη λέξη ἑκατόν και από μόρφημα του ουσιαστικού βοῦς «βόδι», Αρχικά σήμαινε «(θυσία) εκατό βοδιών. Η κυριολεκτική θυσία εκατό βοδιών αποτελούσε σημαντική απώλεια περιουσιακού στοιχείου και σύντομα η λέξη γενικεύθηκε, με αποτέλεσμα ήδη στην αττική τραγωδία και πεζογραφία να συναντάται με τη σημασία «τεράστια απώλεια».

Η λέξη κτήμα έχει στην αρχαιότητα τη γενική σημασία «απόκτημα, ιδιοκτησία». Με το πέρασμα του χρόνου, μία από τις υποσημασίες της λέξης, η σημασία «αγροτεμάχιο» ξεχώρισε και τελικά επικράτησε στη Νέα Ελληνική.

Η αρχαία σχόλη / σχολή σήμαινε τη «διακοπή της εργασίας, την αποχή από εργασία» συνήθως λόγω κάποιας γιορτής ή άλλης σπουδαίας περίστασης, αλλά στη συνέχεια δήλωσε την ενασχόληση με την εκπαίδευση, την οποία φαινόταν αρχικά να παρέχουν εκείνοι που δεν είχαν άλλη εργασία. 

Ο διαβόητος έχει βέβαια αρνητική σημασία σήμερα, όμως στην αρχαιότητα είχε θετική σημασία. 

Στην κλασική ελληνική, σταυρός σήμαινε "όρθιος πάσσαλος". Τη νέα της σημασία η λέξη την απέκτησε σαν μετάφραση του λατινικού crux.

Η λέξη παράδεισος, αρχικά δάνειο από τα περσικά, σήμαινε "κλειστό πάρκο Πέρση άρχοντα". Τη νέα σημασία της την απέκτησε σαν μετάφραση του εβραϊκού κήπος της Εδέμ.