ΜΙΚΡΟ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ: ΔΕΛΒΙΝΑΚΙ:Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ-ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΟΥ-ΟΙ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΟΙ ΕΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΟΥ

Κυριακή 14 Ιανουαρίου 2018

ΔΕΛΒΙΝΑΚΙ:Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ-ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΟΥ-ΟΙ ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΟΙ ΕΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΟΥ

Το Δελβινάκι, η ονομαστή κωμόπολη του Πωγωνίου, ιστορική έδρα του Δήμου Πωγωνίου και σήμερα τοπική κοινότητα του ίδιου Δήμου, είναι ένας τόπος με σπάνια ομορφιά, ξεχωριστή παράδοση και βαριά ιστορία. Είναι χτισμένο σε υψόμετρο 700 μέτρων μεταξύ των βουνών Κασιδιάρη και Κουτσοκράνα. Η πιο πιθανή εκδοχή για την ονομασία του είναι ότι ετυμολογικά προέρχεται, ως υποκοριστικό, από τη λέξη Δέλβινο, πόλη της Ν. Αλβανίας, με πυκνό ελληνικό πληθυσμό, λόγω της γειτνίασης αλλά και της ομοιότητας των δύο πόλεων.

Το Δελβινάκι, ως οργανωμένος οικισμός, χρονολογείται περίπου στο 1620 με την συνένωση μικρών οικισμών (από κτηνοτρόφους και γεωργούς ), όπως η Γάλιανη, ο Κλοκός, η Μεσσαριά, η Σωτήρα, η Πλασιάβιστα. Σύμφωνα με άλλες εκδοχές η συγκρότηση του οικισμού τοποθετείται στα 1121 ή πολύ παλιότερα.

Οδοιπορικό στο Δελβινάκι Ιωαννίνων (video)

Απέχει περίπου 55 χλμ από τα Γιάννινα και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ο πληθυσμός του ανέρχεται σε 772 μόνιμους κατοίκους.

Κατά τους τελευταίους αιώνες της Τουρκοκρατίας διέθετε Παρθεναγωγείο και Αρρεναγωγείο στο οποίο δίδαξαν κατά τον 19ο αι. ο ιερομόναχος Κωνστάντιος και ο ποιητής Γεώργιος Γαζής. Στο χώρο που στεγάζονταν τα δύο αυτά σχολεία υπήρχε μέχρι πρόσφατα ταπητουργική σχολή του ΕΟΜΕΧ ενώ σήμερα στεγάζεται το Πνευματικό κέντρο του Δελβινακίου και η πολύ αξιόλογη βιβλιοθήκη του χωριού. Φιλοξενείται επίσης το Δημοτικό Ελεύθερο Ανοικτό Πανεπιστήμιο (Δ.Ε.Α.Π.) Δελβινακίου-Δήμου Πωγωνίου.

Αποτέλεσμα εικόνας για λαογραφικο μουσειο Δελβινακι

Οι Δελβινακιώτες ανέκαθεν ήταν ταξιδευτές-οικονομικοί μετανάστες προς διάφορες περιοχές όπως η Κωνσταντινούπολη, όπου διέθεταν αξιόλογη κοινότητα με ισχυρή οικονομική επιφάνεια που παρενέβη αποφασιστικά αρκετές φορές στο Σουλτάνο για να προστατέψει τους συντοπίτες της από την καταπίεση του Αλή Πασά, η Μολδοβλαχία και η Ρωσία. Όταν ο Λόρδος Βύρων το 1809 επισκέφθηκε το Δελβινάκι αναφέρει ότι ευρέθη προ μαγευτικής θέας.

Το Μάιο του 1806, επισκέπτεται το Δελβινάκι ο Γάλλος περιηγητής Πουκεβίλ, ο οποίος παρακολούθησε την εορτή του πολιούχου Αγίου Αθανασίου ενώ ανέφερε πως ο πληθυσμός του οικισμού ανερχόταν σε περίπου 600 κατοίκους.

Το 1813 επισκέπτεται τον οικισμό και ο Άγγλος περιηγητής Τόμας Χιουζ, ο οποίος κάνει ιδιαίτερη μνεία στις διώξεις που είχαν υποστεί οι Δελβινακιώτες από το καθεστώς του Αλή Πασά και την άδικη φορολογία που τους είχε επιβάλλει εξαιτίας της άρνησής τους να υποταχθούν στην εξουσία του. Η αντίσταση των Δελβινακιωτών έκανε τον Αλή Πασά να εκμυστηρεύεται στους έμπιστούς του ότι «το Δελβινάκι με τα γρόσια και το Σούλι με το ντουφέκι του άσπρισαν τα γένια...».

Το 1913 απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό στο πλαίσιο των Βαλκανικών Πολέμων και έκτοτε αποτελεί κομμάτι του ελληνικού κράτους. Κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο το Δελβινάκι βομβαρδίστηκε σφοδρά την 28η Οκτωβρίου και κατελήφθη προσωρινά από τα ιταλικά στρατεύματα, τα οποία τόσο κατά την εισβολή όσο και κατά την αποχώρησή τους, λόγω της προέλασης των ελληνικών δυνάμεων, προέβησαν σε λεηλασίες.

Το Δελβινάκι έπαιξε μεγάλο ρόλο στο έπος του 40, είναι γνωστή η δραστηριότητα του Τάγματος Προκαλύψεως Δελβινακίου υπό τον αντισυνταγματάρχη Μαρδοχαίο Φριζή, ο οποίος έγινε θρύλος.

Αποτέλεσμα εικόνας για μαχη δελβινακι-φριζης

Το Τάγμα Προκαλύψεως «πετούσε από νίκη σε νίκη» τις ημέρες της μεγάλης αντεπίθεσης. Δελβινάκι, Καλπάκι, Κόνιτσα, Καλαμάς, Πόγραδετς, Πρεμετή. Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 βρήκε τον Φριζή διοικητή του υποτομέα Δελβινακίου της 8ης Μεραρχίας. Το Τάγμα Δελβινακίου συνέλαβε τους πρώτους Ιταλούς αιχμαλώτους (15 αξιωματικούς, 700 οπλίτες), συνέτριψε την Ιταλική Μεραρχία Αλπινιστών "Τζούλια", ανέκοψε την προέλαση των Ιταλών επιτυγχάνοντας την αναστροφή του μετώπου και προχώρησε στο Αλβανικό έδαφος. Ο επικεφαλής του Τάγματος Δελβινακίου Φριζής για τα λαμπρά στρατιωτικά του κατορθώματα δέχθηκε τηλεγραφικά συγχαρητήρια του βασιλιά Γεωργίου του Β' και του πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά, προαγόμενος σε συνταγματάρχη επ' ανδραγαθία. Εκεί, στην κορυφή Βίστριτσα, στις 5 Δεκεμβρίου του 1940, ο συνταγματάρχης Μαρδοχαίος Φριζής γίνεται θρύλος. Αρνείται να αφιππεύσει όταν τον χτυπούν ιταλικά αεροπλάνα. Είχε προσπαθήσει να αποκόψει τις ιταλικές δυνάμεις που υποχωρούσαν. Σκοτώνεται. Σε μια ήρεμη γωνιά της αλβανικής γης, κάτω από μια πελώρια βελανιδιά, οι στρατιώτες του τον θάβουν, όπως ήταν, με τη ματωμένη στολή. Στις 23 Ιανουαρίου 1944, κατά τη διάρκεια επιδρομής γερμανικών δυνάμεων, ένας κάτοικος του χωριού εκτελέστηκε. Την 27 Νοεμβρίου 1947, κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, ισχυρές δυνάμεις του Δ.Σ.Ε. υπό τον καπετάν Υψηλάντη, επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά στο Δελβινάκι, το οποίο κατέλαβαν έπειτα από μάχη με τις τοπικές δυνάμεις της χωροφυλακής και των Μ.Α.Υ.. Κατά την επίθεση και την παραμονή των ανταρτών στο Δελβινάκι, καταστράφηκαν 30 κτίρια ενώ εκτελέστηκαν και 3 ένοπλοι των Μ.Α.Υ.. Τέσσερις ημέρες αργότερα, ισχυρές δυνάμεις στρατού και χωροφυλακής ανακατέλαβαν τον οικισμό.
Το χωριό σήμερα διαθέτει σύγχρονο ξενώνα, Δημοτική Πινακοθήκη, Πνευματικό κέντρο, αξιόλογη Βιβλιοθήκη, Λαογραφικό μουσείο και όπως προείπαμε Δημοτικό Ελεύθερο Ανοικτό Πανεπιστήμιο (Δ.Ε.Α.Π.) Δελβινακίου-Δήμου Πωγωνίου, ενώ έχει σπουδαία παράδοση στο δημοτικό τραγούδι.
Διαθέτει επίσης κέντρο υγείας, πυροσβεστική υπηρεσία, αστυνομικό τμήμα, τράπεζα, συμβολαιογραφείο.

Πολυφωνικό: "Όλες οι χώρες και χωριά" (video)

Χαρακτηριστικό είναι πως κάθε χρόνο διοργανώνονται εκδηλώσεις με θέμα το πολυφωνικό δημοτικό τραγούδι. Στο Δελβινάκι υπάρχουν ο ιερός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που κτίστηκε το 1619 και ανακαινίστηκε το 1830