Πέμπτη 11 Απριλίου 2013

ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΛΑΤΙΝΙΚΗΣ- ΑΝΩΜΑΛΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΚΛΙΣΕΩΝ.

Στη κλίση των ομαλών ουσιαστικών όλοι καλοί είμαστε . Στα ανώμαλα και στις εξαιρέσεις τα χαλάμε λίγο! Με λίγο διάβασμα στα παρακάτω ανώμαλα, ιδιόρυθμα ή ιδιόκλιτα ουσιαστικά της Λατινικής θα διορθωθεί κι αυτό.

Α΄ Κλίση
Γένος: Θηλυκά. Εξαιρέσεις (=αρσενικά): incola,
poeta, ονόματα ανδρών, ονόματα ποταμών (Trebia.
Εξαιρείται το: Allia = θηλυκό). ·
Κλίση: - familia: γεν. εν.: -ae και -as (pater
familias, mater fam lias). i
 - dea, filia: δοτ. και αφ. πληθ.: -
is και -abus (όταν είναι ανάγκη να διακριθεί από
τις όμοιες αντίστοιχες πτώσεις των δευτεροκλίτων
deus και filius).
 - Ιδιόρρυθμη κλίση ελληνικών κυρίων
ονομάτων, τα οποία ενσωμάτωσε η λατινική:
 Aeneas (2,10), -ae, -ae, -an/-am, -a, -a.
 Phidias (39), -ae, -ae, -an/-am, -a, -a.
 Anchises (2), -ae, -ae, -en/-am, -e/-a, (-e) /-
a.
 Perses (12,13) -ae, -ae, -en/-am, -e/-a, -e /-a.
 Andromeda /-e (3), -ae/-es, -ae, -am/-an/-en, -
a/-e, -a/-e.
 Nympha /-e (3), -ae/-es, -ae, -am/-en, -a/-e, -
a/-e.
Cassiope (3), -es/(-ae), -ae, -en/(-am), -e, -
e/(-a).
Geryones (18), -ae, -ae, -en, -e, -e και Geryon,
-is, -i, -em, -on, -e (γ΄κλίση)B΄ Κλίση
Γένος: Αρσενικά. Εξαιρέσεις (=θηλυκά): ficus, Ephesus.
Κλίση: - Υπερδισύλλαβα ονόματα σε -ius και -ium
συναιρούν το -ii της γεν. ενικού σε -i (και τονί-
ζονται, μετά τη συναίρεση, στην παραλήγουσα, έστω
κι αν αυτή είναι βραχεία). Εξαιρέσεις (μόνο α-
συναίρετη γεν. εν.: -ii): socius (<επθ.
socius), adversarius (<επθ. adversarius), mercenarius (<επθ. mercenarius), sestertius (<semis +
tertius-ii).
 - Κύρια ονόματα σε -ius, γνήσια λα-
τινικά, και το προσηγορικό filius, σχηματίζουν
την κλητ. ενικού σε -i αντί -ie (και τονίζονται
στην παραλήγουσα, έστω και αν αυτή είναι βραχύ-
χρονη).
 - Γεν. πληθυντικού σε -orum και -um:
 sestertius  sestertiorum,
sestertium
 deus  deorum, deum
 socius  sociorum, socium
liberi  liberorum, liberum
- Κύρια ονόματα: Evander/Evandrus -
ndri
Delus/-os, -i, -o, um/-on, -e, -o
Cepheus, -i/-os, -o, -um/-ea, -eu, -o
Perseus, i/-os, -o, -um/-ea, -eu, -o  - deus, dei, deo, deum,
dive/(dee)/deus, deo. dei/dii/di,
deorum/deum, deis/diis/dis, deos, dei/dii/di,
deis/diis/dis.
 - ficus, fici/ficus, fico, ficum,
fice/ficus, fico/ficu. fici/ficus, ficorum, ficis, ficos/ficus, fici/ficus (β΄και δ΄κλίση).
 - vesper, -i/-is, -o, -um, -er, -o/-e
(β΄ και γ΄ κλίση).
Γ΄ Κλίση
Γένος: Αρσενικά, Θηλυκά, Ουδέτερα (βλ. καταλήξεις
σσ. 65-66 του σχολικού εγχειριδίου της
Β΄Λυκείου).
Εξαιρέσεις:  -or (αρσ.): arbor-oris (θηλ.)
 marmororis
 aequororis  (ουδ.)
 corcordis
 -os (αρσ.): os,oris (ουδ.)
 os,ossis
(ουδ.)
 -er (αρσ.): iter,itineris
(ουδ.)  -do (θηλ.): ordo-inis (αρσ.)
 -x (θηλ.): grex-gis (αρσ.), rex-gis
(αρσ.)
-σύμφωνο + s (θηλ.): mons (αρσ.), fons
(αρσ.)
 -ισοσύλλαβα σε is (θηλ.): collis, familiaris, finis, mensis,
(αρσ.) penates-ium (μόνο πληθ.),
postis, pugillares-ium (πληθ.),
unguis
Κλίση: Ιδιαίτερες καταλήξεις:
 -Αιτιατική ενικού σε -im και : vis,
turris, Neapolis, Tiberis, navis.
-Αφαιρετική ενικού σε –i: -΄Οσα έ-
χουν αιτ. ενικού σε -im (εκτός
του navis).
 -Αφαιρετική ενικού σε -e και -i:
avis, civis, collis, familiaris, navis, rete, unguis.
 -Γενική πληθυντικού σε -ium:
- ΄Ολα τα ισοσύλλαβα. Εξαιρέσεις: sedesum, suboles-um, senex-um.
- ΄Οσα λήγουν σε δύο θεματικά σύμφωνα. Εξαιρέ-
σεις: mater, pater, frater.
- Τα ουσιαστικά: rete (όλα τα ουδέτερα σε: -e, -
al, -ar), dos, moenia, penates, vis.
 -Γενική πληθυντικού σε -ium και um:
aetas, civitas, cladis, dignitas, dos, gens,
laus, libertas, locuples, Samnites, sapiens,
utilitas, aequitas.
-Αιτιατική πληθυντικού σε -es και -
is:
- ΄Ολα τα ισοσύλλαβα.
- Τα ουσιαστικά: ars, cohors, dos, elephas, fons,
gens, mens, mons, mors, nox, pars, sapiens, sequester, urbs, vis.
 -Διπλή ονομ., κλητ. ενικού: arbor/arbos (-oris), honor/honos
(-oris), labor/labos (-oris)caedes/caedis (-is), clades/cladis (-is)
Plato/Platon (-onis), Zeno/Zenon
(-onis)
 Κύρια ονόματα:
Dido, -onis/-us, -oni/-o, -onen/-o, -o, -one
Geryon (βλ. α΄ κλίση)
Hercules, -lis/ -li (β΄κλ.), -li, -lem/ -len,
(β΄κλ.) Hercule/Hercle, Hercule.
Plato(n) (=Patro(n)-onis, Zeno(n)-onis), -onis, -
oni, -onem/-ona, Plato(n), -one.
 Ανώμαλα ουσιαστικά της γ΄κλίσης:
- bos, bovis, bovi, bovem, bos, bove. boves,
bovum/boum, bobus/bubus, boves, boves,
bobus/bubus.
- caro, carnis, carni, carnem, caro, carne.
carnes, carnium, carnibus, carnes, carnes, carnibus.
- iter, itineris, itineri, iter, iter, itinere.
itinera, itinerum, itineribus, itinera, itinera,
itineribus.
- opis (gen.), opem (acc.), ope(abl.). opes, opum
opibus, opes, opes opibus.
- senex, senis, seni, senem, senex, sens. senes,
senum, senibus, senes, senes, senibus.
- vis (nom.), vim (acc.), vi (abl.). vires,
virium, viribus, vires (-is), vires, viribus.
Δ΄ Κλίση
Γένος: Αρσενικά. Θηλυκά μόνο τα: domus,
ficus.
Κλίση: - Απαντούν μόνο στην αφαιρετική ενικού:
iussu, iniussu, natu.
 - domus, domus/domi, domui, domum,
domus, domo/u. domus, domuum/domorum, domibus,
domos/us, domus, domibus (δ΄κλίση + τύποι
β΄κλίσης).
- ficus (β΄κλίση + τύποι δ΄κλίσης·
βλ. β΄κλίση).
Ε΄ ΚλίσηΓένος: ΄Ολα θηλυκά. Εξαίρεση (=αρσενικό πά-
ντοτε στα κείμενά μας): dies.
Κλίση: -Σχηματίζουν πλήρη τον πληθυντικό: dies,
res.
 -Απαντούν στον πληθυντικό μόνο στην
ονομαστική, αιτιατική και κλητική: acies, facies,
effigies, spes, species.
 -Τα υπόλοιπα ουσιαστικά της ε΄κλίσης
σχηματίζουν μόνο ενικό.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου