Στη κλίση των ομαλών ουσιαστικών όλοι καλοί είμαστε . Στα ανώμαλα και στις εξαιρέσεις τα χαλάμε λίγο! Με λίγο διάβασμα στα παρακάτω ανώμαλα, ιδιόρυθμα ή ιδιόκλιτα ουσιαστικά της Λατινικής θα διορθωθεί κι αυτό.
Α΄ Κλίση
Α΄ Κλίση
Γένος: Θηλυκά. Εξαιρέσεις (=αρσενικά): incola,
poeta,
ονόματα ανδρών, ονόματα ποταμών (Trebia.
Εξαιρείται το: Allia = θηλυκό). ·
Κλίση: - familia:
γεν. εν.: -ae και -as (pater
familias,
mater fam lias). i
- dea, filia: δοτ. και αφ. πληθ.: -
is
και -abus (όταν είναι
ανάγκη να διακριθεί από
τις όμοιες αντίστοιχες πτώσεις των δευτεροκλίτων
deus
και filius).
- Ιδιόρρυθμη κλίση
ελληνικών κυρίων
ονομάτων, τα οποία ενσωμάτωσε η λατινική:
Aeneas (2,10), -ae, -ae, -an/-am, -a, -a.
Phidias (39), -ae, -ae, -an/-am, -a, -a.
Anchises (2), -ae, -ae, -en/-am, -e/-a, (-e)
/-
a.
Perses (12,13) -ae, -ae, -en/-am, -e/-a, -e
/-a.
Andromeda /-e (3), -ae/-es, -ae, -am/-an/-en,
-
a/-e,
-a/-e.
Nympha /-e (3), -ae/-es, -ae, -am/-en, -a/-e,
-
a/-e.
Cassiope
(3), -es/(-ae), -ae, -en/(-am), -e, -
e/(-a).
Geryones
(18), -ae, -ae, -en, -e, -e και Geryon,
-is, -i,
-em, -on, -e (γ΄κλίση)B΄ Κλίση
Γένος: Αρσενικά. Εξαιρέσεις (=θηλυκά): ficus, Ephesus.
Κλίση: - Υπερδισύλλαβα ονόματα σε -ius και -ium
συναιρούν το -ii της γεν. ενικού σε -i (και τονί-
ζονται, μετά τη συναίρεση, στην παραλήγουσα, έστω
κι αν αυτή είναι βραχεία). Εξαιρέσεις (μόνο α-
συναίρετη γεν. εν.: -ii): socius
(<επθ.
socius),
adversarius (<επθ. adversarius), mercenarius (<επθ. mercenarius),
sestertius (<semis +
tertius-ii).
- Κύρια ονόματα σε -ius, γνήσια λα-
τινικά, και το προσηγορικό filius, σχηματίζουν
την κλητ. ενικού σε -i αντί -ie
(και τονίζονται
στην παραλήγουσα, έστω και αν αυτή είναι βραχύ-
χρονη).
- Γεν. πληθυντικού σε
-orum και -um:
sestertius sestertiorum,
sestertium
deus deorum, deum
socius sociorum, socium
liberi liberorum, liberum
- Κύρια
ονόματα: Evander/Evandrus -
ndri
Delus/-os,
-i, -o, um/-on, -e, -o
Cepheus,
-i/-os, -o, -um/-ea, -eu, -o
Perseus,
i/-os, -o, -um/-ea, -eu, -o - deus, dei,
deo, deum,
dive/(dee)/deus,
deo. dei/dii/di,
deorum/deum,
deis/diis/dis, deos, dei/dii/di,
deis/diis/dis.
- ficus, fici/ficus, fico, ficum,
fice/ficus,
fico/ficu. fici/ficus, ficorum, ficis, ficos/ficus, fici/ficus (β΄και δ΄κλίση).
- vesper, -i/-is, -o, -um, -er, -o/-e
(β΄ και γ΄ κλίση).
Γ΄ Κλίση
Γένος: Αρσενικά, Θηλυκά, Ουδέτερα (βλ. καταλήξεις
σσ. 65-66 του σχολικού εγχειριδίου της
Β΄Λυκείου).
Εξαιρέσεις: -or (αρσ.): arbor-oris (θηλ.)
marmororis
aequororis (ουδ.)
corcordis
-os (αρσ.): os,oris (ουδ.)
os,ossis
(ουδ.)
-er (αρσ.): iter,itineris
(ουδ.) -do (θηλ.): ordo-inis (αρσ.)
-x (θηλ.): grex-gis (αρσ.), rex-gis
(αρσ.)
-σύμφωνο +
s (θηλ.): mons (αρσ.), fons
(αρσ.)
-ισοσύλλαβα σε is (θηλ.): collis, familiaris,
finis, mensis,
(αρσ.)
penates-ium (μόνο πληθ.),
postis,
pugillares-ium (πληθ.),
unguis
Κλίση: Ιδιαίτερες καταλήξεις:
-Αιτιατική ενικού σε
-im και : vis,
turris,
Neapolis, Tiberis, navis.
-Αφαιρετική
ενικού σε –i: -΄Οσα έ-
χουν αιτ. ενικού σε -im (εκτός
του navis).
-Αφαιρετική ενικού σε
-e και -i:
avis,
civis, collis, familiaris, navis, rete, unguis.
-Γενική πληθυντικού σε -ium:
- ΄Ολα τα ισοσύλλαβα. Εξαιρέσεις: sedesum, suboles-um, senex-um.
- ΄Οσα λήγουν σε δύο θεματικά σύμφωνα. Εξαιρέ-
σεις:
mater, pater, frater.
- Τα ουσιαστικά: rete (όλα τα ουδέτερα σε: -e, -
al, -ar),
dos, moenia, penates, vis.
-Γενική πληθυντικού σε -ium και um:
aetas,
civitas, cladis, dignitas, dos, gens,
laus,
libertas, locuples, Samnites, sapiens,
utilitas,
aequitas.
-Αιτιατική πληθυντικού σε -es και -
is:
- ΄Ολα τα ισοσύλλαβα.
- Τα ουσιαστικά: ars, cohors,
dos, elephas, fons,
gens, mens,
mons, mors, nox, pars, sapiens, sequester, urbs, vis.
-Διπλή ονομ., κλητ. ενικού: arbor/arbos
(-oris), honor/honos
(-oris),
labor/labos (-oris)caedes/caedis (-is), clades/cladis (-is)
Plato/Platon
(-onis), Zeno/Zenon
(-onis)
Κύρια ονόματα:
Dido,
-onis/-us, -oni/-o, -onen/-o, -o, -one
Geryon (βλ.
α΄ κλίση)
Hercules,
-lis/ -li (β΄κλ.), -li, -lem/ -len,
(β΄κλ.)
Hercule/Hercle, Hercule.
Plato(n)
(=Patro(n)-onis, Zeno(n)-onis), -onis, -
oni,
-onem/-ona, Plato(n), -one.
Ανώμαλα ουσιαστικά
της γ΄κλίσης:
- bos,
bovis, bovi, bovem, bos, bove. boves,
bovum/boum,
bobus/bubus, boves, boves,
bobus/bubus.
- caro,
carnis, carni, carnem, caro, carne.
carnes,
carnium, carnibus, carnes, carnes, carnibus.
- iter,
itineris, itineri, iter, iter, itinere.
itinera,
itinerum, itineribus, itinera, itinera,
itineribus.
- opis
(gen.), opem (acc.), ope(abl.). opes, opum
opibus,
opes, opes opibus.
- senex,
senis, seni, senem, senex, sens. senes,
senum,
senibus, senes, senes, senibus.
- vis
(nom.), vim (acc.), vi (abl.). vires,
virium,
viribus, vires (-is), vires, viribus.
Δ΄ Κλίση
Γένος: Αρσενικά. Θηλυκά μόνο τα: domus,
ficus.
Κλίση: - Απαντούν μόνο στην αφαιρετική ενικού:
iussu,
iniussu, natu.
- domus, domus/domi, domui, domum,
domus,
domo/u. domus, domuum/domorum, domibus,
domos/us,
domus, domibus (δ΄κλίση + τύποι
β΄κλίσης).
- ficus
(β΄κλίση + τύποι δ΄κλίσης·
βλ. β΄κλίση).
Ε΄ ΚλίσηΓένος: ΄Ολα θηλυκά. Εξαίρεση (=αρσενικό πά-
ντοτε στα κείμενά μας): dies.
Κλίση: -Σχηματίζουν πλήρη τον πληθυντικό: dies,
res.
-Απαντούν στον
πληθυντικό μόνο στην
ονομαστική, αιτιατική και κλητική: acies, facies,
effigies,
spes, species.
-Τα υπόλοιπα
ουσιαστικά της ε΄κλίσης
σχηματίζουν μόνο ενικό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου